Një ikje e radhës nga Shqipëria e tipit VIP – një pedagoge – e cila la pas impresionet individuale të një vendi që nuk po i jepte më atë që ajo donte apo meritonte, thënë plot patetizëm e, edhe nën një ndjenjë deliri, provokuan një sërë reagimesh, gjithashtu patetike, të atyre që nuk pajtoheshin sa me ikjen e sa me arsyet e saj.
Po ç’është vallë kjo valë ikjeje që më shumë se një emigrim normal, siç ka karakterizuar Shqipërinë në gati 30 vite, tashmë po ka tiparet e një shpopullimi të dukshëm e të prekshëm, sidomos në qytete të vogla apo zona rurale?
Në fakt nuk është vetëm e Shqipërisë, e, duhet kujtuar me këtë rast, se kjo valë, si flamë sociale, nisi në Kosovë aty nga janar-shkurti i 2015-ës. Ndodhi si me buton. Si të ishte një skemë e mirëpërpunuar, pa asnjë shkak të natyrës “bombë”, krejt në një të zakonshme po me hallet e zakonshme të një shoqërie ku në zhvillim e ku në ngecje, ku në suksese e ku në dështime, kur befas sheh njerëz turra-turra që i drejtohej autobusëve për në Gjermani, të cilat për çdo natë, për javë me radhë, mbusheshin dingas. Shpjegimet ishin ato klisheiste; papunësia, mungesa e perspektivës, por a thua se ato ranë nga qielli befas si të mos kishin ekzistuar më parë, ndërkohë që ikjet morrën dhe trajtën e një psikoze kolektive, me familje e familjarë që linin pas edhe vila apo paga deri 800 euroshe, për të marrë rrugën drejt Gjermanisë. Kur kjo ndodhte në Kosovë, në Shqipëri gjithçka vijonte normal. Kjo, deri në nëntorin e atij viti, kur virusi kosovar nisi të shfaqej dhe nën qeverisjen e Rilindjes në vitin e dytë, duke ia mveshur fenomenin zhgënjimit prej saj.
Ndërkohë, askush nuk e thotë, në tentativën për ta shpjeguar fenomenin, se dhe tregu gjerman kaloi befas në një uri për fuqi punëtore, aty rreth 2012-ës, duke u bërë kjo më e theksuar në vitet e mëpastajme, gjersa sot kjo uri po përpin fuqi punëtore dhe nga vende me prosperitet të lartë ekonomik, nga ato të Europës Qëndrore, pa llogaritur Rumaninë e Bullgarinë, si dy vende të BE-së nga Europa Lindore. Por po të shkosh në Kosovë, ikjet trajtohen sikur të ndodhin vetëm aty. Më keq akoma në Maqedoni, që ashtu si Kosova ka një emigracion tradicional ndër dekada por pa prishur ekuilibra socialë. Edhe aty, u duket se vetëm te ata ndodh ikja masive. Ngjashëm dhe në Shqipëri, ku ikjet përjetohen sikur të jenë vetëm shqiptare, duke injoruar realitete tej kufijve rreth e rrotull, deri në Kroaci e Serbi.
Nuk është vështirë të ofrosh arsye racionale mbi këto ikje, ku ato klasiket, të evidentuara e të thëna në gjithë ligjërimin dëshpërues të post-komunizimit vijojnë të jenë aktive deri në klisheizim. Por ikjet janë tej tyre; ato lidhen dhe me kontekste të reja globale, ku përfshihen sidomos rrjetet sociale, “bombat” sociale që po rrjedhin prej tyre, prej daljes jashtë kontrollit informacionit, i cili po ndryshon rrufeshëm perceptimin mbi botën, duke bërë që të ngatërrohet keq realja me virtualen, arsyeja me emocionet, gjykimet me perceptimet, logjika me psikozën. Sot, duhet thënë, që ikjet kanë dhe pjesën e tyre të psikozës kolektive.
Ato burojnë edhe nga ndryshime të sferave globale, nga të cilat, me ndihmën e rrjeteve sociale, aty ku gatuhet e gjithë mënyra e të menduarit sot, nuk mund të shpëtojë askush. Ekonomia më pas, edhe me ajo me trendet e veta në ndryshim, është një prej pasojave.
Të gjitha këto i bëjnë ikjet e pashmangshme, që duhet thënë se janë sa lokale aq dhe globale, kur sheh se dhe në Perëndim has të njëjtin fenomen, e po me të njëjtat arsye të klisheizuara, siç në Italinë fqinje. Pra, edhe atje ka mungesë perspektive.
E ç’mbetet?
Nëse gjen forcë e i largohesh psikozës kolektive, apo ndryshe berihajit, duke e individualizuar mendimin, vëren se po aq sa do gjesh arsye për t’u larguar – tipike prej atyre që janë menduar 25, 20, 15 apo 10 vite më parë – po ato qëndrojnë ende. Ngjashëm dhe në të kundërtën, për të qëndruar këtu. Por kjo, vetëm në ditët që nuk do i qasesh asnjë rrjeti social apo portali; ku mjaft të ndërtosh një 24 orësh pa shumë lajme në trurin tënd, me shumë punë dhe shumë pranë familjes. /tesheshi.com/
