Duke pranuar çmimin prestigjioz në Oslo të shtunën, fituesit e çmimit Nobel për Paqe – ukrainas, rus dhe bjellorus i bënë thirrje botës që të mos i dorëzojë armët në luftën “e çmendur dhe kriminale” të nisur nga Vladimir Putin në Ukrainë.
Fituesit e çmimit janë tre persona nga tre vendet kryesore pjesëmarrëse në konflikt: aktivisti bjellorus Ales Byaljacki, i cili ndodhet në një burg bjellorus, organizata joqeveritare ruse “Memorial”, e shpërbërë me urdhër të gjyqësorit rus dhe Qendra e Ukrainës për Liritë Civile (ÇL).
Ata u nderuan me Çmimin Nobel për Paqen për angazhimin e tyre ndaj “të drejtave të njeriut, demokracisë dhe bashkëjetesës paqësore” kundër fuqive autoritare.
“Populli i Ukrainës dëshiron paqen më shumë se kushdo tjetër në botë,” tha kreu i Qendrës për Liritë Civile (ÇL), Oleksandra Matviychuk. “Por paqja në një vend të sulmuar nuk mund të arrihet duke hedhur armët. Kjo nuk do të ishte paqe, por pushtim,” tha ajo.
E themeluar në vitin 2007, ÇL, e drejtuar nga Matvyichuk, dokumenton krimet e luftës të kryera nga trupat ruse në Ukrainë: shkatërrimi i ndërtesave të banimit, kishave, shkollave dhe spitaleve, bombardimet e korridoreve të evakuimit, zhvendosja e detyruar e popullsisë, tortura, krimet…
Në një intervistë me AFP pak para ceremonisë së çmimit, Matviychuk tha se e shkroi fjalimin nën dritën e qiririt për shkak të bombardimeve të infrastrukturës energjetike të Ukrainës.
“Në nëntë muajt e pushtimit rus, ÇL numëroi, sipas saj, “më shumë se 27,000 episode” të krimeve të luftës, dhe kjo është “vetëm maja e ajsbergut”.
“Lufta i kthen njerëzit në numër. Prandaj, të gjitha viktimat e krimeve të luftës duhet të kenë një emër,” tha ajo.
Ambiciet pushtuese të Putinit
Matviychuk, me një zë që humbiste herë pas here për shkak të vrullit të emocioneve, mbajti një fjalim në sallën e qytetit në Oslo, i zbukuruar me trëndafila siberianë.
Ajo përsëri bëri thirrje për krijimin e një gjykate ndërkombëtare që do të gjykojë “Putinin, (aleatin e tij, udhëheqësin bjellorus Aleksandër) Lukashenko dhe kriminelët e tjerë të luftës”.
Laureati rus i Çmimit Nobel për Paqe, Presidenti i “Memorial”-it, Ian Rachinsky dënoi “ambiciet pushtuese” të trashëguara nga BRSS që “lulëzojnë ende sot”.
“Rusia e udhëhequr nga Vladimir Putin ka ndryshuar kuptimin historik të luftës antifashiste në favor të interesave të veta politike. Që tani e tutje, rezistimi ndaj Rusisë është i barabartë me rezistencën ndaj fashizmit,” tha ai.
Manipulimi i informacionit rezulton në një “justifikim ideologjik të agresionit të çmendur dhe një luftë kriminale kundër Ukrainës”, tha ai, pavarësisht ndalimit të Moskës për të kritikuar publikisht pushtimin.
I themeluar në vitin 1989, “Memorial”-i ka punuar për dekada për të hedhur dritë mbi krimet e kryera nën regjimin totalitar të Stalinit, si dhe për të ruajtur kujtimin e viktimave të tij, por edhe për të mbledhur informacion mbi shkeljen e lirive dhe të drejtave në Rusi.
Në kuadër të shtypjes së opozitës dhe medias, shoqata joqeveritare u shpërbë në fund të vitit 2021 nga sistemi gjyqësor rus, i cili gjithashtu urdhëroi sekuestrimin e gjithçkaje në zyrën e Moskës më 7 tetor, pikërisht ditën kur u shpallën fituesit e çmimit Nobel për Paqen.
“Sot, numri i të burgosurve politikë në Rusi është më i madh se numri i tyre total në të gjithë Bashkimin Sovjetik në fillim të periudhës së Perestrojkës në vitet 1980,” vuri në dukje Rachinski.
“Diktatura ndërkombëtare”
Fituesi i tretë i Nobel-it, Ales Bjaljacki, një aktivist civil bjellorus dhe ish i burgosur, i njohur për punën e tij me organizatën joqeveritare, Qendra për të Drejtat e Njeriut “Pranvera”, ndodhet në burg që nga korriku i vitit 2021.
Në pritje të një gjyqi ku ai përballet me deri në dymbëdhjetë vjet burg për “kontrabandë” parash në dobi të opozitës bjelloruse, aktivisti 60-vjeçar nuk u lejua të mbante fjalimin e tij të pranimit në ceremoninë e sotme të çmimit Nobel.
Përfaqësuesja e tij në ceremoni, gruaja e tij Natalia Pintçuk, u desh të mjaftohej duke thënë vetëm disa nga fjalët e tij, veçanërisht ato që bënin thirrje për një kryengritje kundër “diktaturës ndërkombëtare”.
“Qëllimi i Rusisë është të vendosë një “diktaturë vasale” në Ukrainë, njësoj si në Bjellorusinë e sotme, ku zëri i popullit të shtypur shpërfillet, ku ka baza ushtarake ruse, ku varësia ekonomike është e madhe dhe ku rusifikimi kulturor dhe gjuhësor është i pranishëm kudo. Mirësia dhe e vërteta duhet të jenë ende në gjendje të mbrojnë”, tha Bjaljacki përmes gruas së tij.
Në Stokholm, ku të shtunën ndahen edhe çmimet e tjera Nobel (për mjekësi, fizikë, kimi, letërsi dhe ekonomi), këtë vit në ceremoni do të marrin pjesë 26 fitues.
Përkatësisht, për shkak të epidemisë së Covid-19, laureatët e vitit 2020 dhe 2021 nuk mundën të udhëtonin në kryeqytetin e Suedisë për të marrë çmimet e tyre dhe një çek prej 10 milionë koronash (rreth 900,000 euro). /tesheshi.com/
