I.
Para dy ditësh u ftova në RTK në një debat rreth rolit të Turqisë në Ballkanin Perëndimor. Si zakonisht, për shkak të dinamikës së jetës, e për të mos harruar, miqve të mi ua kujtoj përmes rrjeteve sociale kur jam mysafir në ndonjë emision e të më ndjekin. Kështu, nga kujdesi i tyre, menjëherë filluan këshillat e ndryshme se si t’i qasem kësaj teme, si të përmend këtë e atë argument, madje dhe duke më dërguar materiale të shumta për t’i lexuar rreth temës në fjalë. Por në debate të tilla është mrekulli nëse mund ta thuash një fjali të plotë pa të ndërprerë tjetri fjalën, e lëre më të flasësh disa minuta për të shpjeguar një ngjarje të plotë.
Sot, në kohën e internetit, është shumë më e lehtë të përgatitësh një temë, një ligjëratë, ose të informohesh për gjithçka që të intereson. Mjafton një klikim në njërën prej makinerive të kërkimit, si google, bing, ask, etj., dhe informatën e ke të gatshme. Pra, qasja në informata nuk ka qenë kurrë më e lehtë, por në këtë shkrim nuk po dua të shkruaj për mënyrën e kërkimit të literaturës përmes internetit, apo saktësinë e tyre, se edhe ajo lehtë mund të verifikohet, por dua të shkruaj për problemin që po përballemi si shoqëri me literaturën aq të bollshme; e ne ende kemi mbetur peng i librave të shkruar gjatë periudhës komuniste, të cilët detyrohemi t’i besojmë si të vërteta të pakontestueshme.
II.
Kalimi nga një sistem qeverisës monist në sistem pluralist, nga një organ i vetëm i burimeve informuese në shumë burime të tjera, dhe nga një ligjërim njëburimor në mënyra të shumta ligjërimi, po e vështirëson tranzicionin tonë.
Ndoshta nuk është problemi vetëm te literatura përmes internetit dhe botimeve të shumta që na vijnë, por edhe te qasja e re e shkrimit, ligjërimit dhe botëkuptimit të ri për krejt atë që na rrethon. Kjo nënkupton për një kapitull të ri, që duhet ta ndërtojmë duke qenë të lirë nga ideologjia moniste, sikur edhe nga komplekset dhe indiferenca e përkatësisë së trashëgimisë sonë kulturore, pra, të besimeve tona.
Gjatë sistemit komunist është instaluar një rregull dhe qasje e shkrimit të historisë sonë kombëtare ku kryefjala e çdo historie pushtimi, nënçmimi e lufte ishin turqit, thua se ne s’kemi ekzistuar as para e as pas turqve. Aq shumë është investuar në luftimin e këtij “armiku”, saqë krejt dështimin kombëtar të shqiptarëve ua veshin turqve. “Turqit ishin fajtorë për pushtimin e Shqipërisë”, edhe pse Shqipëria nuk ekzistonte atëherë, por ishin disa principata që edhe mes tyre bënin luftë! “Turqit na asimiluan”, por ne ende flasim shqip edhe përkundër “pushtimit” 600-vjeçar! “Turqit na lanë mbrapa”, ndërsa tërë rilindasit tanë u shkolluan në Stamboll! Derisa ne festojmë 105-vjetorin e pavarësisë, atëherë si na paskan faj turqit për gjithçka?!
Është e habitshme se në librat e historisë, por edhe të letërsisë shqipe, ka aq shumë gjuhë urrejtjeje për turqit, sa është vështirë të hasësh çerekun e saj për okupuesit dhe armiqtë më të vjetër të shqiptarëve, serbët dhe grekët!
III.
Po kthehem te debati, jo se është e dobishme të dihet më shumë për të, por edhe pse ashtu i varfër, ai nuk duhet të na zmbrapsë, për të qëndruar fuqishëm në qasjen tonë rreth të gjitha temave që i interesojnë shoqërisë sonë. E rëndësishme është të flasim me argumente, të jemi vizionarë dhe pragmatikë, e jo të ngurtë dhe kryeneçë. Historinë tonë kombëtare, cilado qoftë e vërteta, duhet ta mësojmë. Nuk duhet t’i ikim asaj edhe nëse gjejmë të meta dhe mangësi. Ato do t’i mësojnë gjeneratat e ardhshme të jenë të suksesshme.
Me mite e legjenda i vëmë fëmijët në gjumë. Kurse me histori të vërteta e zgjojmë popullin nga gjumi. /tesheshi.com/
