Nga Bashkim Kastrati
Kosova është vendi me papunësinë me të madhe në Evropë, por përkundët këtij fakti, një numër i konsiderueshëm i shtetasve të huaj, rreth 1500 brenda një viti gjejnë punë në Kosovë. Këto janë shifra zyrtare, ndërsa flitet se mijëra të tjerë punojnë ilegalisht. Fjala vjen, në Prishtinë shihet një numër i konsiderueshëm i kinezëve që bëjnë biznes, por që nuk figurojnë në listat e Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale.
Sipas ligjit, personat fizikë që nuk janë shtetas të Kosovës, kur dëshirojnë të punojnë në territorin e Republikës së Kosovës për një afat kohor prej se paku tre muaj, duhet të pajisen me leje pune të lëshuar nga Ministria e Punës dhe e Mirëqenie Sociale. Pas marrjes së lejes së punës, i huaji duhet të marrë leje për qëndrim të përkohshëm në Kosove nëse mendon të qëndrojë në Republikën e Kosovës më gjatë se tridhjetë ditë.
Sipas Ligjit për dhënien e lejes për punë dhe punësimin e shtetasve të huaj në Republikën e Kosovës, punëdhënësi me cilësi të personit juridik do të ndëshkohet për kundërvajtje, dënime me të holla prej 1500 deri në 3000 euro nëse e punëson shtetasin e huaj pa lejen e punës. I huaji i cili kapet duke punuar në Kosovë ilegalisht mund të gjobitet nga 500 deri në 1000 euro.
Por nga Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale nuk japin të dhëna nëse ka pasur të shqiptuar ndonjë gjobë për kompanitë që kanë punësuar ilegalisht shtetas të huaj.
Musa Demiri, zëdhënës i Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale, ka thënë për tesheshi.com se në vitin 2013 është miratuar Ligji për të Huajt. Në bazë të këtij Ligji si dhe Udhëzimit Administrativ për Procedurën e Lëshimit të Lejes së Qëndrimit për të Huajt dhe Vërtetimit për Lajmërimin e Punës, Ministria e Punëve të Brendshme (MPB) respektivisht Departamenti për Shtetësi Azil dhe Migrim (DSHAM) ka mandatin për Lëshimin e Lejes së Qëndrimit për Punë për Shtetas të Huaj.
“Në bazë të Ligjit për të Huaj, lëshimin e Vërtetimit për Lajmërimin e Punës për të Huaj (Leje Pune afatëshkurtë) e lëshon Ministria e Punës dhe Mirëqenjës Sociale respektivisht Departamenti i Punës dhe Punësimit”, thotë Demiri.
Ai thotë se në bazë të ligjve në fuqi, Departamenti i Punës dhe Punësimit lëshon vërtetimin për lajmërimin e punës për të huaj i cili rregullon angazhimin e shtetasve të huaj angazhimi i të cilëve është 30 ditë, 60 ditë dhe 90 ditë brenda vitit kalendarik.
“Gjatë kësaj periudhë referuese Janar – Gusht 2015, janë lëshuar gjithsejtë 94 vërtetime për lajmërimin e punës për shtetas të huaj, në të dhëna janë përfshirë edhe vazhdimet e vërtetimeve”, theksoi Demiri.
Demiri na tregon për numrin e kërkesave nga të huajt ndër vite. Në vitin 2010 ka pasur 1339 kërkesa, në vitin 2011 ka pasur 1951, në vitin 2012 ka pasur 1578 kërkesa të tilla, ndërsa në vitin 2013 janë bërë 1541 kërkesa dhe në vitin 2014 janë bërë gjithsej 381 kërkesa, por të dhënat për vitin këtë vit janë të përfshira deri në fund të muajit Prill 2014 .
Ja vendet nga vijnë punëtorët e huaj
Shtetasit e huaj që kanë kërkuar leje pune në Kosovë vijnë nga shtete të ndryshme, por më së shumti janë nga Rumania, Maqedonia, Turqia, Kroacia, Shqipëria. Por ka edhe nga vende tjera si nga Amerika, Franca, Gjermania, Çekia, nga Ukraina si dhe nga vende tjera.
Shtetasve të huaj në Kosovë u jepen pesë llojeve të lejeve të punës. Leja e tipit A iu jepet të huajve për një periudhë kohore jo me te gjatë se gjashtë muaj, leja e tipit B iu jepet të huajve për t’u punësuar në një profesion të caktuar në një zonë gjeografike dhe te një punëdhënës i caktuar, jepet për një periudhë njëvjeçare, tipi D, është leje pune për vetëpunësim, e që jepet për një periudhë njëvjeçare, tipi i lejes “Përjashtim nga detyrimi”, iu jepet për një periudhë njëvjeçare dhe tipi G, iu jepet të huajve që investojnë për një periudhë njëvjeçare.
Numrin e punëtorëve të huaj që nga viti 2010 e ka shtuar konzorciumi Bechtel & Enka, që e ka ndërtuar Rrugën e Kombit. Në vitin 2010 me leje pune janë pajisur 289 shtetas të huaj e që janë punëtorë të kësaj kompanie, gjatë vitit 2011 me leje pune janë pajisur 703 shtetas të huaj, punëtorë të kësaj kompanie, në vitin 2012 me leje pune janë pajisur 240 shtetas së huaj dhe në vitin 2013 me leje pune janë pajisur 2012 shtetas së huaj e që në vendin tonë janë si punëtorë të kompanisë “Bechtel &Enka”.
Sipas një hulumtimi të realizuar nga Aleanca Kosovare e Bizneseve e që ishte i fokusuar në tërë vendin në më shumë se 2100 kompani, më së shumti kërkesa për punësimin e shtetasve të huaj janë ndërtimtaria me 399 kërkesa dhe transporti e komunikacioni me 348 kërkesa. Pastaj vijnë prodhimtaria me 135 kërkesa dhe arsimi me 123 soshë, ndërsa sektorët tjerë kanë numër më të vogël të kërkesave.
Sipas hulumtimit, numri më i madh i kërkesave janë të profesionit të operatorëve apo montuesve të pajisjeve e makinave me 279 kërkesa, pasura nga inxhinierët e ndërtimtarisë, elektroteknikës, mekanikës me 107 e mësimdhënësit e të tjerë.
Leje pune nuk kanë nevojë të marrin përfaqësuesit e përfaqësive diplomatike të organizatave ndërkombëtare me status diplomatik, si dhe të huaj që janë punonjës të këtyre përfaqësive, përfaqësuesit e organizatave joqeveritare pa qëllime fitimi, drejtorë ekzekutivë të kompanive të huaja që kanë veprimtari apo që kanë qëllim të hapin veprimtari në Republikën e Kosovës, profesionistë të një kompanie të huaj që vijnë për të punuar në degët apo filialet e kësaj kompanie në Republikën e Kosovës, pedagogë të universiteteve dhe disa kategori specifike të të punësuarve. /tesheshi.com/
