Rexhep Tajip Erdogan dhe Vladimir Putin festuan të mërkurën vënien në përdorim të tubacionit Turk Stream. Për presidentin turk, kishte çdo arsye për të shijuar lavdinë dhe në këtë rast. Erdogan, në të vërtetë, mori atë që donte.
Ka marrë një tubacion krejt të ri që, përmes Detit të Zi, direkt nga Rusia, furnizon me gaz pjesën e zhvilluar evropiane të Turqisë në perëndim të Bosforit. Dhe të gjitha me çmime shumë më të ulëta se më parë. Përkatësisht, ajo pjesë e vendit deri më tani ka marrë gaz rus përmes Ukrainës, Moldavisë, Rumanisë dhe Bullgarisë. Tani nuk ka taksë tranziti dhe nuk ka rreziqe tranziti.
Mosarritja e planit gjeopolitik të Vladimir Putin
Për dallim, loja gjeopolitike po shkonte keq për presidentin rus, kështu që ai duhej të vepronte me një ceremoni në Stamboll. Vladimir Putin, i cili merr vendime strategjike për kompaninë gjysmë-shtetërore Gazprom, nuk mori atë që dëshironte.
Rëndësia e vërtetë e Rrjedhës Turke në Kremlin është se tubacioni, së bashku me Rrjedhin e Veriut 2 që shkon për në Gjermani, privon Ukrainën nga transporti i gazit në Bashkimin Evropian. Ishte dashur pra të ishte një ndëshkim për një vend fqinj që nuk shkon drejt Rusisë, por drejt Evropës.
Prandaj, këto dy tubacione u ndërtuan në të njëjtën kohë. Dhe për shkak të kësaj, të dyja duhej të ishin në veprim deri në fund të vitit të kaluar, saktësisht në kohën kur skadonte marrëveshja dhjetë vjeçare ruse-ukrainase e gazit. Plani, megjithatë, dështoi për disa arsye, duke përfshirë sanksionet e vendosura kohët e fundit të SHBA-së që ndaluan ndërtimin e Rrjedhës Veriore gati të përfunduar 2 në dhjetor.
Në mënyrë që të vazhdojë furnizimin e BE-së si tregu më i rëndësishëm, Gazprom është dashur të lidhë një marrëveshje të re tranziti me Ukrainën në fund të dhjetorit, të rezervojë kapacitete të rëndësishme transporti për pesë vjet, të bie dakord për të rritur taksën e tranzitit dhe, mbi të gjitha, për të paguar borxh të vjetër prej gati 3 miliardë dollarë.
Fatale për të fituar
E gjithë kjo ka korruptuar planin gjeo-strategjik të Putinit. Për më tepër, u ngrit edhe një herë çështja e kuptimësisë dhe e pakuptimësisë së Rrjedhës Turke. A ka vërtet nevojë Gazprom dhe Rusia që të përgjysmojnë këtë tubacion, veçanërisht në këtë situatë të re?
Sepse plani fillestar ishte që ai të përbëhej nga katër tuba paralelë. Pak më shumë se pesë vjet më parë, ai projekt u quajt South Stream. Rruga duhej të transportonte gaz nga Rusia përmes Detit të Zi në Bullgari, domethënë direkt në Bashkimin Evropian. Por marrëveshjet e arritura me Sofjen nuk ishin në përputhje me rregullat e BE-së, e për këtë arsye pati presione nga Brukseli dhe Uashingtoni.
Në vend që të negocionte dhe të kërkonte zgjidhje, Vladimir Putin shkurtimisht ndërpreu projektin dhe më pas, në dhjetor 2014, pas takimit me Erdoganin në Ankara, njoftoi se të katër tubat do të devijoheshin në Turqi dhe se Evropa do të furnizohej nga atje në të ardhmen.
Pas pak, Erdogan hoqi dorë nga katër tuba, pasi vetëm një drejt Turqisë perëndimore kishte rëndësi për të. Përfundimisht u morën vesh vetëm dy tuba. Kapaciteti i përgjysmuar ka të ngjarë të jetë një goditje vdekjeprurëse për efektivitetin e kostos së Rrjedhës ë Turke, një projekt kostoja e të cilit vlerësohet zyrtarisht nga pala ruse me 7 miliard dollarë.
Si të merrej gaz nga BE?
Shuma nuk përfshin “paratë e varrosura” – fjalë për fjalë -nga Gazprom në rërë, pasi duheshin hedhur dy tuba mijëra milje të gjatë nga Siberia në brigjet ruse të Detit të Zi, në mënyrë që të mbushnin katër tubat e rënë dakord fillimisht të South Stream. Prandaj, njëra prej këtyre tubave doli plotësisht e padobishme.
Për të llogaritur plotësisht koston e Rrjedhës Turke, duhet të merreshin parasysh gjithashtu tarifat e mëdha për anulimin e kontratave me anije të posaçme të rezervuara për vendosjen e tubave të Rrjedhës së Jugut në thellësi të madhe.
Shkurt, Gazprom ka harxhuar shumë para dhe ka marrë vetëm një nga tre rrugët e planifikuara fillimisht për në Bashkimin Evropian. Edhe njëra prej tyre nuk është plotësisht funksionale – një fakt që lehtë u anashkalua gjatë ceremonisë së Stambollit: ndërtimi i infrastrukturës në tokën turke ka përfunduar, por BE-ja akoma nuk ka një tubacion mjaft të madh për të pranuar dhe transportuar dërgesat nga një tub tjetër i Rrjedhës Turke.
Bullgaria dhe Serbia, fitues të mëdhenj
Kjo ishte kryesisht sepse Gazprom, sipas udhëzimeve të Kremlinit, kishte shpresuar prej kohësh që të përjashtonte Bullgarinë si një vend tranzit nga ndërtimi i tubacionit përmes Greqisë për në Itali. Vëllezërit sllovenë duhej të ndëshkoheshin për ndërhyrës kur u pajtua ndërtimi i Rrjedhës së Jugut.
Vetëm në vitin 2018 Moska u përball me realitetin dhe pranoi që fqinji veriperëndimor – Turqia, është akoma partneri më logjik në këtë projekt.
Bullgaria është një nga fituesit më të mëdhenj në projektin e e Rrjedhës Turte së bashku me Turqinë. Në këtë vend të varfër dhe strukturor të pazhvilluar të BE, tubacioni do të ndërtohet deri në fund të këtij viti. Përmes saj, shumica e gazit nga tubacioni i dytë, përmes Serbisë (një tjetër fitues i projektit kryesor), do të arrijnë në Hungari dhe Sllovaki, deri në qendrën e gazit austriak Baumgarten. Maqedonia Veriore dhe Greqia do të furnizohen me tubacione nga Bullgaria.
Për të gjitha këto rrugë, Sofia do të ketë të drejtë të paguajë tarifa të përshtatshme tranziti. Ndërmarrja shtetërore e shpërndarjes së gazit Bulgargaz ka rënë dakord me Gazprom me një marrëveshje të favorshme për tarifën e transferimit deri në vitin 2030 dhe mund të jetë e kënaqur me të ardhurat shtesë në të ardhmen prej dhjetëra miliona eurosh.
Ministria e Energjisë në Bullgari vlerëson se qysh në tremujorin e parë, çmimet e gazit në vend mund të binin me pesë përqind. Nga ana tjetër, konsumatorët rusë nuk mund të presin një çmim më të ulët për shkak të fluksit turk. /tesheshi.com/
