Tranzicioni traumatik shqiptar nuk do mund të kuptohej pa thyerjen e një raporti gati vëllazëror mes Edi Ramës dhe Fatos Lubonjës; një kalim gati dramatik nga dashuria në urrejtje mes këtyre dy njerëzve që dikur ishin njësh, në frymë e kauzë. E ndërsa Rama vijon të jetë i rezervuar ndaj ish-mikut të tij, ky i dyti, Lubonja nuk rresht së godituri njeriun që dikur e deshi aq shumë, madje me një gjuhë deri dhe rruge, që qartazi i buron një urrejtje me nuanca patologjike. Sot, Lubonja lëshon ndaj Ramës po ato damka e epitete që kanë qenë prej vitesh pjesë e vokabularit të PD-së dhe liderit të saj historik, duke mos u mjaftuar me një oponencë a kritikë të llojit intelektual, ndaj ish-mikut të shndërruar në politikan e qeveritar, mbi mënyrën se si ai qeveris.
Por si ndodhi kjo metamorfozë në raportet mes të dyve?
Le të sjellim fillimisht në kujtesë se ç’ishte Rama dikur për Lubonjën, se ç’përfaqsonte ai për shoqërinë shqiptare. Lubonja shkruan mbi rrahjen brutale që i kanë bërë mikut të tij të shtrenjtë, dhe këtu gjen shkas për t’i thurrur ditirambe:
“Parmbrëmë natën, kapuçonë të zinj goditën barbarisht me leva e doreza hekuri Edi Ramën dhe mikun e tij, piktorin dhe pedagogun e Akademisë së Arteve, Vladimir Myrtezai, teksa ktheheshin në shtëpi.
Opinioni publik, veçanërisht ai intelektual, u rrëqeth dhe u trondit shumë thellë nga kjo ngjarje. U trondit sepse e do Edi Ramën, artistin karizmatik që në vitin ’90 e shndërroi sallën e Akademisë së Arteve në vendin e parë të tubimeve antikomuniste të rinisë universitare….”
“Si është e mundur që njerëzit nuk u kujtuan të godisnin ata që i kanë vjedhur me mijra dollarë, por gjejnë kohën të ngrenë dorën kundra shtatlartit paqësor Edi Rama, i cili di të godasë vetëm me forcën e ngjyrës dhe të fjalës?”
“Të nesërmen, pasi e morra vesh lajmin e zi, shkova ta shikoj, dhe nuk i përmbajta dot lotët përballë fytyrës së tij të masakruar. O Zot, çfarë përbindëshash ka kjo botë!”
Më pas, si për t’i bindur shqiptarët që i rrahuri për vdekje (ku pra aludohet për skalionet parapolitike e Berishës), Lubonja zgjedh të citojë Ramën nga një intervistë e tij e fundit dhë në media:
“Qëkur s’mbahet mend situata në Shqipëri është po ajo, një rrumpallë e krijuar nga një tufë e paorientuar këmbësorësh, të cilit lindin, vdesin dhe prapë lindin pa u lodhur, në një qorrsokak; hypin e zbresin Vargmalet e Gënjeshtrës, notojnë nëpër Lumenjtë e Frikës, zdërhallen nëpër Lëndinat e Mashtrimit Reciprok, dremisin nëpër Frengjitë e Hakmarrjes, hazdisen nëpër Pyjet e Marrëzisë, fluturojnë me presh nëpër Retë Imagjinare të Heroizmit, përzhiten nëpër Qyngjet e Injorancës, llokoçiten nëpër Baltën e Mashtrimit, gremisen nëpër Honet e Dëshpërimit për t’u rishfaqur befas majë Mullarëve të entuziazmit Pa Arsye, e kësisoj vegjetojnë në zemër të Kontinentit të Vjetër si dora e fundit që i mbijetoi Prurjes së Civilizimit. Duke gjetur tek kjo “mbijetesë” oazin e Parajsës Tokësore, e mbledhur grusht nën hijen e dendur të Palmave të Përtacisë, hipur mbi një Kolovajse Vetëpëlqimi të pashoq, bashkësia shqiptare ka arritur të mposhtë në shekuj çdo tundim për t’u zhvilluar mendërisht, për t’u ngritur moralisht. Për t’u përsosur shpirtërisht e pse jo dhe fizikisht”, shprehet pra Edi Rama, cituar nga Lubonja.
Dhe këtu vijmë tek ai që mund të quhet shkaku thelbësor i ndarjes mes tyre, a më saktë i zemërimit të pa fre të Lubonjës ndaj Ramës, qëkurse ky i fundit iu fut politikës, fillimisht si Ministër Kulturë në kabinetin e Nanos e më pas si kreu i Bashkisë së Tiranës.
Që të dy, pjesë e investimit intelektual për të qenë oponencë e politikës me protagonizmin e tyre publik, sidomos me publicistikë, nuk e kanë parë për asnjë moment veten e tyre në politikë. Dhe ky, si duket, ka qenë dhe një pakt mes tyre; por që Rama e ka shkelur.
Sepse, siç mund ta lexoni më poshtë, Lubonja e vlerëson mikun e tij pikërisht për faktin se, porsi ai, e sheh veten gjithnjë jashtë politikës.
Shkruan Lubonja, duke cituar më pas vetë Ramën mbi pozicionimin intelektual: “Mendje e pavarur, skeptik ndaj aderimeve në parti, ja si e përcakton Edi Rama, në intervistën e tij të fundit, pozitën e tij në raport me politikën.
Zgjedhja e intelektualit është për natyrë e papërputhshme me realitetin e dhënë, e për këtë, vështrimi mbi këtë realitet është ngahera krejt i ndryshëm prej vështrimit të politikanit, i cili nga ana e vet shpreson të vërë dorë mbi realitetin duke u njehsuar më parë me të. Intelektuali nuk kërkon vota, sepse nuk i duhen, ai kërkon të vërtetën. Duke ia bërë të njohura opinionit kërkimet e tij, ndodh që në ndonjë rast fatlum, intelektuali edhe ta influencojë atë, por sidoqoftë nuk duhet harruar se, tekembramja, nuk është e vërteta në vetvete, por kërkimi i saj që mishëron zgjedhjen e tij…’”
Dhe, pas kësaj që ka thënë Rama, duke e parë pozitën e tij sot, ku me votën ka një raport tejet të ngushtë, zemërimi i Lubonjës ka jo pak zhgënjim brenda si “lëndë e parë” mllefi.
Lubonja vetë vijon të qëndrojë jashtë politikës, ku, edhe një post që iu ofrua këtu e afro 10 vite më parë, ai i kreut të Këshillit Kombëtar të RTSH , e refuzoi për shkak të mosvotimit për të nga një pjesë deputetësh të PS-së, me kredon morale: “Jam i ligjshëm, por jo legjitim”.
Nga ana tjetër, Rama vetëm në një rast është treguar paksa i ashpër me ish-mikun e tij, ndonëse brenda një gjuhë te latuar kujdesshëm, me helmin gjithsesi lëshuar mes rreshtash. Ja si shprehet ai ndaj Lubonjës në “Kurban”, vite pas e cilësoi me shpoti si “Lenin” gjatë një përballjeje televizive, kur debatohej mbi prishjen ose jo të Teatrit Kombëtar:
“Me Fatos Lubonjën më bëri mik qëndresa e tij stoike në burgun e Enver Hoxhës e ma ruan sot e gjithë ditën të plotë respektin asketizmi intelektual i zgjedhur si mënyrë jetese plot sakrifica, pavarësisht mosdakortësisë së plotë me të për shumëçka thotë, nganjëherë, dreqi e mori, sa keq e thotë, dhe sidomos për një superioritet të fryrë moral, që ia jep forcërisht vetes në publik kur flet për të tjerët, posaçërisht për njerëzit e politikës, që i fut të gjithë në thesin që shkelmon papushim, pasi duke e njohur mirë së afërmi e di që kur është vetëm me veten, ndihet dëshpërimisht më i vogël se ç’është në të vërtetë, si njeri me vlera morale e histori të admirueshme qëndrese në emër të atyre vlerave”.
Dhe kështu pra, nëse do duhej të kuptohej se në ç’absurd ka rrugëtuar e vijon të rrugëtojë Shqipëria e post-komunizmit, do mjaftonte dhe fati dramatik i shndërrimit të një dashurie në urrejtje mes Ramës e Lubonjës, që gjithsesi nuk është e vetmja. /tesheshi.com/
