Arritja e marrëveshjes zgjedhore të negocuar nga ambasadorja amerikane Yuri Kim po përjetohet si një arritje e triumf, siҫ ka ndodhur rëndom.
Por ai i së premtes nuk solli në thelb asnjë ndryshim apo risi, madje nuk adresoi asnjë nga pikat e dobëta të zgjedhjeve shqiptare në 30 vite, që kanë sjellë që gjithmonë vendi të kthehet në pikën fillestare.
Edhe pse në vend ndodhën dy rotacione pushteti normale, në 2005 e 2013, sërish Shqipëria është zhytur në paqartësinë politike duke rrezikuar edhe kolapsin e sistemit të saj politik. Por kjo ka ardhur pikërisht se dy rotacionet nuk ishin produkt i sistemeve të stabilizuara zgjedhore, por vetëm i pakteve politike “nën tavolinë” që parashikonin zhvillime të tjera që nuk njiheshin nga publiku; pazare dhe këmbime.
Por që të vijmë më shumë në temë. Shqipëria, nga aspekti zgjedhor ka pasur apo ka hasur disa herë probleme të zgjedhjeve, që nga 1992, 1996, 1997, 2001, 2005, të cilat kanë sjellë edhe goditjen e ashpër nga raportet e misioneve vëzhguese të OSBE-ODIHR.
Ky organizëm kanë deklaruar se e keqja e zgjedhjeve vjen vetëm nga drejtimi politik i administratorëve, në radhë të parë i KQZ-së dhe i komisionerëve zgjedhorë.
Por nëse marrim shembuj nga dy palë zgjedhjet shqiptare të viteve të fundit, edhe pse sot të “harruara”, del se sa fatale është një komision zgjedhor që merr vendime, të cilat më pas devijojnë vullnetin elektoral.
Precedenti 2009
Kemi zgjedhjet e vitit 2009, të cilat vinin pas një traume politike siҫ ishte katastrofa e Gërdecit dhe dy zhvillime që ҫonin kah pajtimi politik; ftesa për anëtarësim në NATO dhe pakti Berisha-Rama që ҫoi në ndryshimet kushtetuese me model kryeministrin e fortë dhe ndryshimin e sistemit zgjedhor në Shqipëri.
Vendi përjetoi një detantë politike si pasojë e paqes që solli një reformë zgjedhore e modelin spanjoll dhe një KQZ që mori të gjitha votat e politikës.
Arben Ristani u zgjodh kryetar i KQZ-së edhe me votat e opozitës.
Në zgjedhjet e vitit 2009, ishte parashikuar që nëse ka kontestime për një zonë të caktuar, do të duhet të merret parasysh kërkesa e opozitës për të hapur kutitë apo rinumërimin e votave.
Në fund të zgjedhjeve të 2009-s, u arrit një rezultat zgjedhor gati i ekuilibruar dhe projektohej një parlament pa një mazhorancë absolute: PD-ja me aleatët e saj kishte 70 vende në Kuvend, PS-ja me aleatët e saj 66 deputetë.
Por opozita kishte disa kontestime. Ajo kërkoj në fillim rinumërimin e votave në disa qendra votimi në qarqet Shkodër, Berat, Lezhë dhe Tiranë.
Arben Ristani nuk i pranoi kërkesat e komisionerëve të opozitës, duke i refuzuar apriori në mënyrë arrogante. Vendimi në KQZ u mor 4 me 3 ndërkohë që me Kod Zgjedhor ҫdo vendim i tillë kërkonte 5 vota.
Situata u acarua keqas; opozita nisi një qëndrim refraktar dhe i ҫoi ҫështjet në kolegj. Kolegji sërish vendosi si mazhoranca.
Atëherë opozita kërkoi hapjen e kutive të materialeve zgjedhore në disa zona të veҫanta. Ristani kundërshtoi dhe ҫështja u shtrua politikisht. Opozita e Edi Ramës e ktheu në betejë politike: hap kutitë ose largohu!
Kreu i atëhershëm i grupit parlamentar të PS-së, Gramoz Ruҫi shpalli sfidën ndaj Sali Berishës: “hap kutitë e fshatit Ruzhdije në Fier, nëse ka problem jep dorëheqjen, nëse s’ka, iki unë nga politika”.
Berisha s’e pranoi dhe situata shkoi në ekstrem ku opozita u fut në grevë urie, por në fund ju kthye sistemit pas një greve epike urie para kryeministrisë.
Arben Ristani dogji në mënyrë demonstrative kutitë e materialeve zgjedhore në Lundër, por Prokuroria e Ina Ramës i kishte marrë si prova materialet e fshatit Ruzhdie.
Në fund u zhvillua një process që nxori se në Ruzhdije kishin votuar njerëz pa qenë në qendrën e votimit, ku u dënuan edhe komisionerët e PD-së. Vendimi i gjykatës që dënoi komisionerët ndodhet edhe sot në internet.
Viti 2011
Në zgjedhjet vendore të 8 majit 2011 ndodhi sërish një incident ku si pasojë e KQZ-së procesi u minua dhe u hodh poshtë vullneti i zgjedhësve.
Në Tiranë ku kandidonin Edi Rama, kreu i bashkisë për tre mandate dhe njëkohësisht lideri i opozitës, si dhe “ylli në ngjitje” i qeverisë Lulzm Basha, solli një rezultat pat e pat në fund. Edi Rama fitoi vetëm me 10 vota më shumë në rezultatin final, pas një odiseje numërimi me tensione dhe ndërhyrje të ambasadorit të atëhershëm të SHBA-së, Alexandër Arvizu që përveshi mëngët për të vëzhguar procesin.
Por pas numërimit, Sali Berisha, si kryetar i PD-së deklaroi se ka sinjalizime se shumë militantë kanë hedhur votën e tyre në kutinë e gabuar, pra jo atë për kryetar por për këshillin bashkiak, ndaj duhen hapur kutitë e këshillit.
Ishte ky një qëndrim që shkonte kundër Kodit Zgjedhor, i cili në mënyrë strikte bënte të ditur se kryetari zgjidhet nga numërimi i votave të hedhura në kutinë e destinuara për kryetarin e bashkisë. Opozita e kundërshton, por Arben Ristani miraton kërkesën e PD-së me 4 vota në KQZ, ndërkohë që sipas ligjit kërkoheshin 5. ODIHR e cilësoi këtë veprim si “ekstra ligjor”. PS e ҫoi vendimin në Kolegj, i cili mbajti në fuqi vendimin e Ristanit.
Lulzim Basha u bë kryetar bashkie i Tiranës, por hija e zgjedhjes me “procedurë ekstra ligjore” i rëndon edhe sot ku ka 7 vjet jashtë pushtetit; hjesht se nuk mbrojti një parim për rregullat e lojës. Kjo i rëndoi edhe sot ka tre zgjedhje që kërkon rregulla lojë apo barazi për t’u mbrojtur nga mazhoranca e Edi Ramës. /tesheshi.com/
