Turkestan është një përzierje e dy fjalëve “Turk” dhe “Stan” që do të thotë: tokë e turqve. Është një rajon i gjerë në Azinë Qendrore i ndarë nga malet në dy pjesë: Turkestanin Lindor dhe Turkestanin Perëndimor. Sa i përket Turkestanit Lindor, ai u pushtua nga Kina dhe ndryshoi emrin në “Xinjiang” që do të thotë koloni e re.
Turkestani Perëndimor përfshin pesë republika të reja të pavarura muslimane të krijuara pas rënies së Bashkimit Sovjetik: Kazakistani, Uzbekistani, Turkmenistani, Taxhikistani dhe Kirgistani, popujt e të cilëve janë turq.
Popullsia e Turkestanit Lindor, sipas të dhënave të qeverisë kineze, është rreth 21 milionë, nga të cilët 11 milionë janë myslimanë që i përkasin grupit etnik ujgur, dhe disa pakica të tjera si kazakët, kirgizët, tatarët, uzbekët dhe taxhikët.
Turkestani Lindor kufizohet në veriperëndim me tre republika myslimane: Kazakistanin, Kirgistanin dhe Taxhikistanin, në jug me: Afganistanin, Pakistanin dhe Indinë, dhe në lindje me Tibetin. Sipërfaqja është rreth 1.664.000 km2 dhe është në vendin e nëntëmbëdhjetë ndër vendet e botës për nga sipërfaqja. Zona e saj është tre herë më e madhe se Franca dhe është një e pesta e sipërfaqes totale të Kinës.
Ardhja e Islamit
Fillimi i ardhjes së Islamit në Turkistan lidhet me kohën e kalifatit të Othmanit, në të cilin rol të madh luajti sahabi Hakem ibn Amr el-Gifari, por pushtimi i vërtetë i asaj pjese të botës ishte gjatë kohës së kalifit umajad Abdul-Melik ibn Mervan dhe komandantit të tij të famshëm Kutejba ibn Muslim el-Bahili ku u përhap Islami në mesin e popullatës vendase, dhe pas rënies së kalifatit umajad, Turkistani u qeveris nga kalifët abasid. Gjatë periudhave të dobësisë së kalifatit abasid, në atë rajon u formuan shtete të vogla të pavarura, dhe më pas u sundua nga mongolët pasi Genghis Khan shkatërroi shtetin e Havarizmit në vitin 1231.
Turkestani është i pasur me qymyr dhe rezervat e tij përbëjnë gjysmën e rezervave të qymyrit të Kinës, si dhe toka bujqësore pjellore dhe potencial të madh ujor. Rreth 118 lloje xeheroresh dhe metalesh të çmuara nga 148 lloje të prodhuara nga e gjithë Kina nxirren dhe shfrytëzohen nga toka Turkestan. Prandaj, Kina donte ta pushtonte dhe aneksonte pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore dhe vendosjes së regjimit komunist të udhëhequr nga Mao Ce Duni i cili mori kontrollin e Turkestanit Lindor me forcat e tij në vitin 1949, kur qeveria komuniste filloi të konfiskonte pronat myslimane dhe të kufizonte punët dhe punën e tyre.
Qeveria kineze ka nxjerrë disa ligje për të kufizuar ujgurët, si shumicë myslimane, dhe për të ndaluar gratë me hixhab të përdorin transportin publik dhe të hyjnë në zyrat qeveritare. Sipas raportimeve, autoritetet kineze kanë urdhëruar ujgurët të dorëzojnë kopje të Kuranit, serjada dhe sende të tjera fetare, ose të përballen me ndëshkime drakoniane – sipas British Independent – bazuar në burime ujgure nga viti 2017.
Në shtator 2020, një studim i kryer nga Instituti Australian për Politikat Strategjike tregoi se autoritetet kineze kanë rritur ritmin e burgosjes së ujgurëve në kampe speciale dhe sipas Institutit, numri i këtyre kampeve ku ndodhen aktualisht ujgurët është 380. Muslimanë ujgurët i nënshtrohen formave më të këqija të torturës dhe tentativës për ndryshim të identitetit në këto kampe, duke bërë që Kombet e Bashkuara të lëshojnë një deklaratë të nënshkruar nga 43 vende që shprehin shqetësimin e tyre për shkeljet e të drejtave të njeriut kundër ujgurëve në Xinjiang, duke kërkuar që Pekini zyrtar të “sigurojë respektimin e plotë” të të drejtave të këtij minoriteti mysliman. Është interesante se asnjë vend arab nuk e ka nënshkruar këtë deklaratë.
Senati miratoi gjithashtu një projekt-ligj që ndalon importin e çdo produkti nga rajoni Xinjiang i Kinës, në përpjekjen e fundit të Uashingtonit për të ndëshkuar Pekinin për atë që thotë se është një gjenocid i vazhdueshëm kundër ujgurëve dhe grupeve të tjera myslimane. /tesheshi.com/
