Te Sheshi
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

    Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

    Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

    Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

    Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

    Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • All
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

    Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

    Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

    Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

    Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

    Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Albanese, “flakë për flakë” me SHBA

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Sot, tre dekada nga Gaza e djeshme në Ballkan

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Një nëndetëse bërthamore amerikane, në një qytet evropian për herë të parë në histori

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Videoja e parë e Oçalanit nga viti 1999, deklamimi: Lufta jonë mbarroi!

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

    Pse luftëtarët palestinezë veshin mantele në fushën e betejës?

  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
No Result
View All Result
Te Sheshi
No Result
View All Result
Porosit Web Porosit Web Porosit Web

REALITETE/ Kurdët në vorbullën gjeopolitike të Lindjes së Mesme

by te Sheshi
20/10/2019
in Artikuj të përzgjedhur, Bota & Rajoni, Kryesore
Reading Time: 3 mins read
A A
REALITETE/ Kurdët në vorbullën gjeopolitike të Lindjes së Mesme

Nga Rafik Khoury

Për gati 100 vite, kurdët vazhdojnë të jenë të mbërthyer përgjithmonë në foltoren gjeopolitike, duke qenë një nga viktimat e luftës që ka përcaktuar kryesisht kufijtë e shteteve moderne në Lindjen e Mesme, sipas Dr. Ëilliam B. Quandt, një nga ekspertët kryesorë të Amerikës në Lindjen e Mesme.

Para Luftës së Parë Botërore, kurdët, ashtu si kombet e tjera të rajonit, ishin “subjekte të shtetit osman”, ku vetëm zona e Jebel Lubnan (Mali i Libanit) kishte njëfarë autonomie të ushtruar përmes një këshilli qeverisës të përbërë nga bashkësi fetare vendase.

Pas rënies së shtetit osman, Traktati i Versajës zyrtarisht u dha popujve të Lindjes së Mesme të drejtën e vetëvendosjes, por kufijtë u vendosën sipas Marrëveshjes Sykes-Picot.

Viktimat e para të marrëveshjes ishin arabët, të cilët u mashtruan pasi Britania u premtoi atyre krijimin e një mbretërie të madhe arabe deri në Mesdhe, të sunduar nga sherifi mekas dhe djemtë e tij. Lindja e Mesme u nda në zona koloniale midis Britanisë dhe Francës, dhe Britania po përgatiste terrenin për krijimin e një shteti hebre.

Viktimat e tjera të marrëveshjes janë kurdët sepse Marrëveshja e Sevresit hoqi të drejtën e tyre për vetëvendosje në vitin 1920. Kjo u bë për një numër arsyesh, përfshirë frikën e fuqive koloniale për krijimin e një shteti të madh kurd në territoret e Turqisë, Sirisë, Irakut dhe Iranit të formuara tashmë, e fuqitë koloniale menduan se kjo do të dëmtonte interesat e tyre, veçanërisht pasi ata prisnin që nafta të gjendej në ato zona.

Pasi u ndaluan të formojnë një shtet-komb, kurdët u përballën me një problem tjetër: të jetosh si komb pakicë nën regjime totalitare që nuk e njohin kulturën, gjuhën dhe veçoritë e tjera të tyre. Ataturku madje i ndaloi ata të quheshin kurdë, duke zgjedhur t’i quajë malësorë turq. Në kohën e Turgut Ozal nuk lejohej që të përdorin gjuhën e tyre në publik. Dhe vetëm Erdogan u ka ofruar shumë të drejta.

Nën regjimin e Shahut në Iran, ata jetuan, si arabë ahvaz, si qytetarë të klasit të dytë, dhe regjimi Khomeini vazhdoi t’i shtypë dhe ndalojë ata nga partitë e tyre politike me pretekstin e luftës kundër terrorizmit.

Në Siri dhe Irak, gjatë periudhës së demokracisë, kurdët luajtën një rol të rëndësishëm në jetën politike, dhe disa prej tyre ishin kryeministra të atyre vendeve, dhe rregullisht disa prej tyre mbanin poste ministrore, por me ardhjen e Partisë Baath në pushtet në këto dy vende, situata ndryshoi dhe kurdët u përndoqën.

Baathistët donin t’i arabizonin kurdët, e kur nuk patën sukses, vijuan me persekutimin dhe shtypjen e tyre.

Ata u ekspozuan me represion në të katër vendet në të cilat jetonin, ku reaksion patën rritje të ndjenjës së kombësisë dhe vetëdijes kombëtare.

Shumë herë kurdët u përdorën në luftëra, pastaj u refuzuan nga aleatët e tyre. Kështu, në Luftën e Dytë Botërore, sovjetikët ndihmuan kurdët të formonin shtetin e tyre komb në territorin e Iranit, të quajtur Republika e Mahabad, por më vonë ndihmuan në shfuqizimin e tyre për një interes më të madh me fuqitë e tjera botërore.

Gjatë luftës Iran-Irak, Teherani ndihmoi kryengritjen kurde në Irak, por pas një takimi midis Saddam Huseinit dhe Shahut të Iranit në 1975 në Algjeri dhe një marrëveshje për ndarjen e territorit të diskutueshëm, Shahu i la kurdët në humbje.

Hafez Asad strehoi Abdullah Oçalanin dhe luftëtarët e tij dhe i lejoi ata të kryejnë sulme terroriste në Turqi nga Siria, por kur Sulejman Demirel kërcënoi me një pushtim ushtarak të Sirisë, Asadi dëboi Oçalanin, i cili më vonë u arrestua dhe u dënua në Turqi. Kjo ngjarje çoi në Marrëveshjen e Adanës midis Sirisë dhe Turqisë, e cila është një marrëveshje që rusët po kërkojnë dhe po aplikojnë për të këto ditë.

Shtetet e Bashkuara ndihmuan kurdët në Irak për të krijuar një zonë autonome, dhe ata ndihmuan forcat kurde në Siri për të luftuar ISIS-in, por tani u ka kthyer shpinën duke iu shtyrë në krahët e Asadit dhe rusëve.

Lojërat politike dhe ushtarake në Siri janë shumë të ndërlikuara. Duke tërhequr forcat e tij dhe duke i lejuar Turqisë të kryejë operacione, Trump i ka bërë një favor regjimit iranian, Rusisë dhe Asadit. Gabimi strategjik i Trump nuk mund të korrigjohet më dhe tani Siria e ka Vladimir Putinin si fjalë kryesore. /tesheshi.com/

 

Related Posts

Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët
Kryesore

Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

11/07/2025
Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?
Ballkani

Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

11/07/2025
Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…
Bota & Rajoni

Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

11/07/2025
Next Post
Nga Myzejen MYFTARI*: Të jetosh si praktikante myslimane në Perëndim, e vërteta dhe sfidat

Nga Myzejen MYFTARI*: Të jetosh si praktikante myslimane në Perëndim, e vërteta dhe sfidat

Johnson dhe Erdogan, ftesë për takim me Merkel e Macron: për Sirinë e të tjera

Johnson dhe Erdogan, ftesë për takim me Merkel e Macron: për Sirinë e të tjera

Albin Kurti, mesazh Ramës para takimit të pritshëm: kujdes me Serbinë!

Albin Kurti, mesazh Ramës para takimit të pritshëm: kujdes me Serbinë!

TË FUNDIT

  • Të fundit
Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

11/07/2025
Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

11/07/2025
Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

11/07/2025
Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

11/07/2025

NA NDIQNI!

KRYESORET

  • Kryesore
Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

Si dhe pse Izraeli vret edhe mjekët

11/07/2025
Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

Kush janë të dënuarit për Srebrenicën?

11/07/2025
Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

Pamje historike: kur komunistët dorëzojnë armët…

11/07/2025
Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

Srebrenica: 30 vjet nga një gjenocid mu në zemër të Evropës dhe Gaza

11/07/2025

SHOSHITJE

  • Opinione

Nga Roald A. Hysa: Logo “hallall” dhe “turizmi hallall”

Nga Namir Lapardhaja: Gaza duhet të ripërkufizojë çfarë është e njerëzishmja

Nga Vladimir Kera: Në kohën e banalitetit, edhe lufta mbyllet me gallatë!

Nga Roald A. HYSA: Konflikti Iran-Izrael dhe Gaza

Nga Besim Limani: Kush po e menaxhon Vetëvendosjen sot?

Nga Lutfi Dervishi: “Bomba bërthamore” e Shqipërisë!

Te Sheshi

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Harta e faqes

  • Arkiva
  • Bota dhe Rajoni
  • Get Xanax Online
  • HOME
  • Kontakti
  • Redaksia
  • Retro-demo
  • Safely Buy Diazepam or Valium Online
  • Tramadol hydrochloride Online

Na ndiqni

No Result
View All Result
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
  • Lajme nga Gaza
  • Analizë
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.