Nga Matthew Kaminski
Një fushë beteje tjetër për Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut është një shtet shkëmboro- bregdetar ballkanik me 650.000 banorë.
Konflikti në Ukrainë është duke nxitur një përplasje në prapaskenë brenda radhëve të Aleancës së NATO-s, mbi një propozim për të anëtarësuar Malin e Zi, i cili shtrihet 2.000 kilometra në jugperëndim dhe katër kufij larg nga Rusia, por që e ka ngatërruar më shumë këtë krizë.
Muaj përpara një vendimi paraprak, është parashikuar në dhjetor që të bëhet kërkesa formale për anëtarësim. Mali i Zi është kthyer tashmë në bankën e provës të vullnetit të NATO-s për politikën e “dyerve të hapura”. Afërsisht por jo ekzaktësisht, ndarjet brenda aleancës janë mbi mënyrën sesi duhet t’i përgjigjet NATO një Rusie ushtarakisht agresive.
Gjermania dhe Franca, të cilat kanë ndërmjetësuar dy marrëveshje armëpushimi midis Ukrainës dhe Rusisë, favorizojnë negociatat mbi konfrontimin me qeverinë e Vladimir Putin në Moskë. Nga të menduarit të tyre, çdo veprim nga NATO për të marrë anëtarët e rinj mund të ndezë tensionet me Rusinë. Italia dhe Holanda janë skeptikë ngaqë Administrata Obama nuk i ka informuar dhe çdo gjë e ka lënë në dorën e saj.
Zyrtarët në NATO thonë se debati nuk do të i ntensifikohet deri në gjysmën e dytë të vitit. Një vendim përfundimtar do të merret në samitin e NATO-s 2016 në Varshavë. Por, pozicionet janë për një ashpërsim të situatës.
Pas kthimit nga bisedimet në Minsk mbi marrëveshjen e armëpushimit, Presidenti francez François Hollande u takua me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Jens Stoltenberg në Paris. Duke i nformuar shtypin pas kësaj, presidenti Hollande i habitur nga vizita e liderit të NATO-s deklaroi se, “pozicioni i Francës për momentin është që të refuzojë ndonjë anëtarësim të ri.”
Një zyrtar i lartë i NATO-s dhe i BE-së bëri të ditur se lideri francez kishte ofruar siguri për Presidentin Putin gjatë bisedimeve Minsk. “Hollande zbuloi pjesët anësore kdhe të qeta të bisedimeve të Minskut, pra “jo më shumë zgjerim,” tha zyrtari i NATO-s, duke krahasuar atë me një “protokoll sekret” të marrëveshjes së armëpushimit.
Një zëdhënës për presidentin Hollande nuk pranoi të komentojë mbi këtë pretendim. Ndërkaq, një zyrtar i lartë francez tha se Hollande ishte i motivuar për të mos bërë ndonjë gjë që mund të rrezikojë marrëveshjen e Minskut. Së bashku me vendet e tjera evropiane, Franca kundërshton ndonjë hap nga NATO-ja për të ecur përpara me aderimin për Ukrainën dhe Gjeorgjinë – dy ish shtetet sovjetike, vende që Rusia e konsideron brenda sferës së saj të influencës. Zyrtari tha se Franca është skeptike e përshtatshmërisë së Malit të Zi për anëtarësim, por ata janë të gatshëm për të mbajtur një mendje të hapur.
Në anën tjetër, Turqia, Kroacia dhe Bullgaria janë duke bërë presion për anëtarësimin e Malit të Zi, bëjnë të ditur diplomatët në selinë e Aleancës, që ndodhet në afërsi të aeroportit të Brukselit. “Ata duan të tregojnë se NATO nuk ka frikë nga zgjerimi dhe dëshiron të vendosë Ballkanin në strategjinë e Euro-Atlantike, si një shenjë që nuk do të lërë ata në harresë”, tha një zyrtar i lartë i NATO-s, i cili kërkoi të mbetet anonim. Disa nga ish-anëtarët e Paktit të Varshavës të cilët nuk janë në Ballkan duan që Rusia të mos vendosë veton mbi vendimet e NATO-s.
“Ka pasur mendime të ndryshme dhe ende ka mendime të ndryshme, dhe për mua kjo nuk është shprehje e dobësisë”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Stoltenberg në një intervistë për Politico.
I pyetur për zgjerimin që do të ndodhë pas bisedimeve të Minskut, ai shtoi se, “unë mendoj se (mbi zgjerimin) është diksutuar në forume të ndryshme, por që i takon NATO-s për të vendosur së i bashku me vendin aplikues, dhe askujt tjetër.”
Stoltenberg miratoi politikën e “dyerve të hapura” – në parim. “Kjo është një e drejtë themelore e çdo populli sovran për të vendosur rrugën e vet, duke përfshirë edhe se në çfarë lloj organizimi të sigurisë ajo dëshiron të jetë pjesë” tha Stoltenberg në intervistë. “Nëse NATO do të vazhdojë të zgjerohet kjo do të vendoset vetëm nga vendet aplikante dhe 28 aleatët.”
Stoltenberg, ish-kryeministëri norvegjez i cili mori detyrën e kreut të NATO-s në tetor, po ecën mbi një shteg të ndërlikuar në mes pikëpamjeve kontradiktore të shteteve anëtare. Pas aneksimit nga Moska të Krimesë, paraardhësi i tij, Anders Fogh Rasmussen një nga skifterët më të shquar evropianë ndaj Rusisë, bëri thirrje për një përgjigje më të fortë. Retorika e tij e bëri Berlinn dhe kryeqytete të tjera evropiane të pakëndshme. Stoltenberg ishte një zgjedhje e preferuar e kancelares gjermane Angela Merkel, e cila donte një Sekretar të Përgjithshëm më pak të famshëm.
Ndarjet rreth asaj që duhet të bëhet kanë dalluar gjithmonë NATO-n që kur ajo doli fituese prej Luftës së Ftohtë. Zhak Shirak, ish-presidenti francez, i cili kërkoi për të përfshirë Rumaninë në valën e parë të zgjerimit lindor në 1999 u kundërshtua. Skepticizmi për shtetet baltike u ndje por SHBA i dha një ndihmë procesit në vitin 2004. Dhe në vitin 2008, Merkel ka bllokuar një nismë nga administrata e presidentit Bush për të ofruar Ukrainen dhe Gjeorgjine në një “Plan Veprimi të Anëtarësimit”, një hap formal i parë drejt anëtarësimit.
Rusia ka pushtuar të dyja vendet, të cilat janë nuk janë më pjesë e bisedës zgjerimit.
Edhe pse fokusi i Rusisë është në oborrin e fqinjëve, Putin është përpjekur për të forcuar lidhjet me shtetet ortodokse të Ballkanit. Ai vizitoi Beogradin vitin e shkuar, duke marrë pjesë në një paradë ushtarake, dhe më pas zgjati duart drejt Greqisë. Shqetësimi brenda aleancës është që Rusia po lëviz për të minuar krahun juglindor të NATO-s.
Edhe pse konflikti në Ukrainë ka zbutur pikëpamjet mbi zgjerimin të disa anëtarëve të Evropës Lindore, ithtarët e zgjerimit kërkojnë një aleancë të madhe. Qeveria polake është në të njëtën linjë me Malin e Zi, dhe frikësohet se do të zbatohet neni 5 i NATO që flet që nëse një shtet anëtar sulmohet atëherë duhet të ndërhyjnë të gjithë. Po i bëhet më shumë presion Uashingtoit për rritjen e mbrojtjes kolektive.
Kampi është i ndarë. “Ju ju duhet zgjerimi më shumë se kurrë,” tha një diplomat në NATO nga një vend tjetër të Europës Lindore. “Ai stabilizon të gjithë rajonin”.
Duke e mbështetur me kujdes politikën e “derës së hapur”, Stoltenberg u ofron siguri edhe zonës gri mes Rusisë dhe Perëndimit. NATO, tha ai, ishte “duke ecur përpara në rrugën drejt anëtarësimit të Gjeorgjisë.” Ai shtoi se, “ne do të vlerësojmë një aplikim të mundshëm nga Ukraina pikërisht në të njëjtën mënyrë dhe do ta vlerësojmë si çdo kërkesë tjetër.”
Këto dy vende janë vende problematike për tu zënë në gojë nga shumic e shteteve anëtare të NATO-s, duke lënë Malin e Zi si çështja më e diskutueshme. “Është një kontekst i përgjithshëm politik që nuk është brenda fuqisë sonë për të kontrolluar,” tha Dragana Raduloviç, ambasadore e Malit të Zi në NATO. “Ajo që është në fuqinë tonë për të kontrolluar,” shtoi ajo, është për të zbatuar reformat e kërkuara për anëtarësim.
Në aleancë, shqetësohen në fakt për mbështetjen e ulët publike që ka në Mal të Zi për antarësimin në NATO dhe i nfiltrimin e fortë të Rusisë me shërbimet e saj sekrete,
“Një jo franceze është një jo e butë” tha një diplomat i NATO-s i cili favorizon një ftesë për vendet e tjera. “Nëse Gjermania dhe SHBA dalin në favor, të tjerët do të jenë në të njëjtën linjë.”
/tesheshi,com/
