Dështimi për t’u “përballur plotësisht” me krimet e luftës dhe shkaqet rrënjësore të konfliktit të viteve 1990 vazhdon të ketë pasoja shkatërruese për respektimin e të drejtave të njeriut, sundimin e ligjit dhe kohezionin social në vendet e ish-Jugosllavisë, thuhet në një raport të Këshillit të Evropës i botuar të enjten.
“Koha po ikën për të arritur drejtësi efektive, kompensim dhe të vërtetë për viktimat”, ka shkruar në raport Dunja Mijatoviç, Komisionerja e Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut.
“Prapa e konsiderueshme në procesin e ballafaqimit me të kaluarën përkon me tendencat negative në fushën e të drejtave të njeriut”, shtoi ajo, duke përmendur mbi të gjitha gjuhën e urrejtjes.
“Kjo në fund kërcënon paqen e fituar me vështirësi.”
Në raport, komisioneri shqyrton proceset e papërfunduara gjyqësore dhe detyrimet në lidhje me përballjen me të shkuarën.
“Ndjekja penale për krime lufte, kërkimi i personave të pagjetur dhe sigurimi i kompensimit të viktimave kohëve të fundit janë ngadalësuar apo stanjuar kryesisht për shkak të mungesës së vullnetit politik”, ka thënë Mijatoviç.
Ajo thotë se kanë dështuar edhe masat e tjera kyçe, si ngritja e komisioneve të së vërtetës dhe pajtimit, vettingu i zyrtarëve publikë, trajtimi i shkaqeve rrënjësore të së kaluarës së dhunshme dhe memorializimi gjithëpërfshirës.
Ajo gjithashtu thekson tendencat negative që kanë minuar përpjekjet për t’u përballur me të kaluarën dhe jep rekomandime se si t’i jepet një shtysë e re proceseve të drejtësisë tranzicionale për të krijuar një të ardhme ku konflikti ka më pak gjasa.
Komisionerja thekson se “diskursi etno-nacionalist”, i cili ka “rigjallëruar” në rajon, së bashku me rritjen e mohimit të krimeve të luftës dhe glorifikimit të kriminelëve të luftës, pengon përpjekjet drejt pajtimit dhe kërcënon paqen.
Ajo u bëri thirrje mediave, liderëve fetarë dhe figurave publike për përhapjen e këtyre “narrativave të dëmshme”, duke paralajmëruar për përgjegjësinë e tyre për t’i kthyer këto tendenca negative.
“Narrativat dhe veprimet që shkaktojnë ndarje dhe urrejtje janë bërë një strategji e përgjithshme politike, duke përfshirë zgjedhjet, dhe po minojnë rrezikshëm përpjekjet për të parandaluar përsëritjen e dhunës,” tha Mijatoviç.
Duke theksuar rëndësinë kyçe të bashkëpunimit rajonal në këtë kontekst, komisionerja europiane u bën thirrje shteteve në rajon që të ringjallin përpjekjet në ballafaqimin me të kaluarën drejt drejtësisë dhe pajtimit me një qasje të orientuar drejt viktimave dhe zero tolerancë për mohimin e gjenocidit dhe nxitjen e urrejtjes ndaj etnive të tjera.
Dimensioni ndër breza i ballafaqimit me të kaluarën është i rëndësishëm dhe përfshin angazhimin e të rinjve, edukimin e integruar, mësimin e historisë dhe një qendër përkujtimore të bazuar në të drejtat e njeriut.
“Është thelbësore të forcohet mbështetja politike dhe financiare për një shoqëri civile të fortë dhe elastike, e cila punon për drejtësinë tranzicionale. Shoqëria civile aktualisht është shpresa më e madhe për një të ardhme më të mirë të bazuar në të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit”, përfundoi Dunja Mijatoviç. /tesheshi.com/
