Nga Gëzim Hashimi
Zona e minoritetit maqedonas në rrethin e Korçës nuk quhet më Liqenas por Pustec. Sinjalistika rrugore të orienton jo vetëm për këtë, por edhe që të hapësh ca më shumë sytë se je në një park kombëtar. Edhe emërtimi i qendrës së komunës dhe fshatrave të saj nuk është më ai që la sistemi monopartiak.
Kryetari i komunës, Edmond Themelko, tregohet mjaft i vëmendshëm që çdo bashkëbiseduesi t`i bëjë të qartë se nuk mund të gabojë dy herë duke i quajtur fshatrat me emrat e imponuar dikur. Në një prezantim të materialeve zgjedhore që bëhet në praninë e drejtuesve më të lartë të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, flitet në shqip dhe në maqedonisht. Disa vajza të reja janë veshur me kostumet tradicionale plot ngjyra të zonës, për të dëshmuar se ruajnë me fanatizëm zakonet e tyre të vjetra.
Komuna e Pustecit me 9 fshatra dhe rreth 5200 banorë që do të jetë bashki më vete, është e përbërë pothuajse e gjitha nga një popullsi e komunitetit maqedonas. Në respektim të të drejtave të tyre si minoritet, ashtu siç ndryshuan emrat e fshtatrave do të kenë pas zgjedhjeve të 21 qershorit një bashki dhe jo më komunë. Megjithatë, zërat për më shumë të drejta sa vijnë e shtohen, dhe nga Pusteci kërkohet më tepër . . .
Mësimi i gjuhës maqedonase në shkollë
Përfaqsuesit e minoritetit maqedonas e dinë mirë se antarësimi i vendit tonë në Bashkimin Europian kalon edhe përmes njohjes dhe zbatimit të të drejtave të tyre dhe nuk lenë rast që t`i kërkojnë me durim ato. Vasil Steriovski, një politikan i ri që është edhe sekretar i përgjithshëm i Partisë Aleanca Maqedonase për Integrim Europian, thotë se në bazë të kërkesave të KE-së, komuniteti duhet të arsimohet në masën 60% në gjuhën amtare. Sipas tij, kjo e drejtë aplikohet vetëm në 20% .
Shkaku është mungesa e teksteve që duhet të përgatiten me alfabetin cirilik, si dhe e personelit mësimdhënës. Por, kjo e fundit nuk mund të jetë edhe aq pengesë, sepse Steriovski thotë se ka mjaft djem e vajza të reja që janë diplomuar në universitetet e Maqedonisë dhe janë të gatshëm të japin mësim për fëmijët këtej kufirit në zonën e Prespës.
“Janë reth 400 studentë të komunitetit tonë që janë diplomuar në Maqedoni, prandaj në këtë pikë çështjen e kuadrove e shikojmë të zgjidhur”, thekson Steriovski. Edhe kjo mësimdhënie e stadit aktual nuk shikohet si cilësore, prandaj kjo mbetet një temë e përditshme dhe parësore mes banorëve të Pustecit. Dhe jo vetëm ndër ta, por edhe në fshatra të tjera ku gjithashtu rregjistrohet popullsi e këtij komuniteti por në numër më të pakët. “Vetëm me një mësues që mund të qarkullojë gjatë javës në disa fshatra , problemi i mësimit të gjuhës maqedonase mund të zgjidhet”, mendon Vasil Steriovski.
Ai shikon si një shqetësim edhe faktin që fëmijët e flasin gjuhën maqedonase duke e trashëguar atë nga prindërit, por nuk arrijnë ta mësojnë me shkrim e këndim. Kërkesa në rritje e banorëve të thjeshtë por edhe e njerzve që ata kanë zgjedhur ti` përfaqsojnë, është që gjuha maqedonase të mësohet dy orë në javë në të gjitha ato shkolla ku ka fëmijë të këtij minoriteti. Në këtë drejtim, sipas Steriovskit, politikanë të ndryshëm por edhe ndërkombëtarët, premtojnë por ende nuk po përmirësojnë gjendjen.
Parmenda që çan drejt integrimit europian…
Në sezonin e pranverës, kur toka e pakët bujqësore e zonës shqiptare të Prespës, pra ajo e Pustecit fillon të mbillet, të ze syri mjaft banorë që punojnë me parmendë. Një kafshë, që kësaj zone është mjaft e përhapur për punë si gomari, tërheq parmendën dhe fshatari kësisoj e kultivon me mundim tokën e tij. Cvetko, është një mësues i fshatit, por duart e tij të fuqishme me kallo të lenë përshtypjen se më shumë mund t`i zhubrosin librat kur i kapin. Ai vetë merret edhe me bujqësi për të siguruar disa prodhime për konsum vetjak. “Eshtë shumë i vërtetë ky fakt që në zonën tonë akoma lërohet toka me parmendë.
Punimi me traktor ka kosto të lartë të naftës dhe me ato pak të ardhura që sigurojnë nga toka njerzit i kursejnë duke punuar vetë me parmendë”, thotë Cvetko. Bashkëbiseduesi tjetër Vasil Steriovski shton se kjo lloj pune primitive ka mbetur nga fukarallëku. Bujqësia nuk ka asnjë prespektivë këtu, turizmi ditor nuk është i qëndrueshëm, ndërsa nga peshkimi në liqen vetëm aty nja 80 familje sigurojnë të ardhura.
Banorët shfrytëzojnë afërinë me të ngjashmit e gjakut të tyre matanë kufirit në maqedoni dhe Greqi për punë sezonale apo ndonjë tregëti të vogël. Steriovski sqaron se të rinjtë shkojnë e punojnë kur është sezoni i mollëve në Resnjë të Maqedonisë, apo i fasuleve në pjesën maqedonase të Greqisë.
Vit pas viti, kështu ka mbetur jetesa e banorëve të zonës së Pustecit, e megjithatë ata ja kanë dalë ta përmirësojnë. Banesat e reja tip vilash janë shtuar, e po kështu lokale me shërbim restorantesh e hotelerie. Realiteti nuk është aq i hidhur, sepse pushuesit vendas e të huaj nuk mungojnë për turizmin ditor.
Lumë financimi dhe premtimesh
Partia e minoritetit maqedonas që drejton kryetari aktual i komunës dhe kandidati për kryetar bashkie, Edmond Themelko, ka marrëveshje koalicioni me partinë në pushtet. Më parë ishte në koalicion me PD-në, kur kjo parti ishte në drejtim të qeverisë. Sekretari i përgjithshëm Vasil Steriovski, duke buzëqeshur spjegon se kjo është “taktika” e zgjedhur për të përfituar sadopak nga dy partitë më të mëdha që ngrihen në pushtet , në dobi të zonës e komunitetit të tyre. E vërteta është se për zonën e Prespës shqiptare financimet nuk kanë munguar, por ato kanë humbur si një rrëke uji në rërë. “Mbi 10 milion euro janë dhënë për komunën tonë që nga viti 2000 e këtej, por këto investime nuk janë të dukshme”, pohon Vasil Steriovski.
Qeveria gjermane ka financuar shumë për pyjet dhe Parkun Kombëtar të Prespës, e përsëri gjendja e mjedisit këtu nuk është aspak e mirë. Financimet kanë ardhur edhe nga drejtime të tjera, e sërish rezultatet nuk janë ato të duhurat. Për zonën e Prespës më shumë organizohen seminare e trajnime sesa projekte konkrete. Kështu që edhe ato fonde që jepen, në fund kanë atë kënaqësinë e fshirjes së buzëve nga konsumi i tavës së mrekullueshme të peshkut që gatuhet këtu.
Si të kenë bërë një marveshje mes tyre, jo vetëm politikanët e lartë por edhe të huajt që përfaqsojnë organizma e shtete të rëndësishme e cilësojnë Prespën shqiptare si një perlë. Steriovski thotë se zona është vizituar nga kryeministra të ndryshëm por edhe ambasadorë me peshë politike, të cilët zotohen shumë për ndihmë e pas ikjes së tyre gjithçka sikur harrohet. “Erdha, pashë, premtova”, kjo duket se është deviza e politikanëve dhe ndërkombëtarëve për zonën shqiptare që e lag liqeni i Prespës së madhe. Për komunën- bashki të Pustecit, me minoritetin më të madh maqedonas, që ka edhe partinë e vet me një emërtim të bukur integrimi. /tesheshi.com/
