Shënime për vëllimin poetik “Një flatër dhe një këmbë”, të Marin Soreskut, përkthyer nga Aurel Plasari
Nga Agim Baçi
“Ruhu të mos vdesësh sa ke sytë hapur!” Marin Soresku, mbetet autoironiku i shtrirë mbi dashurinë për të parë më shumë se sa rrok syri, më shumë se sa rreh zemra, më shumë se sa të fton mendja. Duhet të rrosh, duke besuar se mundesh që t’ia dalësh edhe atëherë kur nuk e sheh rrugën përpara teje dhe kur errësira kërkon të të marrë përdore.
I shqipëruar për herë të parë në vitin 1993 nga Aurel Plasari, e më vonë edhe nga Kyçyku e Jorgoni, poeti rumun vijon të mbetet një oaz i jashtëzakonshëm meditimi. Tek ai nuk ka pranga konvencionale, por veç thirrje për t’i dhënë kuptim vetes. Tek ai bota është e lirë, që nga Zanafilla, ku rob i asaj që kërkojmë të rrokim ka qenë edhe Adami bashkë me Evën, ndërsa të tjerët veçse i kanë ndjekur. Ndalet herë me Uliksin e herë me Shekspirin, duke sjellë botën e artit si një bashkëudhëtare që mund të ketë shënjuar penelatat e duhura për rugëtimet e njeriut. E pikturon fytyrën njerëzore në një ecje të përhershme, si vetë bota.
RROTA[1]
Banoj në një rrotë.
E kuptoj këtë
nga pemët.
Sa herë dal në dritare,
i shoh
herë me gjethe përqiell
herë me gjethe përtokë.
Po dhe nga zogjtë,
që fluturojnë,
me një flatër për veri
dhe një për jug.
Po dhe nga dielli,
i cili më lind
sot në syrin e majtë,
nesër në të djathtin.
Si dhe nga unë vetë,
që herë jam,
herë s’jam.
Soresku kërkon që të mos lodhemi së kërkuari të vërtetën, edhe pse ajo ndonjëherë djeg dhe verbon, si vështrimi ynë në dritën e diellit. Por, është drita që na duhet, ndaj dhe poeti e thërret njeriun në audiencë me vetveten, me të parët e tij, me traditën, e sidomos me Dashurinë. Sepse për Soreskun, Dashuria dhe e Vërteta, edhe në qofshin sa një pëshpëritje, mund të dëgjohen – mund të dëgjohen edhe më shumë se sa zëra të ushtrive të tëra.
Në këtë shpejtësi ndryshimesh, në këtë tronditje të njeriut me gjithçka që ka besuar se i ka njohur, vargjet e Soreskut vijnë e thërrasin për të kuptuar se pema e jetës është brenda rrathëve të parashkruara dhe se loja jote është pikërisht në këta rrathë tek të cilat t’i duhet të gjesh udhën tënde.
Ka shumë emocion në poezitë e Soreskut, dhe thuajse vargjet vijnë si në një pikturë fjalësh, ku duhet të marrësh pjesë për të zbuluar çfarë fshihet pas portretit, ose për të shtuar penelatat e tua që t’i japësh emër. Mjafton të ngjyesh penelatat te poezitë “Optimizmi” dhe “Kurajo” e të besosh se ajo fytyrë që kërkon të gjesh në telajon e ditëve të tua, është fillimisht brenda zemrës tënde dhe kërkon nga ty që ti të guxosh të nisësh udhëtimin për ta bërë tënden.
Se fundja, kështu njeriu mbetet… Njeri. /tesheshi.com/
[1] Marin Soresku, vëllimi poetik “Një flatër dhe një këmbë”, f. 136, përktheu: Aurel Plasari
