Amerikanët festojnë 4 korrikun si ditën e tyre të pavarësisë, një moment krenarie dhe bollëku. Në këtë ditë, pak a shumë, në vitin 1776, Asambleja e kolonialistëve të pabindur në Filadelfia miratoi deklaratën e Pavarësisë, ku thuhej se “Këto Koloni të Pavarura janë, dhe kanë të drejtën të jenë, shtete të lira dhe të pavarura… pa asnjë lidhje me Kurorën Britanike”.
Por, ashtu si vërehet në një libër të fundit të historianit Larrie Ferreiro, dokumenti mund të konsiderohet edhe “Deklarata që ne mbështetemi tek Franca (dhe Spanja, po ashtu)”. Libri i titulluar “Vëllezër armësh: Pavarësia amerikane dhe burrat e Francës dhe Spanjës që e shpëtuan atë” – mes finalistëve të çmimit Pulitzer të këtij viti, e vendos Revolucionin Amerikan në kontekstin e duhur ndërkombëtar, duke treguar sesi përpjekjet e mençura të Etërve Themelues të Amerikës mund të kishin shkuar dëm pa mbështetjen vitale të fuqive të huaja.
Historiani vetë tregon se në të vërtetë Deklarata e Pavarësisë ishte një thirrje për ndihmë nga jashtë.
“Ne zakonisht e shohim deklaratën e Pavarësisë si një dokument shkruar për mbretin Xhorxh III nga populli amerikan, ku deklarohet se përse dëshirohet të krijohet kombi i pavarur. Kjo është ajo që ne tregojmë çdo 4 korrik.
Mirëpo, po të shohësh se çfarë ndodhi në vitin 1776, është e qartë se Xhorxhi III e kishte marrë ndërkaq informatën se amerikanët dëshironin pavarësinë. Dhe kur sheh artikujt e Etërve Themelues, ata e bëjnë të qartë se e dinin mirë se nuk mund ta luftonin të vetëm Britaninë. Ata e dinin se të vetmet vende që kishin motiv dhe aftësi ushtarake e detare për të mposhtur Britaninë ishin Franca dhe Spanja. Dhe e vetmja rrugë që ato të mbanin anën amerikane ishte nëse viheshin në dijeni se nuk bëhej fjalë vetëm për një betejë kolonialistësh me vendin mëmë për një marrëveshje më të mirë.
Ata do të vinin në ndihmë ndaj një shteti të pavarur e sovran kundër një kundërshtari të përbashkët.
Deklarata kishte pikërisht këtë qëllim specifik dhe të dy, si John Adams dhe Thomas Jefferson e bëjnë të qartë në shkrimet e tyre. 
Thomas Jefferson i përpunoi këto ide në një dokument që i ka jetuar epokave, me të vërtetë ndriçues ku shfaqen mjaft nga idetë e kohës për ato që përbëjnë të drejtat e shtetit dhe të popullit. Por, thelbi i dokumentit ishte një thirrje për ndihmë. Veprimi i parë i marrë në konsideratë nga Kongresi pas miratimit të Deklaratës ishte ta dërgonin me anije në oborret e Francës dhe Spanjës.
Si e mbështeti Franca dhe Spanja, Amerikën pasi hynë në luftë?
Kishte tre faktorë: i pari ishin armët dhe paratë. 90 për qind e të gjithë armëve të zjarrit që përdorën amerikanët, apo barazi me 30 miliardë dollarë ndihma – erdhi nga jashtë kontinentt, së pari nga Franca dhe Spanja. Kjo ndihmë bëri që të mbijetohej në nisje dhe në mes të luftës, e të vazhdohej deri në fundin e saj.
Së dyti, ishin vullnetarët e më pas ushtarët nën komandën franceze dhe spanjolle që erdhën në ndihmë. Shumë nga vullnetarët e huaj ndihmuan në trajnimin e ushtrisë kontinentale për të luftuar britanikët.
Aspekti i tretë dhe më i rëndësishëm ishte fuqia detare. Britania ishte fuqi në det, dhe vetëm në det mund të mposhtej realisht. Historia përse Britania u ul në tryezën e bisedimeve të paqes ishte për shkak se po e luftonin pesë kombe të veçanta në të gjitha oqeanet në të gjithë botën, në kohën e betejës së Jorktaunit. Flota etyre nuk mund ta përballonte më. Ata nuk mund të rifurnizonin dhe luftonin në një territor kaq të gjerë. Anijet dhe trupat ishin përfshirë në Europë dhe në Indi e sigurisht në Karaibe. Ajo që shumë njerëz e harrojnë është se çmimi i vërtetë ishin Karaibet. Kolonitë e sheqerit ku paratë ishin sheshit.
Me fjalë të tjera, gjeopolitika shpesh nënvlerësohet në historinë e pavarësisë amerikane.
Kjo është e vërteta e historisë: amerikanët ishin në mes të një koaliconi kombësh të cilat së bashku luftonin një armik të përbashkët. Kur nisi Revolucioni Amerikan në vitin 1775, ishte një ndëveprim shumëpalësh që solli gjithë kombet së bashku. Franca dhe Spanja nisën të dërgonin fshehtaz armë tek amerikanët – ata e dinin se nëse i mbanin britanikët të zënë në Amerikë, kishte shumë më pak mundësi që britanikët të merrnin nisma në Europë. E gjitha ndodhi në një kontekst global, jo vetëm në Amerikën e Veriut, por edhe në Karaibe, Gjibraltar, e në Indi.
Markezi de Lafayette është ndoshta aleati i huaj më i njohur për amerikanët, po a kishte të tjerë?
Lafajetë ishte figurë e rëndësishme e kohës dhe më pas, por ai nuk ishte figura më e rëndësishme. Ideja se Lafajetë ishte një urë vitale midis Amerikës dhe Europës nuk u çimentua deri 50 vjet pas luftës kur ai zhvilloi një turne në 24 shtetet në SHBA që vërtet krijoi reputacionin e një figure qendrore.
Në krye të listës duhet bënë konti i Vergennes, ministri i Jashtëm i Francës. Ai mori vendimet më të mëdha për aleancën si me Amerikën ashtu edhe për operacionet nëpër botë me Spanjën.
Një tjetër mit që duhet çliruar është se amerikanët nuk e nisën procesin e pavarësismit për arsye progresiste më shume sesa më shpresën për të vazhduar punët e veta në mënyrën që ata dëshironin. Pjesa më e madhe e prosperitetit vinte nga tregtia bujqësore me Europën dhe Karaibet, dhe ishin kufizimet në këtë tregti që ishin bërë barrë për amerikanët. Ata nuk hynë në luftë për konceptet fisnike të lirisë dhe drejtësisë – por për të qenë në gjendje të ndiqnin qëllimet e tyre ekonomike pa kufizime.
Pjesa e ndërhyrjes së huaj është lënë mënjanë në narrativën për Revolucionin Amerikan, e kjo nisi në mes të viteve 1800. Në këto vite, amerikanët po shtyheshin në perëndim, dhe kishin atë idenë e eksepcionalizmit amerikan dhe superioritetit ndaj europianëve nga të cilët kishin origjinën. Në këtë histori, nevojitej një figurë vërtet e fortë qendrore – dhe ky ishte Xhorxh Uashingtoni dhe gjeneralët e tij.
Por, të pasurit ndihmë nga popuj ndaj të cilëve amerikanët ndiheshin superior, nuk përputhej me narrativën. Kjo ia doli të mbijetonte deri në shekullin e 20-të. Në dekadat e fundit, ka pasur një pikëpamje më të gjerë, ku përfshihej edhe roli i skllevërve afrikanë, amerikanëve vendas apo indianëve dhe grupeve të tjera. Ka një ndërgjegjësim në rritje në Amerikën e sotme se Revolucioni nuk ishte dhe aq i pastër dhe i qepur mirë sa ç’tregon historia që amerikanët janë orientuar të besojnë”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
