Të dhënat tregojnë se ka pasur kundërshtime ndërsa diplomati amerikan dhe negociatori vietnamez, i cili gjithashtu u shpërblye, u distancuan.
Edhe gjysmë shekulli më vonë, vendimi i komitetit norvegjez për t’i dhënë çmimin Nobel për Paqe të vitit 1973 Sekretarit të Shtetit dhe Këshilltarit të Sigurisë Kombëtare të SHBA-së, Henry Kissinger, ende ngre pikëpyetje. Për kohën, çmimi ndaj diplomatit kontrovers ishte një tronditje dhe mbetet e tillë.
Procesverbalet e bisedimeve, të publikuara 50 vjet pas dhënies së çmimit me kërkesë, tregojnë megjithatë se Norvegjia i dha kryediplomatit amerikan dhe negociatorit vietnamez të dinin se lufta nuk do të përfundonte shpejt.
Kissinger dhe Tho kishin arritur vërtet një marrëveshje në janar 1973 në Paris për tërheqjen e plotë të ushtrisë amerikane nga Vietnami i Jugut.
Propozimi për dy zyrtarët u bë nga profesori norvegjez John Sannes, vetëm dy ditë pas nënshkrimit të marrëveshjes në Paris. Sannes e arsyetoi propozimin duke thënë se Nobeli do të nënvizonte vrullin për paqen, por megjithatë ai besonte se vetëm koha do të tregojë nëse marrëveshja do të ketë ndonjë vlerë apo jo.
Por Vietnami i Jugut dhe i Veriut e injoruan armëpushimin për të cilin ishte rënë dakord, me forcat veriore që përparonin në territorin jugor. Pa ndihmën ushtarake të SHBA-së, presioni mbi Jugun ishte i padurueshëm. Më 30 prill 1975, gjithçka kishte përfunduar: forcat vietnameze të veriut pushtuan Saigonin, me amerikanët që evakuoheshin me helikopterë nga taraca e ambasadës.
Të dhënat, raporton Reuters, tregojnë se komiteti e kuptoi se marrëveshja e Kissinger dhe To nuk do të zgjaste shumë. Dy nga pesë anëtarët e Komisionit që vendosën për çmimin madje dhanë dorëheqjen në shenjë proteste ndaj zgjedhjes së Kissingerit.
Në dosje është edhe telegrami i To nga Hanoi, në të cilin ai thotë se është “e pamundur për të të pranojë Nobelin” nëse armët nuk heshtin.
Kissinger, tani 99 vjeç, nuk shkoi kurrë në Norvegji për ceremoninë. Një ditë pas rënies së Saigonit ai u përpoq të kthente Nobelin sepse paqja për të cilën kishte rënë dakord tani ishte shembur. Megjithatë, komisioni refuzoi kthimin. /tesheshi.com/
