Kohët e fundit ndenja dy javë në Kinë, ku mora pjesë në Forumin Aziatik “Boao”, një konferencë që i ngjason asaj të Forumit Ekonomik të Davosit.
Temat e dy simpoziumeve ishin, siç i cilësoi Presidenti kinez Xi Jinping: “Trendi i ri” i ekonomisë kineze, që ka për qëllim një fazë të re më të ngadalshme të rritjes së saj ekonomike, pas tri dekadash rritjeje ekonomike me një normë prej më shumë se 10% në vit.
Por ajo që më magjepsi më shumë në lidhje me ekonominë kineze, ishte shkalla e unikalitetin dhe veçorive të saj: me të vërtetë, performanca e saj ende më magjeps mua personalisht.
Sa mundësi ka që regjimi kinez të përkulet përpara sfidave?
Pavarësisht sfidave të mëdha me të cilat përballet, pyetja kryesore që ngrihet është: sa gjasa ka që ekonomia kineze të përkulet përpara këtyre sfidave?
Deri tani, ekonomia kineze konsiderohet një nga katër vendet e grupit “brics” (Brazil, Rusia, India dhe Kina), e cila ka përmbushur parashikimet e ekspertëve për rritje ekonomike në këtë dekadë.
Ekonomia e Kinës ka regjistruar midis 2011 dhe 2014, një rritje me normë vjetore prej 8% mesatarisht. Dhe në qoftë se ky trend vazhdon të rritet me rreth 7% deri në fund të dekadës, sipas parashikimeve të organeve kompetente dhe shumë vëzhguesve, atëherë kjo rritje do ndjek ritmin me 7,5% mesatarisht, çka është në përputhje totale me vlerësimet e ekspertëve të fushës.
Termi “trendi ri” është një mesazh elokuent nga ana e lidërve kindez për t`jua qartësuar qytetarëve të tyre prej 1.4 miliard njerëzish, shkakun se përse ekonomia e tyre nuk do të rritet më me 10 % siç ka pas qenë rritur. Por kjo nuk mund të konsiderohet si trendi i ri në ekonomi, megjithëse është dy herë më i lartë sesa ekonomia që renditet poshtë saj –ajo e Japonisë- dhe nëse ecet me këto ritme, është kandidat potencial për t`ja kaluar edhe ekonomisë europiane në pesë vitet e ardhshme.
Nuk ka dyshim se tregu i strehimit është duke përjetuar një recesion në Kinë, por nga ana tjetër kjo nuk përbën problem pasi konsumatori kinez nuk është i rënduar nga borxhet. Kompanitë e ndërtimit do të përballen me disa probleme të kreditimit, ndoshta edhe disa nga strukturat lokale, mirëpo madhësia e shpenzimeve të qeverisë qendrore është shumë e vogël krahasuar me GDP-në e shtetit, çka i lejon politikbërësve që të kenë hapësira manovrimi në qoftë se bëhet e nevojshme ndërhyrja në këtë pjesë.
Disa vëzhgues të huaj bëjnë jehonë në mënyrë të përsëritur duke thënë se autoritetet kineze mund ta ekzagjerojnë qëllimisht promovimin e forcës së tyre ekonomike, por nga ana tjetër mund të thuhet po ashtu se po zvogëlohet qëllimisht fuqia dhe madhësia e disa sektorëve ekonomikë kinez, sepse Kina po dëshmon një bum të blerjeve dhe marketingut online, çka tregon për zgjerim të tregut dhe rritje të biznesit atje.
Çështje preokupuese
Por unë jam i shqetësuar në lidhje me hezitimin e qeverisë kineze në dhënien e lejeqëndrimit për miliona punëtorë dhe emigrantë në Kinë që janë shpërngulur në qytetet në të cilat punojnë dhe jetojnë, sepse privimi i emigrantëve nga shërbimet publike mund të parandalojë një bum të konsumit si pjesë përbërëse PBB-së.
Një tjetër çështje me shqetësim serioz është kujdesi shëndetësor, ku në disa pika do të duhet që qeveria qendrore të kurojë të metat e veta në këtë sektor.
Po ashtu ndotja mbetet një tjetër sfidë e madhe me të cilën përballet Kina, por ne gjithashtu duhet të theksojmë se përhapja e dioksidit të karbonit në vend është ulur ndjeshëm në 2014, për të dhënë një provë të prekshme se shteti po bën progres në këtë front. Siç po rritet po ashtu efikasiteti shtetit në fushën energjitike dhe përdorimin e sistemeve të energjisë së rinovueshme.
Por mbi të gjitha ajo që aktualisht mbetet më e rëndësishme është njohja e madhe e rëndësisë së ekonomisë kineze në arenën ndërkombëtare, pavarësisht nga sfidat me të cilat përballet ajo. Arritjet e bëra nga Kina kohët e fundit në arenën ndërkombëtare, veçanërisht marrja e mbështetjes të Britanisë, Francës, Gjermanisë dhe Italisë për bankën aziatike për investime infrastrukturore, në realiteti ka krijuar një fytyrë opozitare ndaj SHBA-ve, çka tregon për një shkallë të lartë të besimit se Kina do ti përballojë problemet e saj me sukses.
Këtë vit ka pasur një ndryshim në rolin e Kinës brenda institucioneve ekzistuese financiare ndërkombëtare: në dhjetorin e ardhshëm Fondi Monetar Ndërkombëtar do të shtojë valutën kineze në monedhat që përbëjnë unitetin e llogarisë së Fondit, i njohur si SDR, pra krahas dollarit amerikan, euros, paundit dhe jenit japonez.
Bota është ende duke pritur zbatimin e reformave që Shtetet e Bashkuara deklaruan në 2010, nga e cila pritet që të forcohet pozita k ineze dhe ekonomitë e mëdha të tjera në strukturën qeverisëse të organizatës. Nëse marrim parasysh rëndësinë dhe peshën e ekonomisë kineze, mund të thuhet me plot gojën se lënia pas dore e këtij projekti pa i dhënë zgjidhje nuk është kurrsesi një sjellje normale nga ana e perëndimit.
*Ish-kreu i Departamentit të grupit të menaxhimit të aseteve të Goldman Sachs, hulumtues në “Broujel” një Qendër për Kërkime Ekonomike në Bruksel.
