Zhvendosja e qendrës së gravitetit të politikës së jashtme amerikane drejt atyre që Donald Trump i konsideron aleatë më të ngushtë – dhe me të cilët mund të merret vesh në mënyrën që di më mirë – shënohet nga udhëtimi i tij i parë jashtë vendit gjatë mandatit të tij të dytë në Shtëpinë e Bardhë, duke zgjedhur Arabinë Saudite, Katarin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe si ndalesa.
Tradita kërkonte që vizita e parë e presidentit amerikan pas marrjes së detyrës të ishte në një nga fqinjët ose aleatët e ngushtë, si Kanadaja, Meksika, NATO ose Brukseli.
Donald Trump zgjodhi mbretëritë e Gjirit, duke dërguar një mesazh të qartë se politika e tij e jashtme do të shkojë “jashtë kornizave”, se nuk ka angazhime të fiksuara dhe gjithashtu se zgjedhjet e tij strategjike janë të lidhura ngushtë me sigurimin e përfitimeve të forta ekonomike.
Angazhimet e Riadit, ndalesa e parë e turneut të tij, për marrëveshje me vlerë 600 miliardë dollarë, në mënyrë që paketa totale të arrijë në një trilion dollarë në muajt në vijim me paketën e blerjes së armëve prej 140 miliardë dollarë, me sa duket nuk e lanë të paprekur Donald Trump-in, i cili ka një traditë të gjatë të këtij lloji marrëdhëniesh tregtare me arabët.
Në fillim të mandatit të tij, ai organizoi turneun e golfit LIV të Arabisë Saudite në fushën e tij private të golfit në SHBA, ndërsa dhëndri i tij, kompania e Jared Kushner, siguroi dy miliardë dollarë nga Fondi i Investimeve Publike të Arabisë Saudite.
Kompania Trump njoftoi disa javë më parë se planifikon të ndërtojë ndërtesa luksoze në Doha dhe Dubai.
Marrëdhëniet personale me Katarin janë gjithashtu të ngushta, duke kulmuar me vendimin e Emirit të Katarit për t’i ofruar Presidentit Trump një “dhuratë”: Boeing 747-8 ultraluksoz me vlerë 400 milionë dollarë, për përdorim nga ana e tij deri në dorëzimin e Air Force One të ri.
Por vizita e tij, e cila tregon këtë ndryshim në politikën e jashtme amerikane, lë një boshllëk të madh: se si saktësisht do të balancojë ai, nëse me të vërtetë dëshiron ta bëjë këtë, me aleatin më të fortë të SHBA-së në Lindjen e Mesme deri më sot, Izraelin, për të cilin ekziston gjithashtu një angazhim strategjik për sigurinë e tij nga ana e SHBA-së.
Pas një sërë ngjarjesh që tregojnë distancimin e Trump-it nga Izraeli dhe Benjamin Netanyahu në javët e fundit, përjashtimi i Izraelit nga një turne i tillë, si dhe fakti që gjatë fjalimit të tij njëorësh në Riad, Presidenti Trump nuk e përmendi Izraelin asnjëherë, përbëjnë një mesazh veçanërisht shqetësues, jo vetëm për Izraelin, por edhe për të gjithë aleatët e SHBA-së, të cilët tani shohin se edhe marrëdhëniet strategjike tradicionalisht të forta me Uashingtonin po vihen në provë.
Me shumë mundësi, acarimi i Trump-it me Izraelin është për shkak të faktit se Netanyahu, me arrogancën e krijuar nga mbështetja e verbër e SHBA-së dhe bindjen se Trump do ta përvetësonte plotësisht doktrinën e eliminimit të Hamasit me çdo kusht, nuk iu bashkua presidentit amerikan në promovimin e një marrëveshjeje armëpushimi në Gaza – një iniciativë e promovuar nga Katari dhe e mbështetur nga Arabia Saudite.
Princi i Kurorës Mohammed bin Salman, në fakt, duke iu përgjigjur thirrjeve të Trump-it për të nënshkruar Marrëveshjet e Abrahamit për të rivendosur marrëdhëniet diplomatike me Izraelin, vendosi si kusht arritjen e një armëpushimi dhe fillimin e procesit për krijimin e një shteti palestinez.
Gjithashtu, Trump mbështeti planin arab për rindërtimin e Gazës, me një kosto totale prej 53 miliardë dollarë.
Propozimi për armëpushim përkoi me momentin kur Netanyahu, për arsye që lidhen me strategjinë e tij personale, njoftoi një sulm të ri masiv ndaj Gazës dhe pushtimin e një pjese të saj nga forcat izraelite, gjë që do të rezultonte në daljen e palestinezëve nga Rripi.
Kështu, gjatë kësaj vizite, Trump nuk mundi të festonte përfundimin virtual të planit të madh që filloi në mandatin e tij të parë, me përfshirjen e Arabisë Saudite në Marrëveshjet e Abrahamit.
Megjithatë, për Izraelin, mesazhi se amerikanët, siç ishte e qartë nga konsultimet prapa skenave për lirimin e një pengu amerikano-izraelit në prag të vizitës së Trump-it në Riad, kanë kontakte indirekte me Hamasin përmes kanaleve jo-diplomatike, ishte gjithashtu shqetësues.
Javën e kaluar, Trump e surprizoi në mënyrë të pakëndshme Izraelin kur njoftoi një marrëveshje “armëpushi” me huthët, të cilët vazhdojnë ta sulmojnë Izraelin me raketa balistike.
Lidhur me çështjen e Iranit, ndërsa Netanyahu priste ndihmën e SHBA-së për një goditje vendimtare ndaj arsenalit iranian të Teheranit, ai pa Presidentin Trump, nëpërmjet të dërguarve të tij personalë, të fillonte bisedimet me Iranin.
Por njoftimet e Trump-it për Sirinë janë një arsye tjetër për shqetësim për Izraelin.
Trump, duke i habitur të gjithë, njoftoi dje se, pas lutjeve të princit saudit dhe Presidentit turk Erdogan ka vendosur të heqë sanksionet ndaj Sirisë dhe do të takohet me presidentin e përkohshëm të vendit, Al-Sharaa, në takimin e parë të tillë midis një presidenti amerikan dhe një zyrtari sirian në 25 vjet.
Ky zhvillim vjen në një kohë kur Izraeli po ushtron presion mbi Damaskun, duke pushtuar madje territor në pjesën jugore të vendit dhe duke bombarduar objektiva në territorin e tij.
Vetë Al-Sharaa ka deklaruar se nuk është kundër bashkimit me Marrëveshjet e Abrahamit, me kushte, me qëllim sigurisht shmangien e konfrontimit të drejtpërdrejtë me Izraelin.
Tani, Tel Avivi sheh jo vetëm Al-Sharaa-n të hyjë në lojë, të legjitimuar nga BE-ja, Presidenti Macron dhe Presidenti Trump, por edhe se në vendin fqinj tani ka konkurrencë për ndikim midis Turqisë, Katarit dhe Arabisë Saudite.
Mesazhi tjetër që Trump ka dërguar javët e fundit është qasja e tij pozitive ndaj Turqisë dhe Presidentit Erdogan, i cili është kundërshtari më i madh i Izraelit.
Mënyra se si Trump i referohet presidentit turk, si dhe fjalët e ngrohta për zgjedhjen e Stambollit për një takim të mundshëm ruso-ukrainas, si dhe shprehja e interesit për të vizituar vetë Turqinë për të marrë pjesë në bisedime, janë tregues të një qasjeje të re amerikane ndaj Turqisë.
Dhe nëse në fund të fundit Presidenti Trump, për arsye që kanë të bëjnë me temperamentin e tij, kuptimin e tij transaksional të politikës së jashtme, por edhe me imazhin e paqebërësit global që ka për veten e tij, dëshiron të shohë një Lindje të Mesme me arabë të pajtuar, Turqi dhe Izrael, është e qartë se kjo mund të ndodhë vetëm përmes zgjidhjes palestineze. Diçka për të cilën Izraeli, aleati më i ngushtë i SHBA-së deri më tani, nuk duket gati…
Udhëtimi i parë i Trump-it në mandatin e tij të dytë si President i SHBA-së, që nga dita e tij e parë në detyrë, tregon se asgjë nuk do të jetë më njësoj siç dinim për marrëdhëniet ndërkombëtare dhe ekuilibrat globalë. /tesheshi.com/
