Aleksandër Vuçiq dominoi, por sfidat e reformimit të vendit dhe anëtarësimit në BE janë të mëdha
Nga Andrew MacDowall
Basti i ish- ultranacionalist të kthyer në një kryeministër pro-BE-së, doli i fituar.
Aleksandar Vuçiq thirri zgjedhjet e parakohshme dy vjet para afatit dhe arriti të marrë një mandat të rinovuar.
Por tani që ai ka fituar një mandat katër-vjeçar, Vuçiq duhet të përgatisë Serbinë për anëtarësim në BE.
Ndërsa thotë se është i angazhuar për të reformuar shtetin dhe riparimin e marrëdhënieve në rajon, kundërshtarët e tij thanë në fushatë se rizgjedhja e tij do të çonte në centralizim më të madh të pushtetit dhe në një rrëshqitje drejt autoritarizmit.
Serbia ka mbetur e prapa në përpjekjet për reformim krahasuar me botën post-komuniste, dhe kjo do të thotë se ndryshimet janë politikisht të dhimbshme, por pa to Serbia nuk ka asnjë shans për t’u bashkuar me shokët e ish-republikave jugosllave si Sllovenia dhe Kroacia në BE.
Edhe pse opozita është shumë e vogël dhe nuk përbën ndonjë kërcënim ndaj kryeministrit, nacionalizmi që ndihmoi copëtimin e rajonit në luftërat jugosllave ende nuk ka vdekur.
Fitoret për ultranacionalistët që përkrahin “integrimin” me Rusinë, kanë sjellë një retorikë të vijës së ashpër në parlament.
Këtu janë pesë përfundimet nga zgjedhjet e së dielës:
Rruga e BE-së vazhdon
Më shumë se 85 për qind e votave shkuan për partitë që publikisht janë angazhuar për anëtarësim në BE.
Edhe pse zgjedhjet nuk ishin “referendum për BE-në”, që disa portretizuan se do të jetë, është e qartë se konsensusi i madhe politik i vendit është në favor të anëtarësimit.
Me koalicionin qeverisës në kërkim për të marrë 60.5 për qind të votave, Vuçiq dha një mesazh të qartë për të bërë ndryshimet e nevojshme për të sjellë Serbinë më pranë BE-së. Kjo përfshin normalizimin e vazhdueshëm të marrëdhënieve me Kosovën, edhe pse njohja e pavarësisë është ende një opsion i fikur, si dhe reformën gjyqësore dhe ekonomike.
Në nivelin rajonal, ambiciet e Beogradit për lidhje të ngushta me Gjermaninë në veçanti, ka të ngjarë të frenojnë Serbinë të lëvizë ujrat pasi “barka” do të pengohet nga Kroacia në veçanti.
Rruga e Serbisë drejt BE-së është e mbushur me pengesa. Vendimi i Kroacisë për të bllokuar negociatat e Serbisë në BE në fusha të caktuara, siç janë kërkesat për trajtim më të mirë të kroatëve në Serbi dhe më shumë veprim mbi krimet e luftës është janë vetëm maja e ajsbergut. Pasi thelbësore është problemi shumëvjeçar i Kosovës, e cili thuajse nga të gjithë anëtarët e BE-së njihet si shtet i pavarur.
Gjithashtu Serbia përballet me një klimë armiqësore në BE. Referendumi i fundit hollandez kundër një marrëveshjeje tregtare me Ukrainën, tregon se ka pak oreks për zgjerimin mes anëtarëve ekzistues.
Pjesa tjetër e bllokut është e preokupuar edhe me krizat e brendshme, duke filluar nga Brexit, kriza e emigrantëve dhe eurozonës. Këto probleme e lënë Serbinë poshtë në listë si një prioritet në Bruksel.
Fitorja e nacionalistëve
Partia ultranacionaliste dhe pro-ruse, ajo Radikale Serbe, e udhëhequr nga i akuzuari për krime lufte i liruar nga Hagës, dikur shefi i Vuçiqit, Vojislav Sheshel, jo vetëm ri-hyri në parlament, por duket se është partia kryesore e opozitës me 7.9 për qind të votave . Kjo i jep radikalëve një platformë parlamentare për retorikë kundër BE-së dhe fqinjëve të Serbisë.
“Prania e radikalëve do të krijojë një atmosferë të ngarkuar të ngjashme me atë të viteve 1990 të trazuar”, tha Tibor Jona, një komentator serb.
Aleanca e Partisë Konservatore Demokratike të Serbisë dhe një e quajtur partia Dveri gjithashtu, duket se e ka rifituar vendin e saj në parlament.
DSS ishte një herë një parti të moderuar pro-evropiane konservatore dhe pjesë e lëvizjes anti-Millosheviq, por tani drejtohet nga Sanda Rashkoviq Iviq, i njohur si “Marine Le Pen e Serbisë”, ndërsa Dveri është hapur lëvizja ekstreme. Këto llojet partish janë në rritje nëpër shumë vende të Evropës.
Një mandat për reformën
Kritikët vendas dhe disa diplomatë thonë se Vuçiq ka premtuar shumë dhe bërë pak në dy vitet e tij si kryeministër, pavarësisht shumicës së tij të madhe. Tani që është rinovuar me shumicë dërrmuese, ai ka hapësirë politike për t’i kthyer në realitet ato premtime.
Këto përfshijnë privatizimin e firmave shtetërore si telekomi dhe minierat, shkurtimet në administratën publike të fryrë, dhe përmirësime të konsiderueshme në sistemin gjyqësor dhe sundimit të ligjit.
Kritikët kanë dyshime nëse Vuçiq ka vullnetin për të luftuar korrupsionin, sidomos brenda radhëve të partisë ë tij.
Boban Stojanoviq, politolog në Universitetin e Beogradit, tha se Serbia duhet të lidhet me BE-në dhe jo Rusinë; por brenda vendit, Serbia ka ndjekur një fushatë të vazhdueshme politike e cila të kujton reality show, ku me shumë premton se ka rezultate”.
Rritja e pushtetit të Vuçiç shton frikën e autoritarizmit
Nëse mediat europiane raportojnë se ka fituar një lider reformator, duhet kujtuar se jo pak kohë më parë Vuçiq ishte aleat i Millosheviqit.
Ndërsa ai ka fituar, lëvdatat ndërkombëtare për lëvizjet me Kosovë dhe menaxhimin e krizës humane të refugjatëve, shumë vetë brenda Serbisë i shohin me skepticizëm të madh.
Kundërshtarët e akuzojnë për kufizimin e lirisë së medias (duke përfshirë edhe nëpërmjet vetë-censurës), duke krijuar një kulturë të patronazhit rreth partisë në pushtet, duke minuar sundimin e ligjit, duke pasuruar një rreth të brendshëm të bizneseve rreth partisë dhe mbështetësit e saj, si dhe neglizhencë zgjedhore.
Kreu i partisë opozitare, Bojan Pajtiç thotë se Serbia krahasohet me Korenë e Veriut.
Edhe pse gjuha e opozitës është e ekzagjeruar, ka një shqetësim që kërkimi i BE-së për stabilitetin rajonal vjen në koston e një sy qorr të shpërdorimit të detyrës brenda kufijve të Serbisë.
Opozita liberale po shkon drejt ekstemeve
Ashtu si në Hungari dhe në Poloni, opozita e moderuar e Serbisë është e ndarë dhe e dobët në fytyrën e makinerisë së egër të pushtetit.
Nga tre grupime të veçanta liberale vetëm njëra hyri në Parlament.
Një nga surpriza ishte suksesi i “Mjaft është mjaft”, një parti liberale e drejtuar nga një ish-ministri i ekonomisë teknokratike Sasha Raduloviq. Ajo ka marrë 5.7 për qind të votave.
Marrë nga; politico-eu.
Përgatiti: Y.Pata – /tesheshi.com/
