Fotografi të pabesueshme lexuesish nga 30 vende të botës janë sjellë së bashku në një libër nga Steve McCurry. Nga një uzinë e shkrirjes së çelikut në Serbi deri në një klasë shkolle në Kashmir, shkrepjet ngrenë në hymn fuqinë e fjalës së printuar.
“Lexuesit janë shpesh të vetmuar apo të menduar , për shkak se leximi është një arratisje dhe një ndriçim”, shkruan Paul Theroux në parathënien e librit të ri. “Kjo mençuri është ndonjëherë e dukshme. Mua më duket se ka përherë diçka të ndritshme në fytyrën e një personi gjatë leximit”.
Myanmar, 1994
Kjo dritë dallohet në të gjithë librin, qoftë në kokën e përkulur të një gruaje në një muze në Itali apo në shprehjen e përqëndruar të fytyrës së një shitësi rruge në Kabul. Përgjatë 40 vjetëve të fundit, fotografi ka mbledhur në koleksion mahnitës imazhesh ku njerëzit duken të pushtuar nga fjala e printuar.
Romë, Itali, 1984
Disa janë më të shkujdesur, si burri përballë një furre flakëritëse, që mban një gazetë në njërën dorë dhe një cigare në tjetrën; të tjerë shfaqen të magjepsur, dukshëm të pavetëdijshëm për këmbët e një skeleti gjigand apo një elefantit pranë tyre. Të gjithë përkohësisht janë transportuar në një vend tjetër.
Chiang Mai, Thailand, 2010
McCurry është frymëzuar nga një pionier i madh hungarez. “U takova me fotografin legjendar André Kertész menjëherë pasi lëviza në Nju Jork në fillim të të tridhjetave”, thotë Steve McCurry në hyrjen e librit. Fotografitë janë shkrepur për një periudhë 50-vjeçare, dhe u mblodhën në librin e tij “Për leximin”, publikuar në vitin 1071. Libri i ri i McCurry, ashtu si thotë vetë, “homazhi im ndaj talentit të Kertész, talentit dhe gjenialitetit të tij”.
Mumbai, India, 1996
Në vitin 1973, kuratori i muzeumit të Artit Modern, John Szarkowski shkroi se “Kertész nuk ka qenë kurrë shumë i interesuar në përshkrimin e qëllimshëm, analitik; që kur ka nisur të fotografojë në vitin 1912 ai ka kërkuar revolucionarizimin e pamjes përtej lenteve, detajet e papritura, momentin efemer – jo të vërtetën epike, por atë lirike”.
Umbria, Itali, 2012
Fotografitë e McCurry janë të përbëra nga ato momente, shkëndija të njerëzve të përthithur në fjalën e shkruar, shumë të pavëmendshëm se ishin në objektivin e fotografit. Poeti zviceran, romancieri dhe piktori Hermann Hesse jep një pikëpamje të thelluar të asaj që mund të jetë një përvojë tërësisht dërrmuese në esenë e vitit 1920 “Për Leximin e librave”. “Në momentin kur imagjinata jonë dhe aftësia jonë për të ndërlidhur janë në kulmin e tyre, ne nuk lexojmë vërtet atë që është printuar në letër, por notojmë në një rrymë impulsesh dhe frymëzimesh që na arrijnë prej asaj çfarë po lexojmë”.
Kuvajt, 1991
Fotografitë në koleksionin “Për Leximin” shfaqin diçka që na jo vetëm na nxjerr jashtë bote, por edhe na ndihmon të mësojmë më shumë për të. Në blogun e saj, Maria Popova përshkruan rolet e ndryshme të të lexuarit. “Për Kafkën, librat ishin ‘kazmat për detin e ngrirë brenda nesh’; për Carl Sagan, ‘prova se humanët janë në gjendje të bëjnë magji’; për James Baldwin, një mënyrë për të ndryshuar fatin tonë; për Neil Gaiman, mjeti për të vërtetat më të thella njerëzore; për laureatin polak të Nobelit Wislawa Szymborska, kufiri ynë i fundit i lirisë ”. Galileo, argumenton ajo, “e shihte të lexuarin si një mënyrë për të pasur fuqi supernjerëzore”.
Kashmir, 1998
Në hyrje të librit “Për Leximin”, Theroux risjell në vëmendje sesi leximi i punës së Baldwin, sikundër dhe e shkrimtarëve si Langston Hughes dhe Zora Neale Hurston, ndryshuan pikëpamjen e tij për botën. “Mënyra sesi një lexues pranohet në jetën e brendshme të një personazhi të trilluar donte të thoshte gjithçka për mua, dhe formësoi sensibilitetin tim dhe më dha kuptueshmëri të konflikteve racore në jetën amerikane”.
Sri Lanka, 1995
Në këtë fotografi, McCurry fiksoi një grua duke i lexuar nipit të saj jashtë një tempulli. Theroux tregon se si u bë lexues. “Pjesa më e madhe e lexuesve mund ta gjurmojnë dashurinë e tyre për librat nga tregimi i përrallave. Babai im më lexonte “Ishullin e Thesarit| mua dhe vëllezërve të mi para se të flinim; nëna ime na lexonte “Pesë Vëllezërit Kinezë|, seritë e librave të Dr.Seuss… interesi im për një botë më të gjerë u stimulua shumë herët”.
Suri Tribe, Tulget, Omo Valley, Etiopi
Hesse përmblodhi natyrën transformuese të të lexuarit në esenë e fillim viteve 1930, “Magjia e Librit”: “Mes shumë botëve që njeriu nuk i moari dhuratë nga natyra por i krijoi nga mendja e vet, bota e librave është më madhështorja… pa fjalën, pa të shkruarit e librave, nuk ka histori, nuk ka koncept humaniteti. Dhe nëse dikush dëshiron të përpiqet të mbyllë në një hapësirë të vogël, në një shtëpi të vetme apo në një dhomë të vetme historinë e shpirtit njerëzor dhe ta bëjë të tijën, ai mund ta bëjë këtë vetëm në formën e një koleksioni librash”.
Real Gabinete Português de Leitura, Rio de Janeiro, Brazil, 2014
“Për të gjithë njerëzit, fjala dhe të shkruarit janë të shenjta dhe magjike”, shkroi Hesse. “Emërtimi dhe të shkruarit ishin fillimisht veprime magjike, pushtime magjike të natyrës përmes shpirtit dhe kudo dhurata e të shkruarit mendohej të ishte me origjinë hyjnore. Tek pjesa më e madhe e njerëzve, të shkruarit dhe të lexuarit ishin sekrete dhe arte të shenjta të rezervuara vetëm për klerikët”.
Kabul, Afghanistan, 2002
Theroux përshkruan natyrën e kësaj magjie në parathënie të librit. “Një pjesë e madhe e apelit të të lexuarit triller është zbulimi se lexuesi di e njeh shumë më tepër nga jeta e brendshme e personazheve në libër sesa nga ajo e njerëzve të afërt të familjes apo miqve të tij. Intensiteti i përvojës së leximit, e pamundur të komunikohet tek një jo-lexues, është arsyeja përse personazhet e sajuar duken realë, shembuj, tragjikë, komikë dhe të aksesueshëm… librat e mirë hedhin magji, e pranojnë lexuesin në një botë shpeshherë të veçantë, si Edeni polenizian i Melville apo dystopia angleze e Oruellit, “1984”.
Fabrika e çelikut, MKS, Serbi, Jugosllavi, 1989
Fotografitë e McCurry, sipas Theroux, “janë provë vizuale e pjesës më të madhe të atyre që unë kam shkruar; vetë-zotërimi i lexuesit, vështrimi i ndritshëm, nocioni i vetmisë, pozicioni i relaksuar, veçantësia e përpjekjes, ndjesia e zbulimit dhe sigjerimi i gëzimit”.
Nju Jork, SHBA, 2015
Ato janë, gjithashtu, një kujtesë se shumë njerëz në të gjtihë botën ende zgjedhin fjalën e printuar kundrejt një smartfoni. Pas në vitet 1930, Hesse argumentonte: “ Nuk duhet të kemi frikë nga eleminimi i librit në të ardhmen. Përkundrazi, sa më shumë të kënaqen disa nevoja për argëtim dhe arsimim, përmes shpikjeve të tjera, aq më shumë libri do të fitojë terren në dinjitet dhe autoritet. Madje, edhe më gjithëpërfshirja fëmijërore me teknologjinë e progresin do të detyrohet, shpejt, të njohë se të shkruarit e librave ka një funksion që është i përjetshëm”.
Kuvajt, 1991
Hesse dilte në përfundimin: “Do të bëhet e dukshme që formulimi i fjalëve përmes të shkruarit nuk është vetëm ndihmës shumë i rëndësishëm, por praktikisht mjeti i vetëm përmes të cilit njerëzimi mund të ketë histori dhe vazhdimësi të vetë ndërgjegjes”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
