Sahara është një shkretëtirë që nuk e lidhim me ngjyrën e gjelbër, por pas një fluksi të pazakontë shiu, jeshilja mund të shihet nga hapësira që depërton në pjesë të një prej vendeve më të thata në tokë.
Kohët e fundit, satelitët kapën imazhe të bimëve që lulëzojnë në pjesë të Saharasë jugore të thatë, pasi stuhitë hynë kur nuk duhej të ndodhnin, duke shkaktuar përmbytje katastrofike. Shkencëtarët thonë se ngrohja globale për shkak të ndotjes nga karburantet fosile i bën të dy skenarët tani realistë.
Reshjet e shiut në veri të ekuatorit në Afrikë zakonisht rriten nga korriku deri në shtator pasi musoni i Afrikës Perëndimore fillon të hyjë në fuqi. Fenomeni karakterizohet nga një rritje e motit me stuhi që ndodh kur ajri i lagësht, tropikal pranë ekuatorit takohet me ajrin e nxehtë dhe të thatë nga pjesa veriore e kontinentit. Fokusi i këtij moti të stuhishëm – i njohur si Zona e Konvergjencës Ndërtropikale – lëviz në veri të ekuatorit në muajt e verës të Hemisferës Veriore. Pjesa më e madhe e tij shkon në jug të ekuatorit gjatë muajve të ngrohtë të Hemisferës Jugore.
Por që nga mesi i korrikut, kjo zonë është zhvendosur më në veri se sa duhet, duke dërguar stuhi në Saharanë jugore, duke përfshirë pjesë të Nigerit, Çadit, Sudanit dhe madje deri në veri deri në Libi, sipas të dhënave nga Qendra e Parashikimit të Klimës së NOAA. Si rezultat, këto pjesë të shkretëtirës së Saharasë janë dy deri në gjashtë herë më të lagështa se sa duhet.
Ka dy shkaqe të mundshme për këtë zhvendosje të çuditshme drejt veriut, sipas Karsten Haustein, një studiues i klimës në Universitetin e Leipzig në Gjermani. Tranzicioni nga El Niño në La Niño ndikoi se sa larg u zhvendos zona në veri këtë verë, tha Haustein për CNN. El Niño – një model klimatik natyror i shënuar nga temperatura më të larta se mesatarja e oqeanit në Paqësorin ekuatorial – zakonisht çon në kushte më të thata se normalja në pjesët e lagështa të Afrikës Perëndimore dhe Qendrore.
Ngrohja e botës është një tjetër faktor i rëndësishëm.
These images, captured by #VIIRS onboard the #NOAA21 satellite on Aug. 30 and Sept. 9, 2024, use enhanced color to highlight rain accumulation in the Sahara Desert.
Clouds are shown in light cyan, while water is dark blue to indicate moisture content.
Credit: @NOAA/@CIRA_CSU pic.twitter.com/SkFsuUPfJb
— Joint Polar Satellite System (JPSS) (@JPSSProgram) September 13, 2024
“Zona e konvergjencës ndërtropikale, e cila është arsyeja e gjelbërimit (të Afrikës), po lëviz në veri ndërsa bota ngrohet,” shpjegoi Haustein. Të paktën kështu sugjerojnë shumica e modeleve.
Një studim i botuar në revistën Nature këtë qershor zbuloi se zhvendosjet e mëtejshme drejt veriut në këtë zonë mund të ndodhin më shpesh në dekadat e ardhshme pasi nivelet e dioksidit të karbonit – një nënprodukt i ndotjes nga karburantet fosile – rriten dhe bota ngrohet. Ndryshimi jo vetëm që ka gjelbëruar shkretëtirat, por ka ndërprerë sezonin e uraganeve në Atlantik dhe ka pasur pasoja të mëdha në disa vende afrikane në muajt e fundit.
Vendet që duhet të kenë më shumë reshje nuk po i marrin sepse stuhitë po lëvizin drejt veriut. Pjesë të Nigerisë dhe Kamerunit zakonisht zhyten në shi nga korriku deri në shtator, por kanë marrë vetëm midis 50 dhe 80 përqind të shiut normal që nga mesi i korrikut, sipas CPC. Më tej në veri, zonat normalisht të thata duke përfshirë pjesë të Nigerit, Çadit, Sudanit, Libisë dhe Egjiptit jugor kanë marrë më shumë se 400 për qind të reshjeve normale që nga mesi i korrikut, sipas të dhënave të CPC.
Këto shira të tepruar shkaktuan përmbytje shkatërruese në Çad, ku vdiqën të paktën 340 njerëz. Përmbytjet shkatërruese vranë gjithashtu më shumë se 220 njerëz dhe shpërngulën qindra mijëra në Nigeri, kryesisht në pjesën veriore zakonisht më të thatë të vendit. Përmbytjet vdekjeprurëse tronditën gjithashtu Sudanin në fund të gushtit, duke vrarë të paktën 132 njerëz dhe duke shkatërruar më shumë se 12,000 shtëpi.
Përmbytjet si këto ka të ngjarë të kenë gjurmën e ndryshimit të klimës, sipas Haustein, i cili punon në studimet e atributeve për të përcaktuar shkallën në të cilën ndryshimi i klimës ka ndikuar në një ngjarje të veçantë të motit. Ndërsa bota ngrohet, ajo do të jetë në gjendje të mbajë më shumë lagështi, shpjegoi Haustien. Kjo mund të çojë në musonë të përgjithshëm më të lagësht dhe përmbytje më shkatërruese si këtë sezon.
Do të nevojiten më shumë kërkime për të përcaktuar se sa ndryshimi i klimës luajti një rol në çdo përmbytje, por mund të jetë një shenjë e gjërave që do të vijnë, tha Haustien.
“Ndryshimet klimatike ndikojnë në çdo ngjarje të vetme,” tha Haustein. “(Edhe nëse) asnjë përmbytje nuk shkaktohet (drejtpërsëdrejti) nga ndryshimet klimatike, ka më shumë gjasa.” /tesheshi.com/
