Një e katërta e vendeve të punës në të gjithë botën janë potencialisht të ekspozuara ndaj ndikimit të inteligjencës artificiale gjeneruese (GenAI), sipas një raporti nga Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO) dhe Instituti Kombëtar i Kërkimeve të Polonisë (NASK). Më të rrezikuarat janë profesionet administrative dhe vendet e punës në sektorë me integrim të lartë dixhital.
Raporti, i titulluar “IA Gjenerative dhe Punësimi: Një Indeks Global i Ekspozimit Profesional më i Saktë”, është vlerësimi më i detajuar global i ndikimit të inteligjencës artificiale në tregun e punës deri më sot.
Megjithatë, autorët theksojnë se ka më shumë të ngjarë të jetë çështje transformimi të punës, sesa humbjeje masive të vendeve të punës.
“Ne kemi shkuar përtej teorisë dhe kemi zhvilluar një mjet të bazuar në vende pune reale”, tha Pawel Gmyrek, studiues i lartë në ILO dhe autor kryesor i raportit. “Ne kombinuam vlerësimin njerëzor, analizën e ekspertëve dhe modelet GenAI për të krijuar një metodë që vendet mund ta përdorin për të vlerësuar me saktësi rrezikun dhe për t’iu përgjigjur.”
Ekspozim më i madh, ndaj ekonomive të zhvilluara
Shkalla globale e ekspozimit ndaj GenAI është 25 përqind, ndërsa në vendet me të ardhura të larta arrin në 34 përqind, falë lidhjes më të madhe dixhitale.
Punët administrative janë më të rrezikuara, pasi GenAI mund të automatizojë një gamë të gjerë detyrash, të tilla si futja e të dhënave dhe përpunimi i dokumenteve. Punë njohëse në media, zhvillim softuerësh dhe financë janë gjithashtu në ekspozitë.
Indeksi i Ekspozimit në Punë bazohet në gati 30,000 detyra pune, të verifikuara duke përdorur vlerësimet e Inteligjencës Artificiale, validimin e ekspertëve dhe të dhënat e punësimit të ILO-s, duke lejuar një analizë më të detajuar të ndikimeve sipas vendit dhe sektorit.
Pabarazia gjinore në ekspozimin ndaj GenAI
Raporti zbulon gjithashtu një çekuilibër të konsiderueshëm gjinor: në vendet e zhvilluara, deri në 9.6 përqind e grave punojnë në vende pune shumë të ekspozuara ndaj automatizimit, ndërsa përqindja e burrave është vetëm 3.5 përqind.
“Ky indeks ndihmon në identifikimin e vendeve ku GenAI mund të ketë ndikimin më të madh, në mënyrë që vendet të mund t’i përgatisin dhe mbrojnë më mirë punëtorët”, tha Marek Troszynski, ekspert i lartë i NASK dhe bashkautor i raportit.
Ndërsa GenAI mund të rrisë produktivitetin, raporti paralajmëron se efektet do të varen nga shpejtësia e zbatimit, infrastruktura kombëtare dhe aftësitë dixhitale të fuqisë punëtore.
“Kufizimet teknike, ndryshimet në infrastrukturë dhe mungesat e aftësive nënkuptojnë se zbatimi i GenAI do të jetë i pabarabartë”, tha Janine Berg, ekonomiste e lartë në ILO.
Një thirrje për politika gjithëpërfshirëse
Raporti u bën thirrje qeverive, punëdhënësve dhe sindikatave të angazhohen në dialog social dhe të krijojnë politika që mbrojnë punëtorët, promovojnë trajnime shtesë dhe sigurojnë tranzicione të drejta në sektorët e cenueshëm ndaj ndikimit të GenAI.
Përfundimet e raportit përputhen me vlerësimin e Fondit Monetar Ndërkombëtar për vitin 2024 se inteligjenca artificiale mund të ndikojë deri në 40 përqind të vendeve të punës në nivel global, ku ekonomitë e zhvilluara janë më të goditura.
Drejtoresha Menaxhuese e FMN-së, Kristalina Georgieva, ka paralajmëruar më parë se inteligjenca artificiale, nëse lihet e parregulluar, mund të thellojë më tej pabarazitë sociale.
“Në shumicën e skenarëve, inteligjenca artificiale ka të ngjarë të përkeqësojë pabarazinë e përgjithshme – një trend që politikëbërësit duhet ta adresojnë në mënyrë proaktive”, tha Georgieva. /tesheshi.com/
