Monteskjë flet për tri faza kryesore të historisë: atë të egërsisë, barbarizmit, dhe të qytetërimit. Natyrisht, këto kanë kaluar në mënyrë evolutive, nga më primitivja tek më e arrira.
Po të mos kishte qytetërim, s’do të kishte as qytet. Prizren, jo se jo. Ndryshe, si do të shpjegohej baltimi i një objekti të posaçëm për pastrimin e trupit (hamamit) në zemër të qytetit, apo i kulteve të konfesioneve të ndryshme për pastrimin shpirtëror? Lulëzimi i zejeve, e madje emërtimi i lagjeve të tëra në bazë të zanatit të esnafëve, a nuk dëshmojnë edhe më për civilizimin që kishte kaherë ky vend? Atë që e inkorporuam në legjislacionin e shtetit tonë sipas Planit (lexo: verdiktit) të Ahtisarit, përdorimin e shumëgjuhësisë dhe bashkëjetesën multietnike, a nuk e ka promovuar ky qytet përgjatë shekujve? A ta shlyejmë krejt këtë kujtesë kolektive?
U pa si i nevojshëm një ligj që mbron qendrën historike të Prizrenit. U miratua. Ç’ndodhi më pas? Trashëgimia urbane veçse u shkatërrua më tepër. Kur nuk ka vullnet për zbatim të ligjit, kur nuk ka kulturë politike të një qeverisjeje të mirëfilltë, i kotë është çfarëdo ligji. Thjesht, ai mbetet akt juridik formal, pa efekt real, sepse veç ka humbur qëllimin e nxjerrjes së tij, pra, rregullimin e një fushe të caktuar!
Kur janë në pyetje privilegjet, të gjithë pushtetarët gjenden në garë me njëri-tjetrin. Mirëpo nuk duhet harruar se e drejta dhe detyrimi shkojnë paralelisht. Aty ku ka kompetencë, doemos duhet të ketë edhe përgjegjësi!
Komuna në letargji, Ministrisë së Kulturës sigurisht i ka dalë ndonjë punë e papritur, Këshilli për Trashëgiminë Kulturore të Prizrenit pothuajse jofunksional, Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore një biçim, prokurorët e zënë duke ndjekur krimin…
Ndërkaq prizrenasi sheh se si dita-ditës po i vyshket bukuria arkitekturale, historike, e qytetit të zambakut. Prandaj, le të jetë më i vëmendshëm se kujt do t’ia besojë herën tjetër kujdesin ndaj këtij kopshti të Kosovës. Zaten, UNESCO – çok zor!
Deri kur do t’a shpërdorësh durimin tonë? Kështu i paskëshin thënë Katilinës në Senatin e Romës dikur. Aq më akademike bëhet kjo kur citohet në latinisht. Por ka kush e bën këtë, bile edhe merr duartrokitje.
Veç aman, edhe nëse dehemi me historinë e lavdishme të Romës, mos ta marrim si model perandorin Neron. Prej qytetërimit të mos bëjmë prapakthehu! /tesheshi.com/
