Ishte e vështirë të zbresësh në luginën e Yuros atë natë tetori, por kjo ishte gjëja e fundit në mendjen e Che Guevarës në atë moment. Ai ishte mësuar me vështirësitë, kishte kaluar netë pafund nëpër xhungla e male por në Bolivi guerilja që kishte ngritur nuk po zhvillohej siç do të donte.
Forcat qeveritare e kishin ndjekur që në verë, linja po mbyllej dhe me një grusht burrash Che ende luftonte dhe ikte. As ai, as asnjë nga 17 rebelët që ishin me të, nuk i vunë re sytë e një fermeri nga fshati La Higuera, i cili i pa duke ecur.
Ishte ai që vrapoi të lajmëronte komandantin ushtarak lokal të zonës Gary Prado Salmon për rebelët dhe ky i fundit nuk humbi kohë. Ishte data 8 e muajit, kur komandanti dhe njerëzit e tij u gjendën të rrethuar nga forca të forta qeveritare dhe megjithëse i kishte ndarë në grupe të vogla prej katër vetash për të mbuluar njëri-tjetrin, beteja ishte e pabarabartë.
Megjithatë, u deshën dy gjëra për të kapur mjekun ëndërrimtar nga Argjentina, i cili la gjithçka për të ngritur lart të varfërit dhe të dobëtit në cepa të ndryshme të tokës. Njëra ishte se rebelëve, pavarësisht sa mirë ia dilnin, po u mbaronin municionet, dhe e dyta, pafundësisht më e rëndësishmja, Che mori një plumb në këmbë, gjë që e bëri shumë të vështirë për të ecur.
Arma e tij u shkatërrua dhe kur pa ushtarët në distancën e frymëmarrjes, e kuptoi se gjithçka kishte mbaruar kështu që bërtiti me zë të lartë: “Mos qëlloni. Unë jam Che Guevara dhe unë vlej më shumë gjallë për ju.” Ishte pasdite e 8 tetorit 1967 kur komandant Che u soll në shkollën fillore të La Higuera, i plagosur, por i gjallë.
Numërimi mbrapsht kishte filluar….
Nuk foli deri në fund
Ushtarët që ua kishin vështirësuar jetën, i grisën rrobat, duke dashur t’ia hiqnin Che-së atë pamje kataklizmike që kishte kur shikonte dikë.
Ai nuk tha asgjë gjatë marrjes në pyetje. Duart dhe këmbët e tij ishin të lidhura dhe flokët e tij të pista kur hyri në dhomën ku po mbahej nga Felix Rodriguez, një agjent i CIA-s.
Ky i fundit kishte veshur uniformën e forcave të armatosura të Bolivisë dhe kishte luajtur një rol drejtues në operacionin për kapjen e njeriut që kishte lënë postin ministror në Kubë për të luftuar në malet e Afrikës dhe Andeve.
Ishte ai që, siç tha vite më vonë, donte që komandanti të mbetej gjallë që ta çonin në SHBA dhe ta merrnin në pyetje, por bolivianët vendosën ta ekzekutonin.
Kur e mori vesh, hyri në dhomë, e pa Che në sy dhe tha tre fjalë: “Do të të ekzekutojnë…”.
Guevara iu përgjigj, sipas asaj që tha Rodriguez vite më vonë në emisionin “60 minuta” dhe u përgjigj: “Më mirë kështu. Nuk duhej të isha kapur kurrë i gjallë”.
Pas një shtrëngimi duarsh, agjenti i CIA-s u largua dhe Jaime Teran, një ushtar, mori përsipër të ekzekutonte njeriun që kapi Santa Clara-n, Kubë, duke i hapur rrugën Fidel Castros për në Havana.
Urdhrat e tij ishin që të qëllohej Che nga qafa poshtë, në mënyrë që të besohej historia e qeverisë se ai u vra në aksion.
Fjalët e fundit të komandantit drejtuar Teranit ishin: “E di që erdhe të më vrasësh. So të vrasësh një burrë…”
Shpërthimet u dëgjuan në një distancë prej njëqind metrash.
Trupi i tij kishte plagë në gjoks, krahë dhe këmbë, ishte mëngjes, kalendari tregonte të hënën, 9 tetor dhe Che Guevara kishte vdekur…
Të nesërmen, gazetarët që nxituan me helikopterë ushtarakë në Vajjegrande gjetën një burrë me mjekërr të zhveshur nga beli lart, i veshur me pantallona kaki dhe një rrip ushtarak, të shtrirë në një shtrat të improvizuar. A kishte vdekur Che Guevara? Jo nga plagët mjaft të parëndësishme të fushëbetejës, por nga dy plumba në qafë. Che, në moshën 39-vjeçare, e pagoi me jetën e tij planin për të organizuar një guerile në Bolivi, me perspektivën për ta zgjeruar atë në vende të tjera të Amerikës Latine.
Edhe i vdekur, Guevara ishte shumë i rrezikshëm për regjimin bolivian për të rrezikuar një varrim publik. Vëllait të tij, Roberto Guevara, nuk iu tregua as trupi i tij, duke bërë që shumë njerëz të pyesin nëse ai vdiq vërtet apo nëse ishte një bllof nga autoritetet. Në Kubë, Fidel Castro fillimisht ishte i kujdesshëm për lajmin e vdekjes së tij, por më 15 tetor, e pranoi faktin pasi dolën prova fotografike dhe shpalli tre ditë zie në atdheun e dytë të revolucionarit argjentinas.
Trupi i Guevarës u dërgua në spitalin San Jose de Malta ku u krye një autopsi, në të cilën u regjistruan gjithsej nëntë plagë plumbash. Sipas autopsisë, vdekja e tij ka ardhur si pasojë e lëndimeve në gjoks dhe gjakderdhje. Trupi i tij supozohej të zhdukej pa lënë gjurmë për ushtarakët dhe u varros fshehurazi pranë aeroportit, 30 km larg La Higuera. Më herët në spital i kishin prerë duart, të cilat i ruanin në formalinë për të bërë më vonë identifikimin përfundimtar. Trupi i tij mbeti në varrin e tij të fshehtë derisa u zbulua më 12 korrik 1997 në Vallegrande të Bolivisë. Pasi u transferua në Kubë, ai u varros në Santa Clara, qyteti që kishte pushtuar në vitin 1958, duke i hapur rrugën fitores përfundimtare të Kastros.
Ndër objektet e Che Guevarës me interes të veçantë për të përndjekurit e tij ishte ditari i tij, ku regjistroheshin ngjarjet që lidhen me veprimtarinë e trupit gueril në territorin e Bolivisë. Hyrja e parë në të u bë më 7 nëntor 1966, pak pasi Che Guevara u vendos në rajonin Nyankawasu, ndërsa hyrja e fundit ishte më 7 tetor 1967, një ditë para arrestimit të tij. Ditari përshkruan se si guerilët u detyruan të vepronin para kohe për shkak të zbulimit të tyre nga ushtria boliviane, si dhe arsyet pse Guevara vendosi të ndante falangën në dy njësi, të cilat që atëherë nuk kanë arritur të kenë kontakt, duke përshkruar plotësisht shkaqet e dështimi i ushtrisë guerile. Ditari u shtyp pas kontrolleve të origjinalitetit të tij, më 22 qershor 1968 në Kubë. Ai u shpërnda pa pagesë dhe u botua njëkohësisht në botime të tjera në mbarë botën. /tesheshi.com/
