Pas fitores së Trump, fenomenit Brexit dhe rritjes së populistëve në Europë, po shtohet alarmi për një valë pasojash në kontinet, ku reagimi i ashpër ndaj emigracionit masiv po shënon një moment kulmor. Që nga viti 2008, politikanët populistë, gjithashtu, kanë harlisur rrënjët e zemërimit për shkak të krizës financiare, globalizimit dhe liderët e shkëputur nga vështirësitë e elektoratit.
Teste të rëndësishme elektorale priten së shpejti për politikanët e establishmentit në Bashkimin Europian. Por, a do të mundet fitorja e Donald Trump, apo siç e quajnë në Europë “Brexit plus plus plus” të shndërrohet në një cunami?
Votimi “ndreq ose prish” në Itali
Referendumi për reformën kushtetuese qëndron si hije në Itali, më 4 dhjetor – dhe tashmë po duket gjithnjë e më shumë si një votëbesim ndaj kryeministrit të qendrës së majtë, Matteo Renzi. Ai ka kërcënuar të japë dorëheqjen nëse humbet në referendum.
Sipas propozimeve të reformës, reduktohet pushteti i Senatit, dhomës së lartë të parlamentit, ashtu si dhe kompetencat e qeverive rajonale. Renzi thotë se plani do të shkurtojë kostot dhe do ta bëjë qeverinë italiane më të qëndrueshme. Kundërshtarët thonë se reforma do të përqëndrojë pushtetin në duart e Ekzekutivit.
Sondazhet sugjerojnë se Renzi rrezikon një humbje të ngushtë – dhe se kjo humbje do të rriste lëvizjen anti-establishment, “Pesë Yjet”.
Në qershor, lëvizja doli mirë në zgjedhjet rajonale e tashmë drejton qytetet e Romës dhe Torinos. Lëvizja është euroskeptike dhe dëshiron të mbajë referendum për euron në Itali.
Themeluesi i “Pesë Yjeve”, ish-komediani Beppe Grillo shkroi në Twitter se triumfi elektoral i Trump në SHBA ishte “apokalipsi i informacionit, televizionit, gazetave të mëdha, intelektualëve dhe gazetarëve”.
Kthesë e fortë në Austri?
Në të njëjtën ditë më votën italiane, Europa Perëndimore do të përballet, gjithashtu, edhe me zgjedhjen për herë të parë që pas Luftës së dytë botërore të një kreu shteti të së djathtës ekstreme, -kandidatit presidencial austriak Norbert Hofer.
Në maj, ish-politikani i partisë së Gjelbër, Alexander Van der Bellen e mposhti shumë ngushtë Hoferin me më pak se 1 për qind të votave. Por rezultati u anullua nga gjykata më e lartë e vendit për shkak të problemeve me numërimin e votave të hedhura me postë. Kështu, austriakët do të shkojnë sërish në votime. Presidenca është kryesisht një post ceremonial, mirëpo një fitore për Hoferin do të ishte një triumf madhor simbolik për partinë e së djathtës ekstreme, e kundër emigrantëve, Partinë e Lirisë.
Thirrjet populiste në Hollandë
Politikani anti-Islam në Hollandë, Geert Wilders shprehu gëzimin ndaj fitores së Donald Trump, dhe përshtati një nga slloganet e tij, duke shkruar në Twitter: “Ne do ta bëjmë Hollandën madhështore sërish”. Hollanda do të mbajë zgjedhjet e përgjithshme parlamentare në 15 mars – të parat në një vit kyç elektoral për vendet në zemër të Bashkimit Europian.
“Unë do t’ua kthej Hollandën hollandezëve”, thotë Wilders. Kjo shprehje i bën jehonë slloganit të suksesshëm të Brexit “rimarrje e kontrollit” me anë të të cilit kampi pro largimit nga BE kreu fushatën e referendumit të 23 qershorit që e vendosi këtë vend në rrugën e ndarjes me BE.
Sipas një sondazhi të De Hond më 6 nëntor, partia e Lirisë së populistit Wilders ka gjasa të marrë 27 vende në parlament, një rezultat kokë më kokë me liberalët e kryeministrit Mark Rutte. Madje, edhe nëse liberalët nuk arrijnë të formojnë koalicion qeverisës, duket se kjo do të mbetet një ndikim i fuqishëm në politikën hollandeze. Wilders është aktualisht në një proces gjyqësor, me akuzat e nxitjes së urrejtjes racore.
Një revolucion i ri francez?
Liderja e Frontit Nacional, Marine Le Pen po trondit politikën franceze dhe pritet gjerësisht të kalojë në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale në Francë, kur ato të mbahen në maj të vitit 2017. Fronti i saj Nacional, një parti kundër BE-së dhe kundër emigrantëve mori më shumë se 27 për qind të votave në zgjedhjet rajonale të dhjetorit. Por nuk arriti të kontrollojë asnjë rajon për shkak se dy partitë e mëdha bashkëpunuan për ta mposhtur atë.
Republikanët e qendrës së djathtë dhe socialistët e qendrës së majtë pritet të përsërisin këtë taktikë kundër Le Pen në votimet presidenciale, nëse ajo arrin të kalojë në raundin e dytë.
Le Pen e vlerësoi Donald Trum, duke shkruar në Twitter se “një botë e re po ngrihet, balanca globale e pushteti po ripërcaktohet për shkak të zgjedhjes së Trump”. Ajo gjithashtu në këtë postim, tallet me elitën drejtuese franceze, përfshirë edhe gazetat kryesore të vendit, se mbështetën Hillary Clinton.
Presidenti socialist, Francois Hollande ka rënë në nivelin më të ulët të miratimit të publikut sesa çdo president francez që nga Lufta e Dytë Botërore. Le Pen thotë se britanikët me votën e tyre Brexit kanë “qëlluar targetin e parë” në betejën kundër elitave të Europës. Franca mban zgjedhjet parlamentare qershorin e ardhshëm. Fronri aktualisht ka vetëm dy vende në Asamblenë Kombëtare.
Ringrihen nacionalistët gjermanë
Nacionalistët e Alternativës për Gjermaninë kërcënojnë të marrin më shumë votues si nga e majta ashtu edhe nga e djathta e spektrit politik, në zgjedhjet parlamentare të shtatorit 2017. AfD ka shënuar përparim ndaj partisë qeverisëse të kancelares, Angela Merkel, kristian-demokratëve të CDU-së në zgjedhjet rajonale. Kundërshtia ndaj politikës së “dyerve të hapura” ndaj refugjatëve në vitin 2015, nxiti mbështetje për AfD-në.
Në shtator, AfD doli parti e dytë në Mecklenburgun perëndimor në Pomerania, me pothuajse 21 për qind, pas social-demokratëve të qendrës së majtë me 30.6 për qind, por përpara konservatorëve të CDU-së me 19 për qind.
AfD pritet gjerësisht të marrë të paktën 10 për qind në zgjedhjet parlamentare. Partia ka deputetë në nëntë nga 16 parlamentet e shteteve gjermane, por asnjë ende në parlamentin federal.
Edhe pse e krijuar si një grup ekonomistësh kundër euros, partia gradualisht shkoi shumë në të djathtë, me retorikë anti-Islame. Faqja e internetit Fokus thotë se ka paralele të qarta midis pakënaqësisë që prodhoi Brexit, fitore së Trump në SHBA dhe pakënaqësive që shprehin mbështetësit e AfD-së. Pasojat mund të barazohen për t’i dhënë kësaj partie një sukses surprizë në zgjedhjet federale të vitit 2017.
Merkel nuk është shprehur ende nëse do të kandidojë për një mandat të katërt si kancelare, vitin e ardhshëm.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
