Nga Blendi Gashi
Çarshia e vjetër e Gjakovës që është një ndër më të veçantat në Kosovë edhe në rajon, llogaritet të jetë e moçme disa shekuj.
Ajo shtë ndërtuar rreth Xhamisë së Hadumit, e ndërtuar në vitin 1594-95, si donacion nga Hadum Sylejman Efendia (i njohur Hadum Aga).
Janë disa ura të vjetra që çojnë në Çarshinë e Madhe. Ato më karakteristiket janë Ura e Tabakëve (shekulli 18) Ura e Terzive (shekulli 17), të dyjat mbi lumin Erenik, dhe ura e Taliqit, e ndërtuar në vitin 1816 mbi lumin Krena. 
Në këtë çarshi janë zhvilluar zeje të ndryshme, përfshirë përpunuesit e metalit, lëkurës, drurit dhe zdrukthëtarisë, prodhimin e tekstilit, teneqepunues, shalëbërës (saraq) e kështu me radhë.
Këto zeje janë në zhdukje e sipër. Një nga ato zeje që ende ekzistojnë edhe sot, janë punimi i djepave, plisave, tirqve.
Çarshia e vjetër mezi po mbahet. Pothuajse shumica e dyqaneve të vjetra janë të mbyllura, ose janë zëvendësuar me të reja. Shumë lokale janë lëshuar me qera.
Pronarët e dyqaneve, ankohen që nuk ka punë derisa, qytetarët thonë që çarshia nuk është siç ka qenë, dhe se komuna duhet të bëjë investime të duhura.
Gjatë luftës së fundit në Kosovë, çarshia u dogj dhe u shkatërrua tërësisht, përfshirë këtu edhe xhaminë e Hadumit, që është ndër më të vjetrat në Ballkan. Është rindërtuar gradualisht, por sot, kjo çarshi nuk e ka namin që është e kishte dikur.
Çarshia e Gjakovës e lënë në harresë
Gazetari i portalit tesheshi.com ka vizituar çarshinë e madhe ku ka biseduar me pronar të dyqaneve që i mbajnë ende gjallë punët artizanale, me drejtusin e Qendrës Informative të këtij qyteti si dhe qytetarë.
Nga vizita që realizuam vërejtëm se çarshia edhe pse vendi më i bukur në Gjakovë, disi është lënë në harresë, dhe vështirë po mbijeton.
Vërehet se shumë dyqane që ushtronin veprimtari të vjetra zejtare janë mbyllur, në çdo dy metra mund të shikosh lokale të mbyllura në dyert e të cilave është e vendosur një letër ‘lëshohet me qera’.
Derisa dyqanet zejtare janë shuar në një pjesë të çarshisë, është shtuar numri i kafeneve. Kjo ka gjallëruar jetën në këtë pjesë të rëndësishme, por në të njëjtën kohë ka pasur reagime nga banorët që kanë shtëpitë në këtë pjesë duke thënë se janë të shqetësuar nga zhurma dhe bllokimi i rrugës.
Çarshia e Madhe ka ardhur në këtë gjendje sipas të anketuarve të portalit tonë sepse pas djegies së saj në luftë, bizneset paslufte janë zhvendosur në qendër të qytetit dhe kanë mbetur aty.
Kështu, çarshia që nga ajo kohë nuk ka rimarrë veten, duke lënë veç si kujtim bukurinë dhe gjallërinë që kishte. Edhe mos investimet kanë bërë që ky vend i veçantë të mbetet në mëshirë të fatit.
Portali tesheshi.com ka zhvilluar një bisedë me Kujtim Rrahmanin, menaxherin e zyrës informative turistike në Gjakovë, i cili ka folur për interesimin e turistëve për ta vizituar këtë qytet. Kujtimi, i lindur në Gjakovë ka folur edhe për çarshinë e vjetër, si ka qenë ajo dikur dhe sot, dhe për zejet e vjetra që janë shuar dhe ato që ende i kanë mbijetuar kohës.
Zanatet që janë shuar dhe ato që ende i kanë mbijetuar kohës
“Roli i çarshisë nga shek. 16 dhe 17 ka qenë zhvillimi ekonomik. Njëra ndër objektet e para është Xhamia e Hadumit. Më pastaj është ndërtuar një bibliotekë, mejtemi dhe hamami. Pastaj ka nisur të lulëzoj edhe artizanati. Çarshia është bërë prej zanatlive, dhe gradualisht është rritur. Lulëzimin më të mirë e ka pasur në shek. 18-19, kur Gjakova ka qenë qendër tregtare dhe prodhuese”.
Rrahmani thotë se zanatet që janë ushtruar më së shumti në çarshi kanë qenë të shumta, si përpunimi i leshit, metaleve, kryesisht argjendit, dhe i lëkurave.
Por, ai shton se pas luftës kanë ndryshuar shumë gjëra dhe tenkologjia e ka bërë të vetën dhe shumë zanate kanë mbetur në mëshirë të fatit.
“Kanë mbijetuar disa zanate si çeleshepunuesi (punimi i plisave), qibukqia (mjet i punuar nga druri për vendosjen e cigares), pastaj ka mbetur ende origjinale ende rruga e Kudagjive, dy djepagji (dy zanatli të vjetër që punojnë djepa), njëri prej tyre është Ruzhdi Qarri, poashtu ende ka zanatli që punojnë plisa.
Ndërkaq në shuarje janë zanatlitë që janë marrë me punimin e tepihëve të vjetër që janë punuar nga leshi i dhisë (janë qujatur cergë), poashtu zanatlitë që kanë punuar tirqi, jorganxhitë, teneqepunuesit, kallajxhitë (sot është vetëm një zanatli që bën kallisjen e enëve të bakrit)”.
500 lokale në Çarshi, 150 të mbyllura
Gjakovari, i cili udhëheq Zyrën Informuese Turistike thotë se po bëhet përpjekje që disa prej këtyre zanateve të ruhen si trashëgimi shpirtërore, por sipas tij për të ndodh një gjë e tillë, zanatlitë duhet të kenë mbështetje më të madhe si nga niveli lokal dhe ai qëndror, pasi nuk mund të mbijetojnë nga puna që bëjnë.
“Çarshia ka 500 lokale, 150 janë të mbyllura. Çarshia është djegur në luftë dhe pas luftes tregu ka kaluar në qendër të qytetit dhe kjo padyshim se ka ndikuar që çarshia të humb paksa namin që kishte.
Çdo shtet në botë i ruan këto zanate si trashëgimi shtetërore.
Deri më sot zanatlitë nuk kanë marrë përkhraje nga shteti. Përprejkje janë duke bërë zanatlitë që të ruajnë zanatet përmes trajnimit të nxënësve. Sivjet pritet të fillohet me një projekt për trajnimin e 18 apo 20 nxënësve në gjashtë zanate të ndryshme. Komuna për herë të parë ka ndarë grante për biznese të vogla ku janë të përfshira edhe prodhimet artizanale”, ka thënë Rrahmani.
Gjakovën e vizitojnë deri në 7000 turistë në vit
“Qytetin tonë Gjakovën e vizitojnë deri në 7000 turistë në vit . Ky numër është në rritje. Së bashku me Komunën jemi duke bërë sa më shumë material promovuese. Së shpejti do të kemi një portal informues për turizimin se çfarë ofron qyteti jonë, dhe aty do të lansohen edhe disa paketa turistike përveç atyre kulturore në mënyrë që turistët të jenë të informuar.
Turistët që vizitojnë Gjakovën janë nga shtete të ndryshme por po veçoj vizitorët nga Japonia, Hong Kongu, Kina, Polonia, Gjermania e shumë shtete të tjera”, ka thënë Rrahmani.
Shtohet puna kur vijnë mërgimtarët
Portali ynë ka realizuar edhe një bisedë me një nga pronaret e një dyqani që gjendet në çarshinë e madhe të Gjakovës. 
Selvije Gunga, një grua në moshë e cila punon veshje kombëtare ka thënë për tesheshi.com se interesim më të madh për prodhimet artizanale që punon ajo më shumë ka gjatë stinës së verës në kohën kur vijnë mërgimtarët në Kosovë.
“Unë që 10 vite punoj në lokalin tim që gjindet në çarshinë e vjetër. Më parë kam punuar si daktilografe, por kur dola në pension vendosa të mos rri në shtëpi dhe të merrem me rrobaqepësi, ku punoj veshje kombëtare. Interesim për të blerë ka më shumë gjatë kohës kur vijnë mërgimtarët.
Çarshia nuk është si më parë ku interesimi për produktet artizanale ishte shumë i madh. Pas luftës gjërat kanë ndryshuar dhe kemi punë më pak. Megjithatë, përkundër kësaj, unë këtë punë e bëj me kënaqësi, e kam trashëgim edhe nga babai dhe daja pasi ata kanë punuar një punë të tillë”, ka thënë rrobaqepësja Selvie.
Edhe, disa pronar të tjerë që kanë dyqanet e tyre të artizanaleve në çarshinë e vjetër në Gjakovë të cilën nuk preferonin të flisnin me emër janë shprehur të brengosur se dita ditës zejet e vjetra janë duke u shuar dhe për këtë kanë fajësuar shtetin që nuk po i mbështet. /tesheshi.com/
