Vendet e Europës Qendrore – Republika Çeke, Hungaria, Polonia dhe Sllovakia kanë dalë sërish në skenën europiane si një bllok i vetëm ashtu si dikur ishin në grupin e Vishegradit. Por kësaj radhe ato po e përdorin fuqinë e tyre kundër refugjatëve, e analistët shtrojnë pyetjen nëse ky bllok i ri që po lind mund të përçajë Europën.
Për t’iu përgjigjur një pyetjeje të tillë një retrospektivë historike vjen shumë në ndihmë.
Ka shtatë qytete me emrin Vishegrad në hartën e Europës – e kjo nuk është e çuditshme pasi emri do të thotë “kështjellë e lartë” në gjuhët sllave. Gjithsesi është vetëm një i tillë në Hungari e ndodhet aty ku lumi Danub merr një kthesë 90 gradëshe. Ishulli shtrihet në mes të rrymës e zalli i zhveshur duket kur ujërat janë të pakta. Por sipër të gjithave duket kështjella që kqyr mbi lum si kapiteni në dekun e anijes së vet, duket e zhduket përmes mjegullës.
Ky është një vend ku janë sajuar plane ambicioze fisnikësh. Në vitin 1335, mbreti i Hungarisë, Charles Robert, mbreti i Bohemisë, John i Luksemburgut, Kazimiri i Tretë i Polonisë dhe një përzierje përfaqësuesish bavarezë, saksonë e moravianë u takuan këtu për të lidhur një aleancë tregtare kundër Habsburgëve austriakë. Në kohët e vjetra, nuk kishte samite të nxituara. Ky zgjati tre deri në katër javë, gjatë të cilave u shpenzuan 180 fuçi me verë dhe 2500 çyrekë buke.
Në shkurt 1991, pas rënies së komunizmit, pikërisht në këtë vend u formua grupi i vendeve të Vishegradit që përfshinte Çekosllovakinë, Hungarinë dhe Poloninë. Ideja ishte që vendet të ndihmonin njëra-tjetrën në përpjekjet për të qenë pjesë e Bashkimit Europian. Në fakt, nuk doli ndonjë gjë e madhe nga grupi i Vishegradit në atë kohë. Secili vend ishte shumë i zënë për të qenë i pari i grupit sesa për të ndihmuar, dhe në fund aleatët u bashkuan në të njëjtën kohë me BE-në, në maj 2004.
Sot pas 25 vjetësh, aleatët përkujtuan aleancën me një festë në Pragë. Por tashmë të katërt e Vishegradit, Hungaria, Polonia, republikaÇeke dhe Sllovakia kanë një qëllim të përbashkët. Edhe pse tingëllon e çuditshme, është një qëllim negative: të mbajnë emigrantët larg Europës.
Atmosfera është e mbushur me shkëndija beteje. “Plani i kancelares Merkel për të bindur Turqinë e Greqinë të ngadalësojnë fluksin e refugjatëve nuk do të funksionojë kurrë!”, thonë ata. “Ideja e sjelljes së 300 mijë refugjatëve të verifikuar çdo vit, për të shmangur humbjen e jetëve në det, do të hollojë Europën e krishterë!”.
Ata kanë dhënë edhe një ultimatum: nëse plani Merkel nuk funksionon deri në mes të marsit, ata do të bashkojnë forcat me Maqedoninë dhe Bullgarinë për të ngritur mbrojtjen e Europës vetë, duke zgjeruar gardhin me gjemba hungarez, policë e ushtarë për të mbrojtur këtë gardh po aq të fortë sa ai i izraelitëve në territoret e Bregut Perëndimor.
Shpresa e vendeve të Vishegradit është se pas këtij muri, Europa e sidomos vendet e zonës Shengen, mund të rikthehen në normalitet – një zonë pa kontrolle kufitare ku të gjithë të udhëtojnë lirshëm hde të tregtojnë pa probleme me njëri-tjetrin si më parë. Por në vend të këtij imazhi, shumë në Europë fajësojnë grupin e Vishegradit se po saboton përpjekjet e drejtuara nga gjermanët për të arritur një marrëveshje të gjerë europiane për menaxhimin e fluksit të refugjatëve në nivele të pranueshme dhe për t’i ndarë ata baraz.
Ky konflikt, së bashku me përpjekjet e David Cameron për të reformuar Bashkimin Europian, ka ngritur shumë dyshime për të ardhmen e bllokut kaq të pangjashëm të 28 vendeve. Ironia është se, duke ushtruar më në fund fuqinë e tyre së bashku, vendet e Vishegradit mund të kenë me veprimet e tyre efektin e kundërt – një Europë të ndarë mes grupe vendesh që shkojnë secili në rrugën e vet – pikërisht atëherë kur qeveria britanke mendoi se e kishte gjetur zgjidhjen e gjëegjëzës së anëatarësisë në BE.
“Modeli europian ka vdekur”, i tha Jean Michel de Ëaele nga universiteti i lirë i Brukselit, agjencisë online Euractiv. “Modeli ynë i ardhshëm duhet të bazohet në një bërthamë prej gjashtë ose shtatë vendesh që janë të afta realisht për bashkim politik”. Solidariteti që ai beson se qëndron në zemër të bashkimit, nuk është një vlerë e vendeve të Europës Qendrore. Në vend të kësaj ai shkruan se “ato po zhyten në ksenofobi”.
E ndërsa debatet vazhdojnë, refugjatët kanë mbetur rrugëve të Europës, duke u mbajtur gjallë me pak gjë, si zogjtë në kështjellën e Vishegradit. /Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
