Liria e medias në botë është më e keqe se kurrë, sipas renditjes së fundit globale të publikuar nga Reporterët pa Kufij të premten, e cila thotë se raportimi është më i liri në Evropë, sipas agjencive botërore të lajmeve.
Palestina është bërë vendi më i rrezikshëm në botë për gazetarët për shkak të luftës së Izraelit në Gaza, me dhjetëra gazetarë që ka të ngjarë të jenë vrarë vetëm për raportimin e tyre, sipas Indeksit të Lirisë së Shtypit 2025.
Forcat izraelite vranë të paktën 200 gazetarë në 18 muajt e parë të luftës, me të paktën 42 të vrarë gjatë kryerjes së punës së tyre, thuhet në raport.
“Në Gaza, ushtria izraelite shkatërroi redaksitë, vrau gati 200 gazetarë dhe vendosi një bllokadë të plotë të Rripit për më shumë se 18 muaj”, tha ajo.
Ndërkohë, Izraeli ra me 11 vende të tjera, në vendin e 112-të dhe “vazhdon të shtypë median e vet”.
“Situata globale e lirisë së shtypit në vitin 2025 është në nivelin e saj më të ulët ndonjëherë”, tha organizata në analizën e saj.
Më shumë se gjysma e popullsisë së botës jeton në vende me një situatë “shumë serioze”. Evropa mbetet rajoni i botës ku gazetarët mund të raportojnë më lirisht, tha një grup i të drejtave të njeriut.
Mediat në rajon
Ndër vendet e rajonit, më e renditura është Sllovenia, e cila është në pozicionin e 33-të, dhe ka përparuar me gjashtë vende.
Mali i Zi është në vendin e 37-të, duke u avancuar me tre pozicione krahasuar me vitin e kaluar. Kushtetuta dhe ligjet malazeze garantojnë lirinë e fjalës dhe shprehjes, por liria e medias mbetet e kërcënuar nga ndërhyrjet politike, sulmet e pazgjidhura ndaj gazetarëve dhe presioni ekonomik, thuhet në raport.
Maqedonia e Veriut ra me gjashtë vende, kështu që aktualisht është në vendin e 42-të.
Edhe pse gazetarët nuk punojnë në një mjedis armiqësor, dezinformimi i përhapur dhe mungesa e profesionalizmit kontribuojnë në rënien e besimit të shoqërisë në media, gjë që e ekspozon median e pavarur ndaj kërcënimeve dhe sulmeve, thuhet në raport. Për më tepër, zyrtarët qeveritarë zakonisht kanë qëndrime të këqija dhe poshtëruese ndaj gazetarëve, shtohet nw raport.
Lajme të rreme dhe propagandë
Serbia u ngjit dy vende më lart dhe “kërceu” nga pozicioni i 98-të në vendin e 96-të.
Edhe pse Serbia ka gazetari cilësore, e vlerësuar për hetimin e krimit dhe korrupsionit, ajo është e zënë midis lajmeve të rreme të përhapura dhe propagandës, thuhet në raport, duke shtuar se pavarësisht një kuadri të fortë ligjor, gazetarët janë të ekspozuar ndaj presionit politik dhe krimet e kryera kundër tyre mbeten të pandëshkuara.
Tre vende më poshtë, në pozicionin e 99-të, është Kosova, e cila ka rënë 24 vende në listë.
Edhe pse tregu mediatik në Kosovë është i larmishëm, zhvillimi i tij është i kufizuar nga madhësia e vogël dhe ndarjet etnike, thuhet në raport. Liria e medias kërcënohet nga rregullimi i politizuar, paditë për heshtjen e medias, qasja e pamjaftueshme në informacionin publik dhe rreziqet serioze për sigurinë e gazetarëve.
“Degradimi i lirisë së raportimit” në SHBA
RSF paralajmëroi për një “degradim alarmues të lirisë së shtypit” në Shtetet e Bashkuara nën Presidentin Donald Trump, si dhe për vështirësi “të pashembullta” për gazetarët e pavarur në të gjithë botën.
Organizata “Reporterët pa Kufij” me seli në Paris ka monitoruar lirinë e medias për 23 vitet e fundit.
Norvegjia mbetet liderja dhe modeli në shkallë globale, e ndjekur nga Estonia dhe Holanda. Në fund të renditjes janë Kina, Koreja e Veriut dhe Eritrea, të renditura nga vendi 178 deri në 180.
Presionet ekonomike
Situata u vlerësua si “e mirë” vetëm në shtatë vende, të cilat janë të gjitha në Evropë. “Përveç situatës së brishtë të sigurisë dhe autoritarizmit në rritje, presioni ekonomik po shkakton probleme veçanërisht për median në mbarë botën”, vlerësuan Reporterët pa Kufij.
Globalisht, “më shumë se gjysma e popullsisë së botës tani jeton në vende ku ne e kategorizojmë situatën e lirisë së medias si shumë serioze”, tha Anja Osterhaus, drejtoreshë e përgjithshme e RSF-së. “Gazetaria e pavarur është një gjemb në këmbë për autokratët.” Kjo nga ana tjetër ka një ndikim ekonomik, tha ajo.
“Kur gazetarët varfërohen, ata nuk kanë më mjetet për t’i rezistuar armiqve të medias – atyre që mbështesin dezinformimin dhe propagandën”, u theksua prej saj.
“Nëse mediat mbeten pa para, kush do ta ekspozojë dezinformimin, informacionin e rremë dhe propagandën? Përveç luftës sonë të përditshme për sigurinë e gazetarëve, ne jemi gjithashtu të përkushtuar për të forcuar themelet ekonomike të gazetarisë.”
Biznes i qëndrueshëm
Raporti thotë se mediat po përpiqen të operojnë në mënyrë të qëndrueshme në 160 vende të botës.
Renditja e lirisë së medias vlerëson situatën në një vend ose territor në pesë kategori: politikë, ligj, ekonomi, kulturë sociale dhe siguri.
RSF vuri në dukje se Trump i ka përkeqësuar më tej kushtet e vështira duke ndërprerë mbështetjen financiare të SHBA-së për mediat si Zëri i Amerikës dhe Radio Evropa e Lirë/Radio Liberty (RFE/RL), si dhe ndihmën e zhvillimit të jashtëm të SHBA-së, e cila ndihmoi median jashtë vendit.
Pasi ranë 11 vende në vitin 2024, Shtetet e Bashkuara ranë edhe me dy vende të tjera, në vendin e 57-të në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit 2025, një pozicion pas Sierra Leones, dikur të shkatërruar nga lufta, në Afrikën Perëndimore.
“Në Shtetet e Bashkuara, mandati i dytë i Donald Trump si president ka çuar në një përkeqësim alarmues të lirive të medias, duke treguar një ndryshim autoritar në qeveri”, tha RSF.
“Administrata e tij po i përdor institucionet si armë, ka zvogëluar mbështetjen për median e pavarur dhe po i margjinalizon gazetarët.”
Pjesë të mëdha të Shteteve të Bashkuara tani janë “shkretëtira” në terma lajmesh, tha RSF.
Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve (CPJ) paralajmëroi gjithashtu të mërkurën se liritë e medias në Shtetet e Bashkuara po bien dhe u bëri thirrje redaksive të formojnë një front të bashkuar kundër “valës në rritje të kërcënimeve” me të cilat përballen.
Ndër vendet që kanë pësuar një rënie të madhe të lirisë së medias gjatë vitit të kaluar është Argjentina, e cila ra me 21 vende, në vendin e 87-të nën aleatin e krahut të djathtë të Trump, Javier Milley. /tesheshi.com/
