Një skelet i zbuluar në një cep të largët të Borneos po rishkruan historinë e mjekësisë antike dhe po provon se amputimi më i vjetër kirurgjik i njohur i një gjymtyre u krye me sukses rreth 31,000 vjet më parë, thanë shkencëtarët australianë të mërkurën.
Amputimi më i hershëm i njohur më parë i parakrahut u regjistrua në një skelet 7000-vjeçar të gjetur në Francë në vitin 2010, dhe deri më tani ekspertët supozonin se operacione të tilla kryheshin ekskluzivisht në zona të populluara bujqësore.
Por zbulimi tregon se gjuetarët-mbledhës të epokës së gurit, të cilët jetonin në provincën e sotme indoneziane të Kalimantanit Lindor, zotëronin njohuri të sofistikuara mjekësore rreth anatomisë dhe shërimit të plagëve.
“Kjo ndryshon të kuptuarit tonë për zhvillimin e kësaj dege të mjekësisë,” tha Tim Maloney, një bashkëpunëtor kërkimor në Universitetin Griffith të Australisë, i cili drejtoi kërkimin.
Skeleti u zbulua në vitin 2020 në shpellën mbresëlënëse Liang Tebo, e njohur për pikturat e saj murale 40,000-vjeçare.
Të rrethuar nga lakuriqët e natës, sternat dhe, herë pas here, akrepat, shkencëtarët hoqën me kujdes sedimentin për të zbuluar një skelet jashtëzakonisht të ruajtur mirë. I mungonin vetëm kyçi i majtë dhe këmba.
Baza e kockës së mbetur të këmbës kishte një formë të pazakontë, një rritje me gunga sipër frakturës në dukje të pastër, që tregon se si kyçi i këmbës ashtu edhe këmba ishin hequr qëllimisht.
“Prerja e kockave është shumë e rregullt dhe është bërë në mënyrë të pjerrët… ju mund të shihni në fakt sipërfaqen dhe formën e prerjes përmes kockës,” tha Maloney në një konferencë shtypi.
Shpjegime të tjera për pamjen e eshtrave, të cilat mund të jenë efektet e një sulmi ose dëmtimi të kafshës nga shtypja ose rënia, do të kishin shkaktuar frakturën dhe shërimi do të ishte ndryshe nga gjendja e skeletit.
Dhëmbi dhe sedimenti përreth treguan se skeleti ishte të paktën 31,000 vjeç dhe i përkiste një personi që vdiq rreth 20 vjeç.
Pavarësisht traumës së pabesueshme të amputimit, duket se personi mbijetoi edhe për gjashtë deri në nëntë vjet pas tij. Ata erdhën në këtë përfundim bazuar në vëzhgimet rreth ringritjes së kockave të këmbëve. Shkencëtarët besojnë se personi nuk ka pësuar një infeksion të madh postoperativ. /tesheshi.com/
