Zbulimi i një qyteti të fortifikuar 4000-vjeçar të fshehur në një oaz në Arabinë Saudite të sotme zbulon se si jeta në atë kohë ndryshoi ngadalë nga një ekzistencë nomade në një ekzistencë urbane, thanë arkeologët të mërkurën.
Mbetjet e qytetit, të quajtur Al-Natah, ishin fshehur prej kohësh nga muret e oazit Khaybar, një zonë e gjelbër dhe pjellore e rrethuar nga shkretëtira në veriperëndim të Gadishullit Arabik.
Një mur i lashtë 14.5 kilometra i gjatë u zbulua më pas në vend, sipas hulumtimit të udhëhequr nga arkeologu francez Guillaume Charloux i botuar në fillim të këtij viti.
Për një studim të ri të botuar në revistën PLOS One, një ekip studiuesish franko-saudit dha “prova se këto ledhe janë të organizuara rreth habitateve“, tha Charloux.
Qyteti i madh, i cili ishte shtëpia e deri në 500 banorëve, u ndërtua rreth 2400 para Krishtit gjatë epokës së bronzit të hershëm, thanë studiuesit.
Ajo u braktis rreth një mijë vjet më vonë. “Askush nuk e di pse,” tha Charloux.
Kur u ndërtua Al-Natah, qytetet po lulëzonin në rajonin e Levantit përgjatë Detit Mesdhe nga Siria e sotme deri në Jordani.
Arabia veriperëndimore mendohej të ishte një shkretëtirë djerrë në atë kohë, e përshkuar nga nomadët baritorë dhe e mbushur me vende varrimi.
Kjo ishte deri 15 vjet më parë, kur arkeologët zbuluan ledhe që datojnë nga epoka e bronzit në oazin e Tayma-s, në veri të Khaybar-it.
Ky “zbulim i parë i madh” i shtyu shkencëtarët të hidhnin një vështrim më të afërt në këto oaza, tha Charloux.
“Urbanizëm i ngadalshëm”
Shkëmbinjtë e zinj vullkanikë të quajtur bazalt fshehën aq mirë muret e Al-Natah saqë “mbrojtën vendin nga minierat ilegale”, tha Charloux.
Por shikimi i vendit nga lart zbuloi shtigje të mundshme dhe themele shtëpish, duke sugjeruar se ku duhet të kishin gërmuar arkeologët.
Ata zbuluan themele “mjaft të forta për të mbështetur lehtësisht të paktën shtëpi njëkatëshe, ose dykatëshe”, tha Charloux, duke vënë në dukje se ende nevojitet shumë punë për të kuptuar vendin.
Por gjetjet e tyre paraprake pikturojnë një pamje të një qyteti prej 2.6 hektarësh me rreth 50 shtëpi të vendosura në një kodër, të pajisur me murin e vet. /tesheshi.com/
