Italia shënoi këto ditë 30 vjetorin e vrasjes së Giovanni Falcone-s, prokurorit nga Palermo, i cili së bashku me kolegun dhe mikun e tij Paolo Borsellino kanë mbetur edhe sot e kësaj dite ndoshta simboli më i madh botëror i luftës kundër mafias.
Ai u vra nga Cosa Nostra siciliane, me një bombë në autostradën A29 pranë qytetit Capacci. Shpërthimi shkatërrues vrau gjithashtu gruan e tij Francesca Morvillo dhe oficerët e policisë Rocco Dicillo, Vito Schifani dhe Antonio Montinaro, të cilët shoqëronin Falcone-n.
Atentati u krye me 1000 kilogramë tritol të vendosur në një tunel nën autostradën që lidh qendrën e Palermos me aeroportin, të quajtur më vonë “Falcone dhe Borsellino”.
Të shtunën fatale, 23 maj 1992, pesë ditë pas ditëlindjes së tij të 53-të, Falcone po kthehej nga Roma për një fundjavë në vendlindjen e tij Palermo. Ai po ngiste një Fiat Croma të bardhë. Gruaja Françeska ishte në sediljen e pasagjerit, me shoferin Giuseppe Costanza të ulur prapa. Shoqëroheshin dhe nga dy makina të tjera pa shenja me gjashtë oficerë shoqërues.
Lëvizja, menjëherë pas uljes së tyre në aeroport, është ndjekur nga mafiozët që kanë qenë në kontakt. Në kodrën mbi rrugë, Giovanni Brusca, i njohur edhe me pseudonimet “derr” dhe “vrasës i krishterë”, shtypi butonin në telekomandë në orën 17:58 dhe aktivizoi bombën.
Autori u dënua për më shumë se 100 vrasje
Shpërthimi në asfalt hodhi makinën e parë më shumë se dhjetë metra në një ullishte aty pranë, duke vrarë Montinara-n, Schifani-n dhe Dicillo-n në vend. Makina tjetër, e drejtuar nga Falcone, u përplas me një mur betoni, ku ai dhe gruaja e tij pësuan lëndime vdekjeprurëse. Rreth njëzet persona të tjerë, të cilët në atë moment u gjetën në rrugë me makinat e tyre, u shpëtuan për mrekulli.
Autori i drejtpërdrejtë Giovanni Brusca, përveç atij atentati, u dënua për më shumë se 100 vrasje. Ndër krimet e tij, është veçanërisht mizore vrasja e 13-vjeçarit Giuseppe Di Matteo, djalit të Santino Di Matteos, një mafioz që filloi të bashkëpunonte me autoritetet.
Brusca u arrestua në vitin 1996, pas së cilës ai u bë vetë i penduar dhe madje përshkroi publikisht me detaje krimet që kreu. Pasi kreu 25 vite burg, ai u lirua me kusht më 31 maj të vitit të kaluar, gjë që shkaktoi polemika të ashpra në publikun italian.
Homazhe bëri edhe kreu i shtetit
Në 30-vjetorin e vrasjes, Falcone u nderua në Palermon qendrore nga kreu i shtetit Sergio Mattarella, vëllai i të cilit Piersanti, atëherë president i rajonit të Siçilisë, u vra gjithashtu nga mafia vendase. Në një deklaratë për shtyp, kryeministri Mario Draghi vlerësoi trashëgiminë e Falcone-s, duke thënë se “falë guximit, vendosmërisë dhe profesionalizmit të tij, Italia është bërë një shtet më i lirë”.
Falcone ia kushtoi jetën e tij të punës luftës kundër Cosa Nostra-s, e cila mbolli vdekjen në Siçili në vitet 1980 dhe ishte organizata më e fortë mafioze në Itali. Ai dhe Borsellino ishin pjesë e një ekipi antimafia të përbërë nga gjyqtarë dhe hetues. Puna e tyre rezultoi në të ashtuquajturin “maxi-trial” (në italisht Maxiprocesso), i cili konsiderohet gjyqi më domethënës ndonjëherë kundër mafias siciliane, si dhe gjyqi më i madh në historinë botërore.
Gjyqi, i mbajtur në një sallë gjyqi në formën e një bunkeri, i ndërtuar posaçërisht për këtë qëllim brenda mureve të burgut Ucciardone në Palermo, zgjati nga shkurti 1986 deri në janar 1992, kur vendimet u bënë të formës së prerë. Në fund, 338 mafiozë u dënuan me gjithsej 2665 vjet dhe 19 bosët u dënuan me burgim të përjetshëm.
Ata prekën “folenë e grerëzave”
Vrasja e Falcone-s nga disa konsiderohet si hakmarrje mafioze për këtë gjyq. Dy muaj më vonë, më 19 korrik 1992, Paolo Borsellino dhe pesë anëtarë të forcave të tij të sigurisë u vranë në një shpërthim makine bombë.
Ekziston edhe një version sipas të cilit motivi i vrasjeve është se Falcone dhe Borsellino kishin prekur “folenë e grerëzave”, pra kanë synuar për politikanë të lartë italianë dhe sipërmarrës të shquar, qendra pushteti që mendohet se mafia i ka përdorur për të arritur qëllimet e saj.
“E vërteta e vërtetë se kush e urdhëroi vrasjen e Falcone-s është ende e panjohur. Nuk besoj se një injorant si Toto Riina mund të organizojë një sulm kaq të sofistikuar”, tha Angelo Corbo, një nga të mbijetuarit e sulmit, në një dokumentar.
Vdekja e dy gjykatësve të guximshëm, të pakompromis dhe më të dashur kishte për qëllim të mbillte frikë shtesë në Sicilinë e terrorizuar dhe të tregonte se ata, jo shteti, drejtojnë ishullin. Megjithatë, kjo shkaktoi efektin e kundërt dhe bëri që i gjithë vendi të nisë një luftë edhe më vendimtare kundër mafias.
Në janar 1993, kreu famëkeq i Cosa Nostra-s, Salvatore Toto Riina, u arrestua. “Capo dei capi” u dënua më vonë me 26 burgime të përjetshme.
Pas një dekade të shënuar nga atentate të tmerrshme ndaj gjyqtarëve, policëve dhe gazetarëve, likuidimet në Siçili u ndërprenë papritur në 1993. Cosa Nostra, e gjymtuar nga arrestimet masive të anëtarëve të saj, dalëngadalë po e humbiste pushtetin.
Ndrangheta dhe Camorra, në përparësi
Por kjo në asnjë mënyrë nuk do të thotë se mafia në Itali është shkatërruar. Primatin e morën organizatat kriminale nga pjesë të tjera të vendit, veçanërisht nga Ndragheta e Kalabrisë dhe Camorra e Campanias.
“Çështja e mafies duket se është zhdukur nga axhenda e qeverisë apo nga debatet e opozitës. Duket sikur mafia është zhdukur. Por e kundërta është e vërtetë,” paralajmëron shkrimtari dhe gazetari Roberto Saviano, autor i librit më të shitur “Camorra” (2006) në rubrikën e tij në Corriere della Sera, në të cilën ai ekspozoi perandorinë e Camorra-s napolitane.
Ai shton se sot mafia nuk lidhet ekskluzivisht me aktivitete si zhvatje, kërcënime, vrasje apo trafik droge. Kur themi mafia, sot nënkuptojmë edhe kompanitë që u ringritën në prag të rrënimit, dhe më pas u vunë në këmbë vetëm për qëllime pastrimi parash, konkurrencë të pandershme bazuar në fitime të paligjshme apo projekte të mëdha ndërtimi të realizuara në kurriz të qytetarëve..
Ndrangheta besohet se kontrollon shumicën e importeve të kokainës në Evropë sot, për t’u përfshirë në kontrabandën e armëve, zhvatjen dhe pastrimin ndërkombëtar të parave dhe për të nxjerrë mbi 44 miliardë euro në vit. Por në të njëjtën kohë ajo po merret edhe me operacione të sofistikuara financiare, përfshirë edhe rastin e thithjes së miliona eurove nga sistemi shëndetësor italian.
“Nëse dje, kur folëm për mafian, nënkuptonim thikën e ngulur në mishin e shoqërisë, sot duhet të mendojmë për virusin, një murtajë e heshtur dhe ndonjëherë e padukshme që dëmton dhe ul në mënyrë drastike cilësinë e jetës së të gjithëve”, tha Saviano.
Një gjurmë parash
Sipas tij, i pari që denoncoi mafien financiare ishte gjyqtari Falcone. Ai foli për një mafia që përdor më shumë këshilltarët financiarë sesa armët.
Që nga çështja e tij e parë e madhe, i ashtuquajturi gjyqi Spatol-Mafar në fillim të viteve 1980, Falcone krijoi një metodë hetimore që do të emërtohej si “Gjurmo paranë”, duke rindërtuar aktivitetet kriminale bazuar në dokumentet bankare.
Pas një gjurmimi parash, Falcone zbuloi lidhjet midis mafias siciliane dhe të New York-ut dhe se si ata organizuan kontrabandën e drogës. Në qershor 1983, Rosario Spatola u dënua së bashku me 75 anëtarë të tjerë të klanit të tij. Deri atëherë, Spatola njihej si një sipërmarrës me reputacion, një ndërtues, kompania e të cilit punësonte qindra punëtorë, prandaj edhe respektohej në Palermo.
“‘Thembra e Akilit’ e organizatave mafioze janë gjurmë të lëna pas nga transferta të mëdha parash që lidhen me aktivitete të paligjshme fitimprurëse. Ndjekja e fluksit të parave i lejon hetuesit të ndërtojnë një rrjet provash objektive, të dokumentuara dhe të qarta që nuk i nënshtrohen shtrembërimit dhe në të njëjtën kohë lë të kuptohet për informacion nga hetimet tradicionale që synojnë identifikimin e drejtpërdrejtë të krimeve,” shkroi Falcone në teknikën e tij të hetimit të mafias në vitin 1982. /tesheshi.com/
