Kërcënimi: vërtet mund të përdorë Putini armë bërthamore?

Ka kaluar një kohë e gjatë që kur një lider botëror e trajtoi kaq hapur kërcënimin e armëve bërthamore; presidenti rus Vladimir Putin sapo e bëri këtë, duke paralajmëruar në një fjalim se ai ka armë në dispozicion nëse dikush guxon të përpiqet të ndalojë marrjen e Ukrainës nga Rusia me mjete ushtarake.

Sipas Associated Press, kërcënimi mund të mos ketë bazë, por është vënë alarmant. Me një deklaratë të tillë, ai ndezi vizionet e një makthi, në të cilin ambiciet e Putinit në Ukrainë mund të çonin në një luftë bërthamore.

“Për sa i përket çështjeve ushtarake, edhe pas rënies së BRSS dhe humbjes së një pjese të konsiderueshme të aftësive të saj, Rusia e sotme mbetet një nga shtetet më të fuqishme bërthamore”, tha Putin në një fjalim para pushtimit të enjten herët.

Për më tepër, ai ka një avantazh të caktuar në disa armë moderne. “Në këtë kontekst, nuk ka dyshim se çdo agresor potencial do të përballet me disfatë dhe pasoja ogurzeza nëse sulmon drejtpërdrejt vendin tonë,” shtoi ai.

Vetëm duke sugjeruar një përgjigje bërthamore, Putin ka vënë në lojë mundësinë shqetësuese që luftimet aktuale në Ukrainë mund të shkaktojnë përfundimisht një konflikt midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara.

Ky skenar apokaliptik është i njohur për ata që u rritën gjatë Luftës së Ftohtë, një kohë kur fëmijëve amerikanë u thuhej të fshiheshin nën tavolina në rast të sirenave bërthamore, por ky rrezik gradualisht u tërhoq nga publiku pas rënies së Murit të Berlinit dhe rënies së Bashkimit Sovjetik dhe ky dy fuqitë antagoniste u dukën se u vendosën në rrugën e çarmatimit, demokracisë dhe prosperitetit.

Asnjë vend nuk ka përdorur armë bërthamore që nga viti 1945, kur Presidenti Harry Truman hodhi bomba të tilla në Japoni me besimin se ishte mënyra më e sigurt për t’i dhënë shpejt fund Luftës së Dytë Botërore.

Kjo shkaktoi humbjen e rreth 200,000 kryesisht civilëve në Hiroshima dhe Nagasaki. “Edhe sot konsiderohet një krim kundër njerëzimit, bashkë me pyetjen nëse ia vlente”, shkruan AP.

Menjëherë pas luftës, Shtetet e Bashkuara kishin një monopol bërthamor. Por disa vite më vonë, Bashkimi Sovjetik bëri bombën e tij bërthamore dhe dy palët e Luftës së Ftohtë morën pjesë në një garë armatimi dhe në zhvillimin e armëve gjithnjë e më të fuqishme gjatë disa dekadave të ardhshme.

Me rënien e Bashkimit Sovjetik në 1991 dhe transformimin e tij në demokracinë që ata kishin shpresuar nën Boris Jelcin, Shtetet e Bashkuara dhe Rusia ranë dakord të kufizojnë armët e tyre. Vende të tjera post-sovjetike si Ukraina, Kazakistani dhe Bjellorusia kanë hequr dorë vullnetarisht nga armët bërthamore në territorin e tyre pas rënies së Bashkimit Sovjetik.

Vitet e fundit, nëse nuk është folur për armët bërthamore, zakonisht ka qenë në kontekstin e ndalimit të përhapjes së tyre në vende si Koreja e Veriut dhe Irani. (Irani mohon se dëshiron t’i zotërojë ato dhe Koreja e Veriut po ndërton vazhdimisht, por ngadalë, armët e saj bërthamore dhe mekanizmat e shpërndarjes.)

Presidenti amerikan Joe Biden është i vetëdijshëm për rrezikun e një lufte bërthamore midis Rusisë dhe NATO-s që nga shpërthimi i krizës me Ukrainën. Që në fillim, ai tha se NATO nuk do të dërgonte trupa në Ukrainë, sepse kjo mund të shkaktonte luftime të drejtpërdrejta midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, të cilat do të çonin në përshkallëzim bërthamor dhe ndoshta në Luftën e Tretë Botërore.

Ishte një pranim i heshtur se Shtetet e Bashkuara nuk do të luftonin ushtarakisht kundër rusëve për hir të Ukrainës, por do të mbështeteshin në sanksione për të mbytur gradualisht ekonominë ruse.

“Por kjo përfshinte një të vërtetë tjetër: kur erdhi puna për të luftuar pushtimin rus, Ukraina mbeti e vetme sepse nuk është anëtare e marrëveshjes dhe nuk i plotëson kushtet për mbrojtje nën ombrellën bërthamore të NATO-s,” shkruan AP.

Megjithatë, nëse Putin do të përpiqej të sulmonte një nga partnerët amerikanë në NATO, do të ishte një situatë tjetër, sepse pakti i kushtohet plotësisht mbrojtjes së ndërsjelltë, tha Biden.

Duke e ditur se Biden e kishte hequr tashmë përgjigjen ushtarake nga tavolina, pse Putini u mundua ta paraqiste atë në fjalimin e tij?

Pjesërisht, ai mund të ketë dashur të mbajë Perëndimin jashtë angazhimit, për ta parandaluar atë nga ndërmarrja e veprimeve agresive për të mbrojtur Ukrainën nga pushtimi.

Por konteksti më i thellë dukej se ishte dëshira e tij e madhe për t’i treguar botës se Rusia është një komb i fuqishëm, i cili nuk duhet neglizhuar. Putin ka folur vazhdimisht për poshtërimin e Rusisë pas rënies së Bashkimit Sovjetik.

Pas fjalimit të Putinit, zyrtarët e Pentagonit ofruan vetëm një përgjigje të heshtur ndaj kërcënimit të tij të nënkuptuar për të përdorur armë bërthamore kundër çdo vendi që përpiqet të ndërhyjë në Ukrainë.

Një zyrtar i lartë i mbrojtjes, duke folur në kushte anonimiteti për të diskutuar çështjet e brendshme, tha të enjten se zyrtarët amerikanë “nuk shohin një kërcënim të shtuar në këtë drejtim”, por nuk pranoi të thoshte më shumë.

Fjalimi i Putinit goditi “nervin” në Pentagon sepse thekson shqetësimet e kahershme se ai mund të jetë gati të përdorë armët bërthamore në Evropë në mënyrë parandaluese gjatë krizës.

Kjo është një nga arsyet pse Uashingtoni është përpjekur për vite me radhë, pa sukses, të bindë Moskën të negociojë kufizimet mbi të ashtuquajturat armë bërthamore taktike – ato me rreze më të shkurtër veprimi që mund të përdoren në një luftë rajonale. Rusia ka një avantazh të madh numerik në ato armë dhe disa zyrtarë thonë se hendeku po zgjerohet.

Administrata e Biden përfundoi një rishikim të situatës bërthamore kur akumulimi i trupave ruse pranë Ukrainës arriti në një fazë krize këtë muaj. Është e paqartë nëse rezultatet e këtij studimi do të ripunohen në dritën e pushtimit rus. /tesheshi.com/