Këto ditë në ankandet E Bay kanë dalë në shitje disa objekte të bukura dhe të rralla me origjinë nga Tuqia dhe që janë aksesorë të duhanpirjes, si kuti cigaresh prej argjendi të punuara në savat në mënyre mjaft mjeshtërore, llullë bronxi me punim artistik në derdhje me vlera të rralla, si dhe një nargjile turke me origjinë nga zonat me banorë turq të Bullgarisë.
Vjetërsia e tyre shtrihet deri në shekullin e 19-të. Po vlerat e tyre njohëse historike dhe artistike janë shumë më të mëdha, që do të kënë shtrirje në të ardhmen dhe sigurisht rritje vlerash monetare në tregjet e reja ku do të kenë kërkesa.
Kutia e argjendë ka në të punime artistike që përfaqësojnë fuqinë e perandorisë në atë periudhë me të gjitha stampat shtetërore dhe flamujt. Stemën shtetërore me gjysëmhënë turke shoqëruar me simbolin e vulës sulltanore. Ajo është edhe me një vlerë të “kripur” prej rreth 2.499 $.
Edhe llulla e bronxtë ka mbi kapakun e saj të sipërm të derdhur simbolin e gjysëmhënës turke, me vlerë 2.999 $ në tregun fillestar të shitjes.
Edhe nargjileja është mjaft e bukur dhe e përbërë prej bronxi, argjendi, qelibari dhe qelqi kristal. Është tipike e llojit tradicionale “Nargile Turke” dhe me fletë shoqërimi e markës së prodhuar në Turqi.
Ajo ka një gjatësi prej 73 cm dhe gjërësi të bazës 22 cm. Me çmim 2200 $.
Nargjiletë e tjera (duhet theksuar se për këtë artikull ka shumë kërkesa, qoftë edhe si objekte zbukurimi në banesat luksoze me temë orientale), kanë çmime nga 30 $ deri ne 350$, në vartësi të punës artizanale dhe metaleve të përdoruara).
Historia e duhanit në luftë
Pas indianëve të fiseve Maja dhe aztekëve që njihen për pirjen e duhanit dhe mjetet e përdorura për konsumin e këtij artikulli mjaft intrigues në histori, janë turqit ata që kanë çelësat e historisë moderne të duhanit. Pasi janë të parët në Europë që kanë shpikur disa llulla të veçanta si dhe përdorimin e cigares së dredhur, e cila u rikthye në formën moderne në Amerikë rreth viteve 1871, ku nisi prodhimi i industrializuar i cigareve në fabrika.
Turqit e filluan eksperimentimin e cigareve duke nisur nga kartoni i mbështjelljes së lëndës djegëse të mbushjes së topave me barut, deri tek fleta e duhanit, kashta e misrit dhe gjethet e palmës.
Historia e përdorimit të cigares zë fill në vitin 1832. Sipas rrëfenjave turke, gjatë periudhës së Muhamet Ali Pashës, ushtria osmane shkon për të eleminuar rrethimin e ushtrise së rebeluar ndaj Ibrahim Pashës. Ushtria rrethuese, njësitë e dalluara, furnizoheshin së bashku me municionet e artilerisë dhe me qeset e barutit që futeshin në topa, të cilat ishin te ambalazhuara me letra.
Ndërkohë që ata përfitonin për sukseset e qitjeve me artileri edhe nga një kile duhan. Pas betejave topçinjte dhe numërorët e tjerë të topave pinin duhan, por për ta bërë më të shpejtë në fushimin ushtarak pregatitjen e duhanit për konsum, ata filluan ta mbështjellin duhanin me letrën e ambalazhit të barutit të topave.
Kjo metodë mjaft praktike për kushtet e fushimit dhe luftimit të asqerit u përhap me shpejtësi si në trupat turke ashtu edhe në trupat egjiptiane. Më pas mënyra e përdorimit u sofistikua duke përdorur çibukë të përbërë prej materialeve të ndyshme, si dru, bronx, qelibar etj., si dhe letër shkrimi, gjethe palme, pipa, puro me vetë gjethen e duhanit, e deri tek nargjiletë e famshme të periudhës osmane, si një nga objektet më të përsosura për të bërë pirjen relaksuese të duhanit dhe filtrimin e llumrave nepërmjet ujit të saj.
Këto kanë qënë dhe format e para të përdorimit modern të aksesorëve të konsumit të duhanit në Turqi, të cilat përdoren edhe sot. Edhe cigaret e sotme moderne deri me filtra e superfiltra e kanë origjinën e tyre nga ato fushëbeteja të perandorisë osmane, ku mes erës së barutit dhe aromës së duhanit u krijua një objekt aliazh, që ishte ajo që njihet sot si cigare duhani.
Filip Morris lindi në Turqi
Pas këtij zbulimi, u vu re se Perëndimi nuk mund të qëndronte indiferent ndaj tij. Këtë zhvillim e përvetësuan edhe britanikët në Luftën e Krimesë. Në fakt ata përvetësuan shpikjen e bërë prej turqve.
Duke analizuar historikun e përdorimit të duhanit në Europë dhe vendin që zë Turqia, nuk mund që të anashkalohet një fakt historik tjetër mjaft domethënës dhe interesant: Prodhuesi i parë dhe mjaft i famshëm i duhanit ne SHBA, Filip Morris, ka lindur në Izmir! CV-ja e tij e tregon këtë: Philip Morris u lind në Izmir në 1847. Firma e tij hapi dyqane në Londër dhe filloi të prodhojë cigaret tyre.
Themelon me 1871 firmen “Greva fat r.a.patterso 1871”. Philip Morris vdiq në vitin 1872. Por trashëgimtarët duke e parë si investim me mjaft leverdi duhanin, vazhduan punën. Më pas dihet zhvillimi i firmave të reja e të fuqishme të prodhimit të duhanit në botë.
Sot, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) vlerëson se qarkullimi vjetor prej prodhuesve të cigareve në botë, sipas të dhënave që ka është rreth 400 miliard dollarë dhe kjo shifër vazhdon të rritet. Është vlerësuar se duhanpirësit në botë janë 1.5 miliardë njerëz.
Përgatiti Mark Brunga – tesheshi.com
