Pas rënies së komunizmit në vitin 1990, ky vend ballkanik u përball me një proces ripërtëritjeje shpirtërore, por edhe sfida të reja.
Shqipëria ishte pjesë përbërëse e Perandorisë Osmane deri në vitin 1912, kur në vorbullën e luftërave ballkanike fitoi pavarësinë. Fillimi i shekullit të 20-të për shqiptarët ishte jashtëzakonisht i trazuar dhe i mbushur fillimisht me kryengritje kundër osmanëve, e më vonë me mbështetje për kalifatin në Luftën e Parë Ballkanike.
Shqiptarët janë një komb specifik i veçantë ballkanik, i cili ka një orientim të larmishëm fetar – nga Katolicizmi, përmes Ortodoksisë, deri te Islami. Ekziston edhe një grup i veçantë bektashinjve, të cilët janë dega ballkanike e alevitëve. Në fund të Luftës së Dytë Botërore, sistemi komunist u vendos mbi këtë model, i cili në vitin 1967 ndryshoi në një regjim unik ateist absolutist. Pas rënies së komunizmit, Shqipëria u përball me një proces ripërtëritjeje shpirtërore, por edhe sfida të reja.
Parandalimi i aneksimit nga Greqia dhe Serbia
“Motivimi kryesor i shqiptarëve për pavarësi ishte parandalimi i aneksimit nga Greqia dhe Serbia në zonat që banonin. Shteti i ri u përkrah nga Italia dhe Austro-Hungaria, për të penguar forcimin e ndikimit të Serbisë dhe Rusisë. Fuqitë e mëdha e imponuan princin e krishterë gjerman Ëilhelm Ëied si sundimtar të Shqipërisë në vitin 1914”, thotë profesor Ramiz Zekaj, i lindur në Pejë dhe i shkolluar në Prishtinë dhe Medinë.
“Si reagim ndaj kësaj, shpërtheu një kryengritje muslimane, me qëllim rivendosjen e sundimit osman. Islami dhe muslimanët në Shqipëri ndërmjet viteve 1912 dhe 1923, megjithëse u përballën me luftërat grabitqare të fqinjëve dhe konfliktet e brendshme, arritën të ruajnë traditën sunite. Vetëm pas ndarjes nga Stambolli filloi shekullarizimi i shoqërisë shqiptare”.
Në vitin 1996, Zekaj themeloi Institutin Shqiptar për Mendimin dhe Qytetërimin Islam (AIITC) në Tiranë, të cilin e drejtoi për 22 vjet. Përmes këtij institucioni, ai po jep një kontribut të madh në zhvillimin institucional të Islamit.
Populli e mbajti besimin dhe luftoi kundër ateizmit
“Muslimanët organizuan kongresin e parë në vitin 1923, ku zgjodhën një Myfti me qendër në Tiranë dhe një Këshill të Lartë të Sheriatit. Në atë kohë në Shqipëri po zhvillohej një aktivitet i fuqishëm islam dhe hapi më i rëndësishëm përpara ishte përkthimi i Kur’anit. Në gusht 1929 u mbajt kongresi i dytë në Tiranë. Në atë kohë në Shqipëri kishte 1048 xhami aktive, në të cilat ishin angazhuar 1315 veta staf”, shton Zekaj.
“Në Shqipëri, gjatë kësaj periudhe, arsimi fetar edhe pse i përmirësuar, nuk u organizua në masën e duhur. Shkollat e mesme ose medresetë ishin të kufizuara. Populli e ruante me xhelozi besimin e tij dhe e forcoi rezistencën ndaj ateizmit, pra ideve komuniste”, shpjegon Zekaj.
“Propaganda e ateizmit gjatë viteve 1920 dhe 1930, përveç përhapjes së bolshevizmit të Partisë Komuniste, synonte edhe sulmet ndaj fesë. Këtë sfidë e kuptuan ulemaja shqiptare me në krye H. Vehbi Dibrën dhe shpejt morën masa. U reformuan medresetë, u miratua pjesëmarrja e gruas në jetën shoqërore, u zhvillua shtypi fetar… Rolin e kulturës islame ai e kuptoi si lidhja e Shqipërisë me Perëndimin dhe Lindjen, pra kulturën e të gjithëve. Ai e kuptonte pozicionin gjeografik të Shqipërisë në Evropë dhe rolin që duhej të luante”.
U mbyllën 2035 objekte fetare, 740 xhami
Në Kongresin e Pestë të Partisë Komuniste të Shqipërisë, mbajtur në nëntor 1966, lufta kundër fesë u cilësua si një aspekt i rëndësishëm në zhvillimin e luftës së klasave.
“Lufta frontale kundër fesë, pra edhe kulturës islame, u zhvillua në disa drejtime kryesore. Ai drejtohej kundër objekteve të kultit dhe bazës materiale të fesë. Qëllimi i tij ishte likuidimi i funksionit zyrtar të klerit profesionist dhe neutralizimi i tij në masë”, thekson Zekaj.
“Orientimi i dytë i lëvizjes kundër fesë ishte një luftë e veçantë kundër dogmave dhe ritualeve, kundër objekteve të institucioneve fetare dhe bazës materiale të tyre. Në përfundim të këtij procesi, Shqipëria mbeti pa shkrime fetare, pa objekte shpirtërore dhe mbetën të hapura vetëm disa xhami e kisha me vlera arkitektonike dhe historike. Gjithsej 2035 objekte fetare u mbyllën në të gjithë vendin, nga të cilat 740 ishin xhami”.
Pas rënies së komunizmit dhe rivendosjes së demokracisë, jeta fetare u kthye në Shqipëri në vitin 1990.
Rinovimi i lidhjeve me fqinjët
“Data 16 Nëntor 1990 ishte një moment historik kur të rinjtë shkodranë pas 25 vitesh hapën Xhaminë e Plumbit, e cila nisi procesin e hapjes së xhamive të vjetra dhe ndërtimit të xhamive të reja dhe objekteve të tjera fetare në të gjithë Shqipërinë. Sot Komuniteti Musliman Shqiptar ushtron veprimtarinë e tij në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë nëpërmjet 33 myftinive. Nën drejtimin e këtij institucioni funksionojnë medresetë në Tiranë, Shkodër, Durrës dhe Elbasan”, përfundon Zekaj. /tesheshi.com/
