Në vitin 2023, bota investoi çuditërisht shumë në panele diellore, ferma me erë, bateri dhe teknologji të tjera që ndihmojnë në luftimin e ndryshimeve klimatike.
“Energjia nga burimet e rinovueshme po bëhet më e përballueshme, kështu që për herë të parë ka më shumë investime në energjinë diellore sesa në nxjerrjen e naftës”, thotë profesoresha Claudia Kemfert nga Instituti Gjerman për Kërkime Ekonomike.
“Panelet diellore në veçanti tejkaluan pritshmëritë këtë vit,” shton profesori Gunnar Luderer nga Instituti i Potsdamit për Kërkimin e Klimës.
Sipas vlerësimeve, termocentralet solare me fuqi totale prej 400 gigavat janë instaluar këtë vit, vitin e kaluar ishte 239 gigavat. Këtë vit, në fund të vitit, janë instaluar 111 gigavat gjeneratorë me erë, sipas Shoqatës Botërore të Energjisë së Erës.
Përveç kësaj, katër reaktorë bërthamorë me një fuqi totale prej katër gigavat u shtuan në rrjet. Janë mbyllur pesë reaktorë të vjetër me një kapacitet prej gjashtë gigavat, përkatësisht në Gjermani, Belgjikë dhe Tajvan.
Arsyeja kryesore për fuqizimin e termocentraleve diellore dhe të erës është kostoja shumë e ulët e prodhimit të energjisë elektrike.
Sipas Agjencisë Ndërkombëtare për Energjinë e Rinovueshme, mesatarisht globale, në vitin 2022, prodhimi i një kilovat-orë energjie elektrike duke përdorur gjeneratorët e erës në tokë kushtonte tre eurocent. Në parqet e mëdha diellore, një kilovat orë kushton 4.5 cent.
Tashmë është dukshëm më e lirë se marrja e energjisë elektrike nga lëndët djegëse fosile, e cila kushton nga 5.5 në 22 cent për kilovat-orë.
Çmimet e energjisë diellore kanë rënë më tej këtë vit, thonë ekspertët, veçanërisht pasi modulet diellore bëhen më të lira. Vlerësohet se çmimi është ende 40 për qind më i ulët se vitin e kaluar.
Kjo është për shkak të prodhimit masiv në Kinë. Thuhet se Kina aktualisht prodhon 600 gigavat module diellore në vit, madje 225 gigavat më shumë se vitin e kaluar. Deri në vitin 2025, ky vend duhet të arrijë një mijë gigavat panele diellore.
India, SHBA dhe BE po planifikojnë gjithashtu investime në fabrika diellore. Në Indi, duke filluar nga viti 2027, modulet me një fuqi totale prej njëqind gigavat duhet të bëhen çdo vit, BE së shpejti do të bëjë 30 gigavat në vit.
“Po ecën më shpejt nga sa mendonim,” thotë profesor Niklas Henne i Institutit të Klimës së Re në Këln. “Panelet diellore në veçanti po zgjerohen jashtëzakonisht shpejt”, shton ai.
Po ecën më shpejt, thotë ai, sesa qëllimet e përcaktuara për të parandaluar një rritje të temperaturës globale prej më shumë se 1.5 Celsius në krahasim me epokën para-industriale deri në vitin 2100.
“Ky vit mund të hyjë në histori si një pikë kthese për bateritë dhe energjinë,” thotë Christian Breyer, profesor i ekonomisë diellore në Universitetin LTU në Finlandë.
Arsyeja, thotë ai, është se “bateritë e litiumit pa kobalt dhe nikel janë krijuar plotësisht dhe bateritë me jon natriumi po dalin në treg”.
Sepse litiumi është një metal i rrallë dhe i shtrenjtë, ndërsa natriumi është i lirë dhe i disponueshëm në sasi pothuajse të pakufizuara.
Sipas revistës ekonomike Clean Thinking, çmimi i baterive të natriumit është tashmë 40 për qind më i ulët se bateritë e litiumit. Megjithatë, përdorimi komercial sapo ka filluar dhe kjo është arsyeja pse bateritë e natriumit përbëjnë vetëm një përqind të të gjitha baterive.
Në të ardhmen, ekspertët parashikojnë, natriumi mund të jetë baza në veçanti e baterive të palëvizshme.
Gjithnjë e më shumë bateri janë duke u instaluar në impiantet diellore për të ruajtur atje energjinë elektrike të lirë, e cila më pas përdoret gjatë natës, kur nuk ka rreze dielli.
Gjithnjë e më shumë bateri nevojiten edhe për makinat elektrike. Pjesa e tyre në shitjet globale të makinave është rritur në pothuajse një të pestën – dhjetë herë më shumë se pesë vjet më parë.
Progres vërehet edhe në fushën e ngrohjes, ku pompat e nxehtësisë po bëhen gjithnjë e më të rëndësishme. “Teknologjia mund të aplikohet në një shkallë të gjerë. Shumë vende, për shembull ato skandinave, demonstrojnë shumë mirë se si funksionon kjo teknologji. Edhe kur është shumë ftohtë, si për shembull në Finlandë”, thotë Breyer.
Sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë, pompat e nxehtësisë mbulojnë dhjetë për qind të nevojave për energji termike në ndërtesa. Në Gjermani këtë vit kërkesa për pompa nxehtësie u rrit me 50 për qind krahasuar me vitin e kaluar.
Por, pavarësisht rritjes së kërkesës, investimet në pompat e nxehtësisë po ngecin. “Ato janë më pak se sa është e nevojshme për të përmbushur qëllimet e Marrëveshjes së Parisit,” na thotë Roland Resch, drejtor i Qendrës për Inovacion dhe Teknologji IRENA.
Sipas vlerësimeve të tyre, deri në vitin 2030, është e nevojshme të investohen katër herë më shumë para në vit në pompat e nxehtësisë sesa 64 miliardë dollarët aktualë. /tesheshi.com/
