Te Sheshi
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • Të Gjitha
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Minierat e “ferrit” për nevojat e botës moderne

    Minierat e “ferrit” për nevojat e botës moderne

    Njeriu i SHBA-së në Prishtinë: Jo Srpska në Kosovë!

    Njeriu i SHBA-së në Prishtinë: Jo Srpska në Kosovë!

    Kur’ani, Finlanda s’do bjerë në marrëzinë e Suedisë

    Kur’ani, Finlanda s’do bjerë në marrëzinë e Suedisë

    Vodhi një makinë policie, ra në shinat e trenit…u shpëtua nga policia

    Vodhi një makinë policie, ra në shinat e trenit…u shpëtua nga policia

    Presidenti kroat: Serbisë ia vodhëm Kosovën!

    Presidenti kroat: Serbisë ia vodhëm Kosovën!

    Sofja, kushte Shkupit pas një rrahjeje në Ohër

    Sofja, kushte Shkupit pas një rrahjeje në Ohër

    Trump nis fushatën: Zoti krijoi dy gjini…!

    Trump nis fushatën: Zoti krijoi dy gjini…!

    Françesku, i shqetësuar për gjakderdhjen në tokën e shenjtë

    Françesku, i shqetësuar për gjakderdhjen në tokën e shenjtë

    E pathëna e krizës në arsimin gjerman: aty ku as emigrantët s’bëjnë derman!

    E pathëna e krizës në arsimin gjerman: aty ku as emigrantët s’bëjnë derman!

  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
Nuk ka Rezultat
Shiko të gjitha rezultatet
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
    • Të Gjitha
    • Afrika
    • Amerika
    • Azia
    • Ballkani
    • Europa
    • Kosova
    • Lindja e Mesme
    Minierat e “ferrit” për nevojat e botës moderne

    Minierat e “ferrit” për nevojat e botës moderne

    Njeriu i SHBA-së në Prishtinë: Jo Srpska në Kosovë!

    Njeriu i SHBA-së në Prishtinë: Jo Srpska në Kosovë!

    Kur’ani, Finlanda s’do bjerë në marrëzinë e Suedisë

    Kur’ani, Finlanda s’do bjerë në marrëzinë e Suedisë

    Vodhi një makinë policie, ra në shinat e trenit…u shpëtua nga policia

    Vodhi një makinë policie, ra në shinat e trenit…u shpëtua nga policia

    Presidenti kroat: Serbisë ia vodhëm Kosovën!

    Presidenti kroat: Serbisë ia vodhëm Kosovën!

    Sofja, kushte Shkupit pas një rrahjeje në Ohër

    Sofja, kushte Shkupit pas një rrahjeje në Ohër

    Trump nis fushatën: Zoti krijoi dy gjini…!

    Trump nis fushatën: Zoti krijoi dy gjini…!

    Françesku, i shqetësuar për gjakderdhjen në tokën e shenjtë

    Françesku, i shqetësuar për gjakderdhjen në tokën e shenjtë

    E pathëna e krizës në arsimin gjerman: aty ku as emigrantët s’bëjnë derman!

    E pathëna e krizës në arsimin gjerman: aty ku as emigrantët s’bëjnë derman!

  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet
Nuk ka Rezultat
Shiko të gjitha rezultatet
Te Sheshi
Nuk ka Rezultat
Shiko të gjitha rezultatet

Nga Ali PAJAZITI: “Shkupi 2014”: Berlini i Dytë dhe parodia boshnjake (2)

Nga te Sheshi
20/07/2015
në Opinione
Reading Time: 4 mins read
A A
Nga Ali PAJAZITI: “Shkupi 2014”: Berlini i Dytë dhe parodia boshnjake (2)
5
SHPËRNDARJE

Historia e Shkupit (pse jo, edhe e Maqedonisë, sepse ky kancer është i përhapur në të gjithë vendin) do të përmendë edhe periudhën nën okupimin e nacionalizmit agresiv, e barok-byrek nacionalizmit. Ai thotë se s’është dashur që Shkupin t’ia dorëzojmë dragoit barok, pa u munduar ta mbrojmë atë, pa u munduar t’i ndihmojmë të shpëtojë nga ky invazion primitiv i pashijes dhe arbitraritetit, arkitekturës diletante dhe simbolikës patetike, e kuazipatriotizmit të rikomponuar.

Qëndrim mosaprovues lidhur me këtë projekt ka edhe faktori ndërkombëtar, nga politikanët e deri te mediat. The Wall Street Journal ka vënë një titull, “A Face-Lift in Macedonia”, në lidhje me Shkupin 2014, duke kritikuar populizmin gruevskian, duke potencuar se ky projekt urban ripërtëritës shtyt krenarinë kombëtare të maqedonasve, por trazon kontroversat kulturore dhe politike. Një analist tjetër thotë se ky projekt shkakton grindje jo vetëm përbrenda Maqedonisë, por edhe jashtë saj, me vendet fqinje (Greqia e merr për provokativ këtë projekt, ndërsa Bullgaria disa figura të sheshit të Shkupit i ka nëpër qytetet e veta). Sipas tij, është e pakuptimtë që të harxhohen tërë këto para në një kohë kur 1/3 e popullatës jeton në caqet e varfërisë. The  New York Times ka vënë një titull në tetor të vitit të shkuar, përmes të cilit e përshkruan gjendjen tek ne: “Shtohen shqetësimet lidhur me autoritarizmin në Maqedoni”. Një portal kroat, lidhur me manifestimin e 20-vjetorit të pavarësisë përreth “kalorësit antik”, ka dhënë cilësimin, “Cirk nën kalin e Aleksandrit”, duke e krahasuar Gruevskin me diktatorët postsovjetikë, si Nazarbajev dhe Turkmenbashë, e fjalimin e tij me atë të Çavezit.

Ideja dhe utopia e ideatorit të Shkupit të pastërmetit (1963), japonezit Kenzo Tange, ishte qyteti i hapur, racional, egalitar (UN, 1963), si qytet i urave fleksibile të aparatit qytetërimor, kurse sot lindin ndërtesa-mure që e ndajnë këtë kryeqytet në atë të bregut të majtë dhe të djathtë, në atë jugor dhe verior, që të përkujtojnë Berlinin e dikurshëm, i cili mbetet simbol i qyteteve të ndara dhe jofunksionale.

Ditëve të fundit është aktuale parodia e boshnjakut Damir Nikshiq, i diplomuar në Akademinë e Arteve Figurative në Sarajevë, Milano dhe Bolonjë, me master nga Universiteti i Arizonës, një kohë edhe profesor vizitor në Universitetin e Masaçusetsit, që në NNS (metatezë e CNN-it) vuri në vatër këtë projekt, duke e krahasuar barokun shkupian me atë të Meksiko Sitit, të aplikuar nga francezët, duke u marrë me luanët e fontanat, me Lekën e Madh e Diogjenin kozmopolit që kishte jetuar në fuçi, i cili nga ky vigan i historisë kishte kërkuar vetëm një gjë, të mos ia zërë diellin, dritën që u jep kuptim syve dhe jetës. Njeriu kishte pushtuar tokat deri në Indi, dhe ciniku Diogjen, që me vete kishte fenerin dhe përreth qentë, pa pronë private, ta zbriste në tokë, t’i tregonte se ka gjëra të cilat nuk mund të tjetërsohen, të cilat janë dhunti e Hyut.

Ai i kishte treguar perandorit se dielli është një commons, një pronë publike, mund të sundosh të gjithë botën, ama dielli është i të gjithëve. Dhe Nikshiqi vazhdon të satirizojë “Shkupin hibrid”.  “Bobo, ç’u paska ndërtuar Shkupi!” Lart, mbi një shtyllë, një engjëll, e “poshtë me gjasë ferri”. Porta e Brandenburgut! Ky është  shekulli i XIX dhe Porta Triumfale, e mbiquajtur edhe si “Porta mizeria”. Shtatore gjithandej; devalvim i statujave. “Nëse s’keni bërë asgjë, lirisht mund të shpresoni se mund t’ju bëjnë një përmendore në Shkup.” Paris i vërtetë! Vinçat… “Kudo që të shohësh hapësirë të lirë, mbill nga një skulpturë.” Kjo është filozofia urbane e kiçit të surrealizmit gruevskian. Mos vallë edhe peshkatarit i kanë bërë skulpturë? “Jo njeri i vërtetë, i gjallë qenka,” konstaton boshnjaku. Kuarti i bankave. Wallstreet-i i Shkupit.

Shtatoret para Ministrisë së Jashtme; veshje qytetare. “Vetëm këtu kjo veshje quhet ashtu, ndonëse është veshje pariziene, vjeneze.” Bronzi i oksiduar. Ngrehinat duken si prodhime mermeri, por, kur troket pak në materialin e tyre, vëren se bëhet fjalë për stirodur… Glazura artistike, si kindervetë; nuk e di pse e blen një të tillë, për shkak të çokollatës ose lojës që ka brenda saj (Zhizhek). Fasada, paratë në xhep të politikajve, dhe thellimi në borxh i një kombi të tërë. Dhe Maqedonia pas disa viteve mund të bëhet si Greqia, të falimentojë, dhe dallimet të humben me këtë vend, të mos kenë kontest. Lustruesi i këpucëve, lipsari dhe frajeri me orën në dorë! A s’është më ekonomike që orën t’ia montonin lipsarit? “Kolona mbi strehë. Kjo është kundër të gjitha ligjeve të fizikës.”

Kolona doriane, korintiane, joniane. Antikë. Këtë s’mund ta gjesh askund në botë. Kur t’i bankrotosh të gjitha këto përmendore, do t’i nxjerrësh në aukcion-shitje publike; nëse s’ka vlerë artistike, do ketë tregtare. Nikshiq përmes këtij filmi të shkurtër shënjon se ky projekt ua zë diellin qytetarëve, të drejtën për të shijuar të mirat e pacenueshme përkundër atyre artificiale, se është dhunim urban, se është çmenduri sui generis. Dhe këtyre ditëve të korrikut ndodhi një hap edhe më i çuditshëm: simulakrumi i peshkaqenëve në Vardarin e thellë 50-70 cm; edhe ky lloj peshku u shfaq në këto ujëra të ndotura e të cekëta. Lumi u bë det, Shkupi qytet (breg)detar. Qytetarët, me identitet shumështresor. Me rrënjë të thella antike, me kulturë baroku, me shumë histori, por pa bukë.

Nikshiqin e ka tërhequr ky experimentum macedonicum, kjo tragjedi kulturore, ky shund arkitektonik, ky urbanizim i bërë forcërisht, me qëllim të dëbimit ose relativizimit të frymës shqiptare, të asaj osmano-islame, të asaj multikulturore të Shkupit, me qëllim të krekosjes identitare, që te mbrojtësit e purizmit antik ka gjeneruar neologjizma, si monkeydonia. Me të drejtë regjisori i njohur V. Zhilnik e ka quajtur këtë projekt si tragjikomedi të tranzicionit, kurse Associated Press e ka cilësuar Shkupin (2014) si “kitsch-kryeqyteti i Ballkanit”. Nga ana tjetër, politika shqiptare s’ka ndonjë shpjegim që ta mbush mendjen në lidhje me këtë “produkt” që ta ngushton hapësirën jetike dhe botën e jetës, që ta ftoh të tashmen dhe të ardhmen e kësaj kthine të gjerë të kamotshme. Porosia jonë deri te politikbërësit është kjo: “Nga ju s’kërkojmë gjë tjetër: Mos na e zini diellin!” /tesheshi.com/

 

Të ngjashmeLajme

Në foto: Presidenti turk Recep Tayyip Erdoğan.
Opinione

Nga Klaus Jurgens*: Si po ndërhyjnë mediat e huaja në zgjedhjet në Turqi

31/01/2023
Nga Farid Hafez*: Pse e djathta ekstreme është e fiksuar pas djegies së Kur’anit?
Opinione

Nga Farid Hafez*: Pse e djathta ekstreme është e fiksuar pas djegies së Kur’anit?

30/01/2023
Nga Dr. Arben Ramkaj: Djegia e Kur’anit, sot librat e nesër njerëzit!
Opinione

Nga Dr. Arben Ramkaj: Djegia e Kur’anit, sot librat e nesër njerëzit!

25/01/2023
Lajme të tjera
Analiza, bankat greke do të përfundojnë tërësisht të shtetëzuara…nga Brukseli

Analiza, bankat greke do të përfundojnë tërësisht të shtetëzuara…nga Brukseli

Dikur më i miri i botës, tani shëtit nëpër klubet e Brazilit

Dikur më i miri i botës, tani shëtit nëpër klubet e Brazilit

Gruevski kapet “mat” në Izrael, pushime luksoze ndërsa vendi i tij është në krizë

Gruevski kapet “mat” në Izrael, pushime luksoze ndërsa vendi i tij është në krizë

TË FUNDIT

Tre vjet Brexit: më mirë për Britaninë apo më keq?

Tre vjet Brexit: më mirë për Britaninë apo më keq?

11 minuta Më parë
Minierat e “ferrit” për nevojat e botës moderne

Minierat e “ferrit” për nevojat e botës moderne

31 minuta Më parë
Politika dëgjon denoncuesit e turpeve në Shqipëri

Politika dëgjon denoncuesit e turpeve në Shqipëri

4 orë Më parë
Çfarë i ka ndodhur Neuer-it?

Çfarë i ka ndodhur Neuer-it?

4 orë Më parë

NA NDIQNI!

KRYESORE

  • Kryesore
Njeriu i SHBA-së në Prishtinë: Jo Srpska në Kosovë!

Njeriu i SHBA-së në Prishtinë: Jo Srpska në Kosovë!

31/01/2023
“Tradhtia e Berlinit”: pse Amerika ushtron presion mbi aleatin e saj Gjermaninë?

“Tradhtia e Berlinit”: pse Amerika ushtron presion mbi aleatin e saj Gjermaninë?

31/01/2023
Tjetër tunel “me nam” në rrugët shqiptare, hapja provokon përlotje qeveritare

Tjetër tunel “me nam” në rrugët shqiptare, hapja provokon përlotje qeveritare

31/01/2023
Mesazhi që shkaktoi panik në vendin më të varfër në Evropë

Mesazhi që shkaktoi panik në vendin më të varfër në Evropë

31/01/2023

SHOSHITJE

  • Opinione

Nga Klaus Jurgens*: Si po ndërhyjnë mediat e huaja në zgjedhjet në Turqi

Nga Farid Hafez*: Pse e djathta ekstreme është e fiksuar pas djegies së Kur’anit?

Nga Dr. Arben Ramkaj: Djegia e Kur’anit, sot librat e nesër njerëzit!

Nga Jeanne Prades*: Qasja ndaj Islamit në Evropë, ku ndryshojnë Franca, Gjermania dhe Britania e Madhe?

Nga Gerti Gjyzeli: Drejtësia(e pavdekshme) popullore në Shqipëri

Te Sheshi

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Harta e faqes

  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet

Na ndiqni

Nuk ka Rezultat
Shiko të gjitha rezultatet
  • Ballina
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Kulturë
  • Sport
  • Bota dhe Rajoni
  • Shoshitje
  • Retro
  • Shëndet
  • Shkencë & Jetë
  • Intervista
  • Individualitet

© 2021 TESHESHI.COM - Portal mbarëkombëtar. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist