Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha të martën se Rusia ishte e kënaqur me deklaratat e zyrtarëve turq të cilët njoftuan se, edhe pasi ish-kisha e krishterë e Hagia Sophia ishte kthyer në një xhami – e cila u vendos nga autoritetet turke – pamja e asaj ndërtese nuk do të ndryshohet dhe do të jetë e disponueshme për të gjithë, ndërsa Greqia përsëri ka shprehur zemërim ndaj vendimit të Turqisë për shndërrimin e Hagia Sophia-s të Stambollit nga një muze në një xhami.
“Kjo është një çështje e brendshme e Republikës së Turqisë dhe ne nuk mund të ndërhyjmë në të. Eshtë e rëndësishme për ne që Hagia Sophia të mbetet njësoj si tani, si pjesë e Listës së Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, dhe që të gjithë ata që vijnë në Turqi, turistët ose kushdo tjetër, të kenë mundësi ta vizitojnë”, u tha Peskov gazetarëve.
E ndërtuar në kohën e Bizantit
“Ne kemi dëgjuar deklarata nga kolegët tanë dhe Presidenti turk (Rexhep Tajip Erdogan) duke i njoftuar ata se Hagia Sophia, mbi të gjitha, do të ruhet dhe se qasja në të do të jetë e hapur, ne jemi të kënaqur me këtë,” tha zyrtari i Kremlinit.
Ndërsa Greqia vijon të njëjtin qëndrim.
“Ky vendim është sigurisht i dhimbshëm për ne, të krishterët ortodoksë grekë, por gjithashtu na dëmton neve si qytetarë të botës,” tha Kryeministri Kyriakos Mitsotakis.
Sipas tij, nuk është një çështje greko-turke, nuk është as një çështje evropo-turke, por një çështje globale, universale.
Hagia Sophia u ndërtua në epokën bizantine dhe ishte një kishë për 916 vjet.
Pas rënies së Kostandinopojës në duart e osmanëve, në 1453, ajo u shndërrua në një xhami, dhe pas themelimit të Republikës Turke, me vendim të qeverisë laike të Kemal Ataturkut, në 1934 u bë muze.
Siç kujton agjensia e lajmeve Tass, Këshilli Shtetëror i Turqisë anuloi dispozitën me të cilën Hagia Sophia dikur iu dha statusi i një muzeu, dhe Erdogan nënshkroi një dekret që lejonte muslimanët të falen në atë ndërtesë, e cila tani ka statusin e një xhamie.
Vendimi u kritikua në Shtetet e Bashkuara, Greqia dhe vende të tjera perëndimore, si dhe nga drejtuesit ortodoksë, ndërsa Papa Françesku shprehu trishtim për këtë veprim.
Në Spanjë, xhamitë u bënë kisha
Ministrat e jashtëm të Bashkimit Evropian gjithashtu dënuan vendimin të hënën.
I pyetur për të komentuar një deklaratë të Përfaqësuesit të Lartë të BE-së për Punë të Jashtme Josep Borrell, se ka mbështetje të gjerë për thirrjen e autoriteteve turke që të rishikojnë dhe ndryshojnë urgjentisht vendimin, Ministri i Jashtëm turk Mevlut Cavusoglu tha se Turqia hedh poshtë fjalën “dënim”.
“Kjo është një çështje në lidhje me të drejtat sovrane të Turqisë,” tha ai.
Cavusoglu vuri në dukje se në Spanjë, një anëtar i BE-së, kishte disa xhami që ishin shndërruar në kisha.
Haghia Sophia, pronë vakuf
Ajo që legjitimon vendimin për rikthimin e Shën Sofisë së famshme në xhami, siç ka qenë për më shumë se 5 shekuj, është pronësia e saj. Osmanët nuk e përvetësuan me forcë por e blenë atë nga Patriarkana.
Kjo mund të kuptohet lehtë nga fakti se kurrë, që nga ndryshimi i pronësisë, krerët ortodoksë botërore, në Turqi, Greqi apo Rusi, kurrë nuk kanë kërkuar kthimi e saj në menaxhimin e tyre. Nuk ndodhi kjo as kur nga xhami i kthye në muze. Që do të thotë, se reagimet e tyre janë emotive e jo realiste dhe logjike. Gjersa është një pronë e shitur, mund të kesh nostalgji mbi të por jo asnjë të drejtë t’i diktosh pronarit funksionin. Mbi të gjitha, funksioni është po ai për të cilin mëtohet të jetë ndërtuar: adhurimi i Zotit! /tesheshi.com/
