Kohët e fundit, debati publik shqiptar, përfshirë dhe atë kosovar, është përfshirë nga një valë deri diku histerike e dorëzimit apo jo të antarëve të organizatës FETO. I çuditshëm është fakti se të gjithë oratorët publikë -për të cilët Platoni nuk kishte kurrëfarë respekti pasi thoshte se janë pikërishtë ata që e bindin popullin që të ribëjë një luftë për të cilën herën e parë rezultoi manovër e gabuar- si gjithmonë i vijnë vërdallë kauzës duke cituar kronologjinë e ngjarjeve, duke revokuar analiza të gazetave prestigjoze perëndimore apo turke dhe materiale të stilit “made in wikipedia”, por kurrësesi ata nuk e kanë dhënë një mendim të tyrin pikërisht për atje ku “rënkon i sëmuri”. Kjo të sjell ndër mend thënien e iluministit francez Michael De Mountain i cili thoshte: “Nuk kemi nevojë për intelektualë pasivw, por për prodhues mendimi aktivw’’.
Nisur nga kjo, kushdo që ka sado pak akses në median e shkruar duhet të japë recetat të veta e jo të kopjojë të tilla të huaja, pasi realiteti ynë ndryshon pothuajse nga të gjitha realitetet e tjera. Thënë kjo, ky shkrim synon të cekë disa nga nyjet gordiane të kësaj çështjeje, por kurrësesi t’i shterojë ato. Ndoshta ky modalitet mund të shërbejë që edhe debatet publike në të ardhmen të konturohen disi në principe diplomatike, gjeopolitike dhe financiare që ka vendi ynë, e jo të bëhen sa për të mbushur emisionet.
-Komisioni Europian në raportin e publikuar para dy ditësh më 17 prill 2018 thotë se njeh qeverinë demokratike të Turqisë dhe dënon përpjekjen e grushtit të shtetit, madje nxit marrjen e hapave konkretw për minimizimin e këtij rreziku; por nga ana tjetër kërkon që të hiqet gjendja e jashtëzakonshme. (http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3407_en.htm). Përtej gjuhës diplomatike, siç shihet, edhe qeveria e BE-së (KE) është me qeverinë e Turqisë; mirëpo për të ruajtur një lloj balance kërkon që masat mos të jenë represive, edhe pse kërkon që të ketë marrje masash. Pra kemi të bëjmë me një “kërcënim’’ real siç i thotë Europa dhe jo një inskenim. Së dyti të bën çudi të dëgjosh sesi KE-ja i ka quajtur institucionet e qeverisë turke legjitime dhe demokratike, pra krejt ndryshe nga çfarë dëgjojmë të spekulohet nga disa media të vendit.
-Mosdorëzimi tyre është ndërhyrje direkt në punët e brendshme të Turqisë. Kjo për faktin e thjeshtë sepse çdo politikë e brendshme e një vendi, aq më tepër kur bëhet fjalë për politika për të cilat janë bashkë pozitë e opozitë, madje edhe vet ushtria është bashkuar me kërkesat e tyre, duhet respektuar siç është dhe nuk duhet ndërhyrë kundra tyre. Në rast se institucionet ligjezbatuese të një vendi nuk kontestohen nga opozita e atij vendi, do të thotë se ato janë institucione legjitime dhe demokratike, rrjedhimisht edhe kërkesat për ekstradime apo çfarëdo lloj marrëdhënie tjetër institucionale duhen respektuar siç respektohen kërkesat e çdo shteti tjetër.
-“Për terroristët nuk aplikohet demokracia’’ –patën thënë dikur liderët perëndimorë, madje edhe ministri ynë i jashtëm z. Ditmir Bushati e pati pranuar para dy vitesh diçka të tillë në një deklaratë, rrjedhimisht nëse biem dakord se në Turqi janë kryer akte terroriste pasi është cenuar rendi dhe stabiliteti atij vendi por jo vetëm, pra shumë herë më shumë sesa kanë bërë terroristët diku në Lindjen e Mesme. Atëherë lind e drejta që të mendohet se edhe për këto akte, pra pwr pjesëtarët e dyshuar të tyre duhet të ketë ekstradime dhe arrestime në mënyrë që të verifikohen. Procesi i gjykimit të tyre pastaj duhet monitoruar dhe duhet diskutuar.
-Jemi borxhli ndaj Turqisë po aq sa jemi ndaj Amerikës. Nëse ne i jemi borxhli Amerikës në shekullin e fundit për egzistencën e shtetit tonë dhe për pavarësinë e Kosovës, po ashtu i jemi borxhli Turqisë këto tre dekadat e fundit për sovranitetin e vendit tonë nga kërcënimi fqinjëve dhe për aksionet ushtarake që ajo ka kryer ndaj Serbisë.
-Pavarësisht zërave se Turqia i ka ‘’prishur’’ marrëdhëniet me Amerikën dhe BE-në, nga ngjarjet e fundit në Siri pamë sesi Trump u konsultua me Erdogan në një mënyrë të tillë që reflektonte më shumë sesa një aleancë. Pra reflektonte pikërisht thënien e tij kur u takua me liderin turk: “Erdogan është një burrë i shkëlqyer’’. Për mos të folur pastaj për Evropën e cila edhe në raportin e saj të fundit e lavdëron Turqinë për punën që ajo ka bërë me emigrantët për progresin ekonomik, etj. Trysnia e Perëndimit ndaj Turqisë mirëkuptohet pasi ata e duan Turqinë akoma edhe më të mirë demokratikisht sesa është.
-Me shtetin turk kemi interesa dhe benefite direkte qoftë financiare, të sigurisë, të sferës akademike, mjekësore, ushtarake, etj. Nisur nga kjo, a ja vlen të vendosim ekstradimin e disa njerëzve të dyshuar mbi këto interesa?
–“Kur grinden të mëdhenjtë të vegjlit bëjnë sehir”, është një shprehje e urtë popullore, por që vlen edhe për këtë rast. Thënë kjo, nëse Perëndimi po bën luftë influencash me Turqinë, po Shqipëria a ka këllqe të përballet me interesat e shtetit turk? Kujtojmë këtu se interesat e shtetit turk nuk janë sulmuar nga Perëndimi siç ka ndodhur me rastin e Rusisë, madje edhe me Kinën po deshët, por ato thjesht kërkojnë një aleat me vlera si të tyre.
-Mesa duket Erdogan do qëndrojë gjatë në pushtet. Sondazhet e bëra nga zyrat e tij tregojnë se partia që ai drejton është akoma më e fortë se e gjithë opozita e marrë së bashku, dhe, a kemi ne interes që ta hedhim poshtë partinë që drejton një vend që është aleati ynë strategjik edhe për së paku një apo dy dekada?
-I tërë shteti turk e kërkon Gylenin. Siç e cekëm edhe më lart, jo vetëm opozita por madje edhe vet ushtria dhe opozita janë akoma edhe më të “nervozuara’’ me të dhe kërkojnë që të kthehet në vend kleriku misterioz që gati sa nuk e çoi të gjithë vendin në katrahurë për të disatën herë. Turqia e ka futur organizatën FETO në librin e saj të politikave të jashtme turke edhe për 50 vjet, pra kjo është bërë edhe me miratimin e opozitës turke, çka do të thotë se edhe nëse në Turqi kemi një rotacion qeverie, sërisht shteti turk e ka të inkorporuar këtë politikë në strukturat e saj të bërjes së politikës së jashtme. Me pak fjalë kjo është një kërkesë afatgjatë e këtij shteti dhe jo një kapriço që ka lindur nga një moment nervoziteti.
-Skenari turk deri diku është realizuar në masën 30% edhe tek ne. Pra e njëjta skemë e tentativës së kapjes së pushteteve tregon për një tendencë të frikshme për të uzurpuar institucione qofshin këto fetare apo shtetërore. Flitej se nëse në pushtet nuk do vinte Partia Socialiste, strukturat e tyre do kishin së paku tre zëvendësministra. Ne nuk akuzojmë askënd, por kush na siguron se shteti nuk do paralizohet nga penetrimi i strukturave të tyre me të gjitha metodologjitë e joshjes që ata njohin dhe aplikojnë?
Interesat me një shtet si Turqia janë multidimensionale dhe shpesh herë jo të dukshme, prandaj kjo sinergji diplomatike bilaterale është edhe interesi ynë kombëtar. Por pavarësisht kësaj, siç u cek edhe në fillim, ky shkrim nuk tenton t’i verë ‘’kapakun’’ këtij diskursi kaq të gjërë e as synon të bëjë avokatin apo ‘’trupin gjykues’’ të askujt, por synon të ngrejë disa pyetje të cilat çdo kush nga anwtarët e kësaj shoqërie duhet t’i bëjë përpara se të ndërmarrë çdo iniciativë. “Mund të ketë punonjës administrate budalla, por kurrsesi një administratë të tërë idiote’’, do thoshte një parim filozofik i së drejtës. /tesheshi.com/
