Për ata që nuk e kuptojnë pse është e domosdoshme të kesh para përpara se të fitosh para, rasti i kompanisë Saudi Aramco tregon logjikën themelore të sistemit të tregut të lirë.
Për më shumë se një vit, Riadi ka qenë duke flirtuar me idenë e daljes në publik me kompaninë e vet të naftës. Dhe ashtu bëri. Saudi Aramco, tani është shpallur si firma më fitimprurëse në planet, me të ardhura neto prej 111.1 miliardë dollarë, vetëm për vitin 2018.
Business Insider zbulon se Aramco po lëshon një obligacion prej 10 miliard dollarësh për investitorët pasi këta dyfishuan fitimet e saj në sajë të çmimeve të “përmirësuara” të naftës.
Në fakt, Business Insider thotë se ky është çelësi për të marrë më shumë para nga njerëzit që kanë shumë para, duke u mundësuar atyre që nuk kanë nevojë për para për të rritur pronat dhe fuqinë e tyre.
Pak histori
Kjo histori jep një ilustrim më të mirë se vizioni i Karl Marx-it për shoqërinë e ardhshme.
Ndërsa Marksi parasheh një shoqëri të bazuar në parimin “Nga secili sipas aftësisë së tij për secilin sipas nevojave të tij”, realiteti ekonomik i sotëm na mëson se ligji i vërtetë i tregut është: Nga secili sipas kapacitetit të tij të tepërt ndaj secilit sipas mungesës apo nevojës së tij. Ky është në thelb një proces i vetëqëndrueshëm, por me qark të mbyllur.
Por fundja, kjo është strategjia përfundimtare e fitimit. Kompania, si Aramco, që tashmë ka fituar duke arritur një pozitë të qëndrueshme në tregun e saj – do të thotë se nuk ka nevojë për para, por mund ta përdorë gjithmonë paranë me fitim. Ky është përkufizim i përkryer për të fituar më shumë para, duke mundësuar rritjen e saj.
Ata që në të vërtetë kanë nevojë për para, natyrisht duhet të presin derisa të krijojnë kredibilitetin e vlerësimit të tyre të kreditit për të pasur qasje në të. (Kjo hap një kapitull tjetër – të cilin ne nuk do të zhvillojmë këtu – se si kapitalistët sipërmarrës, të cilët vetëm interesohen të fitojnë një fitim të shpejtë duke shitur në momentin e duhur, ofrojnë një mënyrë tjetër për prishjen ose rrëmbimin e risive të vërteta dhe përgjigjeve autentike ndaj nevojave njerëzore).
Investitorët të cilët, për shkak të tejkalimit të burimeve, kanë para për t’u kursyer sepse nuk kanë nevojë për mbijetesë, mund të shfrytëzojnë mundësinë që të rrisin pronat e tyre. Ata e bëjnë këtë duke blerë bono ose aksione në firma me fuqi të papenguar për të fituar më shumë para, edhe nëse këto para nuk vijnë direkt nga aktiviteti i tyre i prodhimit, shitjes apo produktivitetit të tyre.
Agjencia e vlerësimit Moody’s e konsideron Aramco-n si më fitimprurëse se Apple, Amazon, dhe Alphabet (kompania mëmë e Google).
Business Insider e quan këtë veprim “pjesë të një shtytje transparence në emër të Arabisë Saudite”, reputacioni i së cilës u dëmtua kohët e fundit nga vrasja e e gazetarit saudit Jamal Khashoggi. Me sa duket, sauditët janë më të prirur të jenë transparent rreth parave sesa për jetën e njerëzve apo të drejtës së shprehjes së tyre.
Sërish shënim historik
Artikulli na informon se “gjiganti i naftës në Arabinë Saudite, në pronësi të shtetit, godet pjesën tjetër të botës me fitimet e saj të mëdha”. Nëse kompania është identike me kombin dhe kombi është një monarki absolute, po flasim për kapitalizmin apo thjesht duke përdorur kushtet e kapitalizmit jemi duke përshkruar diçka tjetër?
Kjo është qartë qysh prej komunizmit, ku shteti kontrollon mjetet e prodhimit, sepse në komunizëm, të paktën teorikisht, shteti supozohet të përfaqësojë popullin, jo një klan fisnor. Ajo që mediat perëndimore e shohin si një anë e ndritshme të kësaj tabloje është fakti se “Arabia Saudite po përpiqet të diversifikojë ekonominë e saj të rëndë të naftës dhe të tërheqë kapital të ri në mbretëri”.
Sipas Nju Jork Times, Aramco kërkon që paratë të “ndihmojnë në financimin e blerjes së shumicës së një ndërmarrjeje shtetërore petrokimike nga fondi sovran i pasurisë së Arabisë Saudite, kryetari i së cilës është vet Princi i Kurorës Mohammed bin Salman.
Investitorët gjithmonë duan të jenë të informuar për faktorët e rrezikut. Megjithëse nuk kanë “nevojë” për paratë që ata janë të gatshëm për të investuar, ata nuk duan t’i humbasin ato dhe, prandaj, duhet të vlerësojnë diferencën ndërmjet pritjes së fitimit dhe rrezikut të humbjes.
Aramco është kompani e fortë, por potencialisht e luhatshme. “Ndryshe nga Exxon dhe Chevron, rrjedhat e saj të të ardhurave janë shumë të varura nga një vend i vetëm që mund të përballet me rreziqe reale të paqëndrueshmërisë”, thotë analisti Ayham Kamel.
Për fat të mirë, analistët në Moody’s pajtohen se “Aramco ka një sasi të madhe vendesh për t’u lëshuar borxhe”. Ata shtuan këtë mendim: “Shkalla e prodhimit të Aramco-s në kombinim me burimet e mëdha të hidrokarbureve është një avantazh shumë i fortë konkurrues”.
Në botën e kapitalizmit global të tregut të lirë, gjithmonë është mirë të dëgjosh se një monopol shtetëror që mund t’u ofrojë investitorëve të pasur mundësi për të marrë një pjesë në të, përfiton nga “një avantazh shumë i fortë konkurrues”. Ekziston një botë e mundësive për sipërmarrësit. Gjithë çfarë duhet bërë është të ndiqet shembulli i Aramco dhe të rritet vlerësimi i vlerave të tyre. /tesheshi.com/
