Nga Ajshe Shahin
Qytetarët turq pritet të derdhen drejt kutive të votimit më 7 qershor për të zgjedhur përfaqësuesit e tyre në zgjedhjet e përgjithshme. Rreth 57 milionë njerëz do të jenë të gjendje të hedhin votën e tyre, dhe shenjat e para tregojnë se pjesëmarrja do të jetë e lartë. Mijëra qytetarë turq pritet të shkojnë në grup në kutitë e votimit më 7 qershor për të vendosur mbi të ardhmen politike të vendit.
Publikun, që do të zgjedhë ligjbërësit, për të formuar parlamentin e 25-të të vendit, e kanë pushtuar ethet e zgjedhjeve. Gjithsej janë 56.632.889 votues, 1.103.258 votues më shumë që nga zgjedhjet presidenciale më 10 gusht të 2014-s. Janë shtypur 74 milionë fletë votimi, dhe mbi një milionë qytetarë turq jashtë vendit kanë hedhur votën e tyre për zgjedhjet e ardhshme; një faktor që besohet të ketë ndikim në zgjedhje, ku do të numërohet çdo votë.
Pritet një pjesëmarje e lartë, teksa Turqia e ka dëshmuar tashmë aspektin e vet pjesëmarrës në zgjedhjet e shkuara në vend. Pa dyshim që, mes të tjerave, dy parti kanë tërhequr vëmendjen në diskutimet ndërsa vendi u drejtohet zgjedhjeve, Partia Demokratike Popullore (HDP), e cila po kërkon të kalojë 10 përqindëshin e pragut elektoral, dhe Partia për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP), që po konkurron për një mandat të katërt si parti në pushtet. HDP-së i duhet të kalojë pengesën e pragut elektoral prej 10 për qind për të hyrë në parlament; një çështje që ka çuar në debate të nxehta midis analistëve politikë, që vënë në diskutim mundësinë e realizimit të aspiratës.
AKP-ja i ka qëndruar dëshirës së saj të kahershme për ta kaluar me një kushtetutë të re sistemin aktual parlamentar në një sistem presidencial, duke e bërë atë pjesë të rëndësishme të programit zgjedhor të partisë. Por AKP-ja duhet të sigurojë 330 vende nga 550 që ka parlamenti për të miratuar ndryshime kushtetuese.
Ka gjithashtu pretendime se partia në pushtet nuk do të jetë në gjendje të udhëheqë e vetme, dhe do të jetë e shtrënguar të shohë për një partner koalicioni. AKP-ja ka paralajmëruar me forcë për pengesat që mund të lindin me një qeveri koalicioni për një zbatim të shpejtë të detyrave, duke cituar Italinë, që së fundi i ndryshoi ligjet e saj për t’u dhënë fund qeverive të koalicionit, të cilat e kishin rrënuar mekanizmin e vendimmarrjes së vendit.
Duke marrë parasysh parashikimet e shumicës së sondazheve dhe opinionet e analistëve, skenari më i mundshëm duket të jetë që AKP-ja ka për të marrë mbështetje të mjaftueshme nga votuesit për të udhëhequr si parti e vetme. Sa për opozitën kryesore, Partinë Popullore Republikane (CHP), ajo ka dalë me premtime ekonomike, që variojnë nga një rritje domethënëse në rrogën minimale, te reduktimi i çmimit të naftës në 1.5 lira (0.60 dollarë), e te një program i ndihmës ekonomike për familjet e varfra.
Kryetari i partisë, Kemal Këllëçdaroglu, i cili ka qenë kritikuar nga baza se është mbështetur vetëm në propagandën kundër partisë në pushtet në fushatat e mëparshme elektorale, e ndryshoi strategjinë në këtë fushatë, dhe anoi nga çështjet ekonomike, në përgjigje të kritikave. Por dhe kjo mund të mos ketë ecur, teksa premtimet e bëra nga udhëheqësi i opozitës nuk arritën ta bindin publikun, që po e vë në dyshim zbatueshmërinë e premtimeve.
Partia e Lëvizjes Nacionaliste (MHP), për shkak të ideologjisë të saj nacionaliste, ka deklaruar në programin elektoral se nëse zgjidhet do ta ndalojë procesin e pajtimit që po ndjek qeveria me PKK-në për t’i dhënë fund çështjes kurde. Besohet se ajo po i rrit votat e saj në krahasim me zgjedhjet e mëparshme, ndërsa rritja e HDP-së gjithashtu ka nxitur tensione në disa qarqe, që pritet të votojnë për MHP-në në kundërpërgjigje ndaj HDP-së.
Kryeministri Ahmet Davutoglu u përqendrua në fushatë në përparimin që ka bërë Turqia në lidhje me standardet shoqërore, ekonominë dhe politike, gjatë kohës së qeverisjes së partisë së tij. Duke reklamuar përmirësimet që e kanë lehtësuar jetën e qytetarëve të vendit, Davutoglu numëroi një seri punësh të kryera nga AKP-ja ndërsa u drejtohej mbështetësve në manifestimet.
Ai zhvilloi numrin më të madh të manifestimeve anembanë Turqisë, ndërkohë që nga partitë opozitare u shpërfillën disa rajone që ka pak gjasa të votojnë për to. Duke marrë në konsideratë tonin dhe kontekstin që adoptoi Davutoglu në manifestimet, nuk do të qe e gabuar të thuhej se ai e ka përdorur kritikën ndaj partive opozitare si pjesë të strategjisë së tij elektorale. Kjo taktikë, e përbashkët për të tëra partitë, u intensifikua me afrimin e zgjedhjeve.
Objektiva kryesorë të Davutoglusë në kritikat e tij ishin HDP-ja dhe CHP-ja. Ai i kritikoi ashpër dy partitë për ato çka ai i quan premtime elektorale “antifetare”, një prej të cilëve është zotimi i tyre për ta mbyllur Departamentin e Çështjeve Fetare (Diyanet). Ajo që duket si një strategji për të mbledhur vota nga komuniteti alevit i Turqisë, jo i gatshëm për t’iu bashkangjitur institucionit të drejtuar nga shteti, u kritikua jo vetëm nga Davutoglu, por edhe nga presidenti, Rexhep Tajjip Erdogan, gjatë fjalimeve në ceremonitë e inaugurimeve.
Retorika e të dyve shkoi dhe më tej kur bashkëkryetari i HDP-së, Selahattin Demirtash, bëri analogjinë se Taksimi është për punëtorët siç është Qabja për muslimanët. HDP-ja zgjodhi një ton demokratik për ta zgjeruar shtrirjen e saj ndërsa u drejtohej mbështetësve në provincat perëndimore. Kjo, gjithashtu, është qortuar ashpër nga zyrtarët e qeverisë, të cilët e akuzojnë Demirtashin se në njërën anë hiqet si avokat i demokracisë, e në anën tjetër mbështet luftën e armatosur të PKK-së dhe nxit dhunën në lindje.
Davutoglu vuri në shenjë po ashtu Këllëçdaroglunë për formimin e një aleance me HDP-në, që, siç tha ai, është një lëvizje thjesht për qëllimin e rritjes së aftësisë së tyre për ta mundur AKP-në në zgjedhje. Partitë në fjalë priren në të njëjtën kohë nga mundësia e një koalicioni në rast se as njëra e as tjetra nuk fitojnë votat e mjaftueshme për të udhëhequr të vetme.
Megjithatë, zyrtarët e AKP-së, besimplotë se partia e tyre do të sigurojë vendet e mjaftueshme për të udhëhequr e vetme, janë shprehur hapur se janë kundër koalicioneve. Davutoglu, bashkë me Erdoganin, kanë folur mbi aspektet negative të qeverive të koalicionit, duke dhënë shembuj nga historia e Turqisë, si dhe mbi dobitë e kalimit nga sistemi parlamentar në atë presidencial.
Përktheu: Bujar M. Hoxha – tesheshi.com
