Në tre dekadat e kaluara, Evropa është goditur nga përmbytjet më të mëdha të lumenjve në pesë shekuj, sipas një studimi të madh ndërkombëtar në Universitetin e Teknologjisë në Vjenë (TU Wien), që përfshin 34 grupe kërkimore nga pjesë të ndryshme të Evropës.
Studimi tregon gjithashtu për herë të parë që karakteristikat e përmbytjes në dekadat e fundit ndryshojnë nga ato të shekujve të kaluar, siç temperatura e ajrit dhe sezonaliteti, sipas një artikulli të botuar në revistën Nature.
Përmbytjet janë më të mëdha në shumë vende se më parë, intervali kohor ka ndryshuar dhe marrëdhënia midis shfaqjes së përmbytjeve dhe temperaturës së ajrit është përmbysur.
Në të kaluarën, përmbytjet ishin më të zakonshme në periudhat e ftohta, ndërsa sot ngrohja globale është një nga nxitësit kryesorë të rritjes së tyre, sipas një artikulli të nënshkruar nga më shumë se 40 bashkautorë nga pjesë të ndryshme të Evropës.
Mekanizmat themelorë kanë ndryshuar
Një nga autorët e botimit, Alberto Viglione nga Politekniku i Torinos thotë në një deklaratë të veçantë që studiuesit nga hulumtimet e mëparshme e dinin tashmë se si ndryshimi i klimës ka ndikuar në përmbytjet e Evropës në 50 vitet e fundit, por që është e rëndësishme të kuptohet nëse kjo është një situatë krejtësisht e re, ose thjesht një përsëritje e diçkaje që ka ndodhur tashmë.
“Ne kemi hulumtuar këtë çështje në detaje dhe tani mund të themi me siguri: karakteristikat e përmbytjeve të dekadave të fundit nuk janë të ngjashme me ato të shekujve të mëparshëm,” thotë Viglione.
Andrea Kiss nga Universiteti i Teknologjisë në Vjenë tregon se studimi analizoi dhjetëra mijëra dokumente historike që përmbajnë raporte nga përmbytjet nga 1500 në 2016 dhe se ishte një sfidë e madhe të krahasosh tekste shumë të ndryshme nga periudha të ndryshme dhe rajone kulturore.
“Ne ishim në gjendje ta arrinim këtë krahasueshmëri duke i vendosur të gjitha tekstet në korniza të përshtatshme historike, duke tërhequr vëmendjen me hollësi”.
Analiza e të dhënave identifikoi nëntë periudha me përmbytje të shpeshta dhe zona në të cilat ato ndodhën, ndër të cilat më të spikatur janë periudhat nga 1560 deri në 1580 në Evropën Perëndimore dhe Qendrore; nga 1760 deri në 1800 në pjesën më të madhe të Evropës; nga 1840-1870 në Evropën Perëndimore dhe Jugore dhe nga 1990 deri në 2016 në Evropën Perëndimore dhe Qendrore.
“Studimi ynë tregon për herë të parë se mekanizmat themelorë të përmbytjeve kanë ndryshuar: në të kaluarën, përmbytjet ndodhin më shpesh në kushte më të ftohta, ndërsa tani e kundërta është e vërtetë. Kushtet hidrologjike të së tashmes janë shumë të ndryshme nga ato të së kaluarës”, thotë Gunter Bloschl
Përshtatja me realitetet e reja
Koha e përmbytjes brenda vitit ka ndryshuar gjithashtu.
Më parë, 41 përqind e përmbytjeve të Evropës Qendrore kanë ndodhur në verë dhe sot 55 përqind.
Kjo shoqërohet me ndryshimin e reshjeve, avullimit të dëborës dhe shkrirjes, dhe është një tregues i rëndësishëm për diferencimin e rolit të ndryshimit të klimës nga faktorë të tjerë, siç është shpyllëzimi dhe administrimi i lumenjve, thekson ai.
Dëmi vjetor i shkaktuar nga përmbytjet e lumenjve në të gjithë botën vlerësohet në më shumë se 100 miliardë dollarë dhe vazhdon të rritet.
Me gjithë këtë në mendje, Gunter Bloschl thekson: “Menaxhimi i përmbytjes duhet të përshtatet me këto realitete të reja”. /tesheshi.com/
