Që në vitin 1879, botanisti i Universitetit Shtetëror të Michigan-it (MSU) William Beal varrosi 20 shishe për të filluar një eksperiment mbi jetëgjatësinë e farës.
Më shumë se 140 vjet më vonë, disa nga farat nga shishja e fundit e hequr kanë filluar të mbijnë.
Në studimin e ri, studiuesit e MSU analizuan gjenomet e bimëve për të përcaktuar nëse ato vërtet korrespondonin me ato të përshkruara nga Beal. Testimi gjenetik zbuloi rezultate befasuese dhe gjetjet shtojnë njohuritë tona për llojet e farave jetëgjata dhe qëndrueshmërinë e farës në kushte natyrore të tokës.
“Befasia më e madhe për mua është se farat mbinë përsëri,” thotë biologu i bimëve MSU Frank Telewski.
“Është e mahnitshme që diçka kaq e vjetër ende mund të rritet,” tha ai.
Në fillim të eksperimentit, secila nga 20 shishet ishte e mbushur me më shumë se një mijë “fara zombie”, duke mbuluar 21 lloje. Shishet u varrosën me një pjerrësi poshtë, në mënyrë që uji të mos mblidhej në to, shkruan Science Alert.
Qëllimi i eksperimentit
Qëllimi kryesor ishte të ndihmonte fermerët të kuptonin se si të merren me barërat e këqija që vazhdonin në tokë – shumë kohë përpara se të shpikeshin pesticidet dhe ideja ishte të gërmohej një shishe çdo pesë vjet. Me kalimin e kohës, studiuesit rritën kohën ndërmjet gërmimeve dhe tani një shishe e re zbulohet çdo 20 vjet.
Dhe ndërsa shumë nga farat janë të ngordhura, disa nuk janë – dhe për herë të parë në këtë eksperiment (tani më i gjati i këtij lloji), ekipi përdori teknologjinë më të fundit të analizës së ADN-së për të identifikuar siç duhet se cilat lloje të farave vazhdojnë.
“Puna e gjenetikës molekulare konfirmoi fenotipet që pamë, që do të thotë se bimët janë Verbascum blattaria, ose moline flutur, dhe një hibrid midis Verbascum blattaria dhe Verbascum thapsus, ose moline e zakonshme,” thotë biologia bimore e MSU, Grace Fleming.
Vazhdimi i eksperimentit
“Beal pretendoi se kishte përfshirë vetëm farat e Verbascum thapsus, kështu që duhet të ketë pasur një konfuzion në përgatitjen e shisheve.”
Me katër shishe të mbetura, eksperimenti është planifikuar për vitin 2100. Shishet qëndrojnë në një vend sekret në mënyrë që askush jashtë ekipit të kërkimit të mos mund t’i hapë ose t’i prekë ato.
Dhe ndërsa kemi parë që farat e vjetra vazhdojnë të mbijnë, asnjë hulumtim nuk ka qenë kaq konsistent dhe sistematik në metodat e tij për një periudhë kaq të gjatë kohore, edhe pse qëllimet dhe rëndësia e kërkimit kanë ndryshuar me kalimin e kohës.
“Në më shumë se 140 vjet që nga fillimi i eksperimentit, çështja e jetëgjatësisë së bankës së farës ka fituar një rëndësi të re, duke përfshirë ruajtjen e specieve të rralla dhe restaurimin e ekosistemeve; për shembull, mbjellja në tokat e mëparshme bujqësore”, thotë ekologu Lars Brudvig nga MSU. /tesheshi.com/
