Izraeli është një vend i themeluar më 14 maj 1948 në Lindjen e Mesme. Që nga krijimi i tij, paqja në këto zona pothuajse nuk ka ekzistuar, kjo përkundër faktit se paqja atje ka ekzistuar vetëm kur kanë qeverisur muslimanët, me shekuj. Ky shtet u themelua pas Luftës së Dytë Botërore dhe Holokaustit kundër hebrenjve.
Por vendosja e zonës nga hebrenjtë në territorin e Izraelit të sotëm filloi pas Luftës së Parë Botërore pasi Britania e Madhe mori nën kontroll zonën e Palestinës, si pasojë e faktit që Perandoria Osmane, e cila sundonte këtë pjesë të Lindjes së Mesme, u mund në Lufta e Parë Botërore.
Zona e Palestinës ishte e banuar nga një pakicë hebreje dhe një shumicë arabe. Fanatizmi filloi të rritet kur komuniteti ndërkombëtar i ngarkoi Britanisë të krijonte një “shtëpi kombëtare” për hebrenjtë në Palestinë.
Hebrenjtë e konsideronin këtë zonë si atdheun e tyre stërgjyshor, por arabët palestinezë që gjithashtu pretendojnë trashëgiminë e asaj toke kundërshtuan krijimin e një “shtëpie kombëtare” për hebrenjtë.
Lufta arabo-izraelite
Gjatë shekullit të 19-të, ideja e një shteti kombëtar, i premtuar në narrativën biblike, në të cilin do të jetonin vetëm hebrenjtë, lindi midis hebrenjve evropianë. Bazuar në këtë ide, lindi lëvizja sioniste, themeluesi zyrtar i së cilës është Theodor Herzl në 1897. Lëvizja mori emrin e malit Sion, në të cilin ndodhej tempulli i Jeruzalemit dhe kishte si qëllim bashkimin e hebrenjve në diasporë dhe kthimin e tyre në tokën mitike të Izraelit. Numri i hebrenjve në Palestinë u rrit nga 11 përqind në 1922 në 30 përqind në 1942. Në vitin 1947, me një rezolutë të OKB-së, territori i Palestinës u nda në shtete arabe dhe hebreje me Jeruzalemin që do të ishte nën administrimin ndërkombëtar.
Pasi Ben Gurion shpalli shtetin e Izraelit në vitin 1948, shpërtheu lufta arabo-izraelite, në të cilën Egjipti, Siria, Libani dhe Jordania dërguan ndihma ushtarake për palestinezët. Megjithatë, ndihma ishte e pamjaftueshme, kështu që ushtria izraelite fitoi pas pesëmbëdhjetë muajsh luftë. Në të njëjtën kohë, Egjipti mori Rripin e Gazës, dhe Jordania mori Bregun Perëndimor.
Në vitin 1967, Izraeli filloi Luftën Gjashtë Ditore, në të cilën pushtoi Gazën, Gadishullin Sinai, Bregun Perëndimor, Lartësitë Golan dhe pjesën palestineze të Jerusalemit në vetëm gjashtë ditë. Pikërisht atëherë u vendosën kufijtë, të cilët janë të vlefshëm edhe sot në Izrael si territor i atij shteti. Sipas vlerësimeve të OKB-së, pas Luftës Gjashtë-ditore, 711,000 palestinezë u dëbuan nga shtëpitë e tyre, ndërsa 600,000 hebrenj nga vendet arabe emigruan në Izrael.
Edhe pse shteti i Izraelit u shpall në vitin 1948, dokumenti i parë zyrtar shtetëror që bën thirrje për themelimin e Izraelit u krijua tridhjetë vjet më parë dhe u lëshua nga Britania e Madhe. Bëhet fjalë për Deklaratën e Balfourit, botuar më 2 nëntor 1917. Me vetëm 117 fjalë, aspiratat e hebrenjve për krijimin e një shtëpie kombëtare të hebrenjve në Palestinë mbështeten qartë.
Deklarata e Balfourit ishte, në fakt, një letër që Arthur James Balfour, Sekretari i Jashtëm britanik, i dërgoi Lordit Walter Rothschild, udhëheqësit të komunitetit hebre në Angli. Pas përshëndetjes hapëse, Balfour shkruan: “Qeveria e Madhërisë së Tij shikon me favor krijimin e një shtëpie kombëtare në Palestinë për popullin hebre dhe do të bëjë përpjekjet e tyre maksimale për të lehtësuar arritjen e këtij qëllimi, duke u kuptuar qartë se asgjë nuk do të bëhet që mund të cenojë të drejtat civile dhe fetare të komuniteteve ekzistuese johebreje në Palestinë, ose të drejtat dhe pozitën politike që gëzojnë hebrenjtë në çdo vend tjetër.” Letra përfundon me mesazhin: “Do të isha mirënjohës nëse do t’ia përcillnit këtë deklaratë Federatës Sioniste”.
Ishte Deklarata e Balfourit, e zbatuar gjatë mandatit britanik në Palestinë nga 1920 deri në 1948, ajo që hodhi themelet për krijimin e Izraelit në 1948 dhe persekutimin masiv të palestinezëve që pasoi.
Ndryshimi nga një “entitet vëzhgues” i lejoi palestinezët të merrnin pjesë në debatet e Asamblesë së Përgjithshme dhe të përmirësonin shanset e tyre për anëtarësim në agjencitë e OKB-së dhe organe të tjera. Pork jo uk krijoi një shtet palestinez. Megjithatë, më shumë se 70 për qind e 193 anëtarëve të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së e njohin shtetin e Palestinës.
Çfarë është Rripi i Gazës, tani është nën rrethim të plotë
Rripi i Gazës, fokusi i luftës së re me Izraelin, është një enklavë palestineze në duart e Hamasit që ka luftuar me dhunën dhe varfërinë për dekada.
Kufizohet me Izraelin në veri dhe lindje, me Detin Mesdhe në perëndim dhe me Egjiptin në jug. Është një territor i ngushtë prej 360 kilometrash katrorë, 41 kilometra i gjatë dhe gjashtë deri në 12 kilometra i gjerë.
Dy milionë palestinezë jetojnë atje, ose gati 6,000 banorë për kilometër katror, duke e bërë atë një nga vendet më të dendura të populluara në botë. Territori u pushtua nga Izraeli pas luftës arabo-izraelite të vitit 1967, pas së cilës Gaza u bë “burgu më i madh në botë”.
Shteti hebre e rriti bllokadën e tij në qershor 2007, kur Hamasi rrëzoi Autoritetin Palestinez të Mahmud Abbas nga Gaza. E vetmja dalje nga Gaza që nuk është nën kontrollin e Izraelit është pika kufitare Rafah me Egjiptin.
Nga viti 2008 deri në vitin 2021, ushtria izraelite pushtoi Gazën katër herë për të ndaluar sulmet e Hamasit ndaj Izraelit, për të shkatërruar infrastrukturën e përdorur për ato sulme dhe për të vrarë liderët e saj. Një luftë e re shpërtheu të shtunën pas një sulmi masiv dhe të befasishëm nga Hamasi ndaj Izraelit.
Pasi grupi palestinez Hamas sulmoi Izraelin, ministri izraelit i Mbrojtjes Yoav Gallant njoftoi të hënën se ushtria ishte urdhëruar të rrethonte plotësisht Gazën.
Ministri izraelit i Mbrojtjes Yoav Gallant, ndërkohë, urdhëroi një “rrethim total” të Gazës, duke thënë se autoritetet do të ndërpresin energjinë elektrike dhe do të bllokojnë hyrjen e ushqimit dhe karburantit.
Dhuna kundër palestinezëve para luftës së fundit
Siç njoftoi organizata ndërkombëtare Save The Children, viti 2022 ishte viti më vdekjeprurës për fëmijët palestinezë në 15 vitet e fundit. 34 fëmijë u vranë.
2022 pati numrin më të madh të vdekjeve në Palestinën e pushtuar që nga viti 2006, me më shumë se 150 palestinezë dhe më shumë se 20 izraelitë të vrarë. /tesheshi.com/
