Lindja e Mesme po përjeton një përshkallëzim serioz të krizave politike dhe ushtarake, në të cilat ngjarjet ndërthuren përmes agresionit të pushtimit izraelit kundër palestinezëve, ndërsa tensionet rajonale po rriten midis huthinjve në Jemen, Izraelit dhe Iranit. Libani dhe Siria mbeten gjithashtu shënjestër e sulmeve izraelite, për të cilat ato kanë mbështetjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, është gjendur përsëri në qendër të vëmendjes për qëndrimet e tij kontraverse mbi negociatat bërthamore iraniane, në një përpjekje për të ripërcaktuar marrëdhëniet me Teheranin përmes një kuadri tregtar dhe ekonomik. Kjo ngre pyetje rreth ndikimit të këtyre lëvizjeve në ekuilibrin rajonal të pushtetit.
Duke analizuar këtë përshkallëzim në rritje, i cili po e shtyn rajonin drejt konflikteve edhe më të mëdha, ekspertët perëndimorë i thanë Al Jazeera-s se Izraeli mbetet burimi i krizave në Lindjen e Mesme, pasojat e të cilave po përhapen në zona të tjera. Ata besojnë se kjo do të mbetet e tillë për sa kohë që bashkësia ndërkombëtare heq dorë nga roli i saj humanitar dhe ligjor në frenimin e krimeve dhe shkeljeve të të drejtave të njeriut të kryera nga Izraeli.
Çështja palestineze
Përshkallëzimi i situatës izraelite kundër palestinezëve vazhdon nën politikat e qeverisë së Benjamin Netanyahu-t. Në fillim të javës, publikut i doli informacioni rreth planeve të qeverisë izraelite për të pushtuar plotësisht të gjithë Rripin e Gazës, me mbështetjen e Shteteve të Bashkuara, të cilat po ofrojnë mbulim politik për veprimet izraelite, besojnë ekspertët.
Declan Kearney, presidenti i partisë Sinn Féin në Irlandën e Veriut, i përshkroi ngjarjet në Palestinë si “gjenocid” dhe “aparteid”, duke i bërë thirrje bashkësisë ndërkombëtare të vendosë sanksione gjithëpërfshirëse dhe të ndalojë shitjen e armëve Izraelit.
Në një intervistë me Al Jazeera-n, Kearney theksoi se fuqitë perëndimore, si Shtetet e Bashkuara, Britania e Madhe dhe Gjermania, mbajnë përgjegjësi për dështimin në ndalimin e këtyre shkeljeve të të drejtave, të cilat përbëjnë një shkelje të rëndë të së drejtës ndërkombëtare dhe të të drejtave të njeriut.
Duke komentuar mbi një politikë të tillë izraelite, shkrimtari dhe analisti politik rus Andrey Ontikov beson se “Netanyahu po përdor përshkallëzimin si një mjet politik për të mbajtur qeverinë e tij të ekstremit të djathtë në pushtet, veçanërisht në dritën e krizave të brendshme me të cilat po përballet”.
Ontikov theksoi se qeveria izraelite po mbështetet në përshkallëzimin e vazhdueshëm, gjë që e vë të gjithë rajonin në rrezik të një konflikti të përgjithshëm.
Ish-diplomati dhe analisti politik rus, Viacheslav Matuzov, shkon një hap më tej, duke argumentuar se përshkallëzimi aktual në rajon është në fakt një vazhdim i të ashtuquajturës “Marrëveshja e Shekullit”, për të cilën foli Presidenti i SHBA-së Donald Trump gjatë mandatit të tij të parë (2017-2020), dhe të cilën Matuzov e sheh si pjesë të politikës SHBA-Izrael në rajon.
Në deklaratat për Al Jazeera-n, Matuzov tha se marrëveshja përfshin dominimin izraelit mbi të gjithë Rripin e Gazës dhe aneksimin e Bregut Perëndimor, si dhe kontrollin mbi Lartësitë siriane të Golanit, ndërsa Jerusalemi do të bëhej “kryeqyteti i përjetshëm i Izraelit”.
Ditët e fundit, në kontekstin e zhvillimeve të rëndësishme ushtarake, një front tjetër në konfliktin rajonal ka dalë përsëri në pah. Ky është një përshkallëzim i sulmeve nga grupi Huthi jemenas ndaj Izraelit, gjatë të cilave u shënjestruan objektiva strategjike si aeroporti “Ben Gurion” i Izraelit.
Duke folur për këto zhvillime, ish-diplomati rus tha se ato janë një përgjigje ndaj politikës izraelite ndaj palestinezëve, duke theksuar se huthinjtë nuk janë vetëm mjete në duart e Iranit, por se ata po veprojnë të motivuar nga zemërimi popullor dhe politikat provokuese izraelite.
Edhe pse Irani është aleati kryesor i huthinjve, Matuzov shpjegoi se Teherani nuk po i inkurajon ata që të angazhohen në përshkallëzim të drejtpërdrejtë kundër Izraelit. Ai sqaron se vala e fundit e sulmeve është pjesë e një reagimi më të gjerë ndaj sulmeve izraelite dhe jo rezultat i direktivave të drejtpërdrejta iraniane.
Pas përshkallëzimit në rritje në ditët e fundit dhe pas sulmit në aeroportin “Ben Gurion”, huthinjtë kanë kërcënuar të mbyllin hapësirën ajrore izraelite, të cilën studiuesi dhe gazetari francez Pierre Louis e konsideron një “front të ri” në konfliktet në rajon.
Në një intervistë me Al Jazeera-n, Louis shpjegoi se ky front mund të quhet “fronti jemenas”, pasi pozicioni i huthinjve në Jemen është forcuar dhe ndikimi i tyre po rritet çdo ditë pas veprimeve që kanë kryer kundër anijeve tregtare në Detin e Kuq, gjë që ka një ndikim të drejtpërdrejtë në planet e ardhshme të SHBA-së.
Programi bërthamor i Iranit
Peizazhi rajonal po bëhet gjithnjë e më kompleks, ndërsa çështja e negociatave mbi programin bërthamor të Iranit kthehet në plan të parë. Trump u ka dhënë një vrull të ri këtyre negociatave, duke hapur rrugën për rinisjen e tyre pas tërheqjes nga marrëveshja gjatë mandatit të tij të parë presidencial. Marrëveshja u arrit nga paraardhësi i Trump, Barack Obama, në vitin 2015. Megjithatë, bazuar në deklaratat e fundit të Trump-it, duket se ky i fundit po paraqet pengesa të reja në negociata.
Sipas studiuesit francez, SHBA-të po kërkojnë një formulë për të ringjallur marrëveshjen bërthamore, duke u siguruar që tensionet rajonale – siç është përshkallëzimi me huthinjtë – të mos ndikojnë në këto negociata.
Kur bëhet fjalë për ndryshimin e qëndrimit të Trump-it ndaj negociatave SHBA-Iran, ai dëshiron të rivendosë lidhjet përmes marrëdhënieve tregtare me Iranin, duke kërkuar të bëjë dallimin midis qasjes së tij si “bërës marrëveshjesh” dhe politikës izraelite ndaj Teheranit, siç pohon Louis.
Nga ana tjetër, Irani po shfrytëzon pozicionin e tij si një aktor rajonal me ndikim, veçanërisht duke pasur parasysh presionin në rritje mbi Izraelin për shkak të konfliktit me aleatët rajonalë të Teheranit. Disa besojnë se administrata Trump po kërkon të shmangë çdo konflikt të drejtpërdrejtë me Iranin, duke u përqendruar në gjetjen e zgjidhjeve që mbrojnë interesat politike dhe ekonomike amerikane, sipas Matuzov.
Pasojat në rajon
Analistët theksojnë se përshkallëzimi i situatës nga Izraeli tani përfshin sulme të përsëritura ndaj Sirisë dhe zgjerimin e aktiviteteve ushtarake në Gaza. Analisti rus Ontikov beson se Tel Avivi po përdor presione të brendshme për të forcuar pozicionin e tij duke shpikur kriza të jashtme.
Prandaj, planet izraelite, të tilla si evakuimi dhe pushtimi i plotë i Rripit të Gazës, janë pjesë e së njëjtës strategji që po ndiqet nga qeveria e ekstremit të djathtë me qëllim përshkallëzimin e mëtejshëm të situatës në rajon, tha ai.
Gazetari francez Pierre Louis thekson se krizat brenda qeverisë izraelite, përveç një përshkallëzimi të dukshëm në frontet rajonale, të cilat nuk ekzistonin më parë, po e vënë Lindjen e Mesme para sfidave të papara.
Ai shtoi se përshkallëzimi i sulmeve të huthinjve kundër Izraelit, me mbështetje indirekte iraniane, po e ndërlikon më tej peizazhin politik, ndërsa pushtimi izraelit vazhdon të imponojë një realitet të ri me forcë.
Presidenti i partisë Sinn Féin paralajmëron se situata aktuale paralajmëron ndryshime serioze në të gjithë rajonin, duke pasur parasysh mungesën e ndonjë përpjekjeje reale për të ulur tensionet ose për të gjetur zgjidhje politike. Këto politika, sipas tij, mund të çojnë në shpërthimin e një konflikti të përgjithshëm në Lindjen e Mesme nëse situata nuk kontrollohet nëpërmjet ndërhyrjeve më efektive rajonale dhe ndërkombëtare. /tesheshi.com/
