Nga Bashkim Kastrati
Qytetarët e Kosovës në vitet e fundit nuk e kanë prioritet investimin në arsimim, ndërsa vazhdojnë të rrisin shpenzimet për duhan, alkool, restorante, veshmbathje etj. Pjesa më e madhe e buxhetit të ekonomive familjare në vitin 2016 është shpenzuar për ushqim (42%) dhe për banim (29%). Pasojnë shpenzimet për veshmbathje me 5% dhe me nga 4% për transport, alkool, duhan dhe për mobilje. Në anën tjetër ka rënie të investimit në arsimim. Këto janë të dhëna zyrtare dhe burojnë nga Anketa e Buxhetit të Ekonomive Familjare, e cila është publikuar ditë më parë dhe realizohet nga Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK).
Shpenzimet e lartcekura janë edhe një fakt që dëshmon pse rezultatet në fushën e arsimit janë të dobëta në Kosovë, sigurisht duke marrë parasysh këto të dhëna na bie ndërmend edhe rezultati i dobët i nxënësve vitin e kaluar në testimet e PISA-s.
Sipas të dhënave të ASK-së, në buxhetin e përgjithshëm të ekonomisë familjare në vitin 2016 alkooli dhe duhani marrin pjesë 4 përqind, apo 308 euro në vit. Në vendbanimet urbane shpenzimet për konsum të alkoolit dhe duhanit qëndrojnë konstant gjatë viteve 2014-2016. Te duhanpirësit në vitin 2016, vërehet një rënie e lehtë e konsumimit te meshkujt. Përqindje e duhanpirësve të cilët konsumojnë 11 deri 20 cigare kanë pësuar një ndryshim të vogël gjatë viteve 2015-2016 te meshkujt dhe në total.
Po sipas këtyre të dhënave, shpenzimet për arsim në vitin 2016 kanë shënuar rënie në të gjitha grupet, në vendbanimet rurale shpenzimet për arsim kanë shënuar rënie prej 40 përqind dhe në ato urbane prej 33 përqind si dhe në total prej 38 përqind.
Shpenzimet për shëndetësinë në vitin 2016 krahasuar me vitin 2015, dukshëm kanë pasur rritje në total dhe në vendbanime rurale, në total 10 përqind dhe në vendbanime rurale 26 përqind, ndërsa në vendbanime urbane vërehet rënie konstante gjatë viteve 2014-2016.
Në vitin 2016 ekonomia familjare mesatarisht ka shpenzuar 343 euro për veshmbathje apo 5 përqind të buxhetit në kuadër të buxhetit të përgjithshëm. Në total gjatë viteve 2014–2016 vërehet rritje e vazhdueshme të shpenzimeve të veshmbathjeve. Në vitin 2016, krahasuar me vitin 2015, në vendbanime urbane ka pasur rritje rreth 21 përqind, ndërsa në ato rurale ka pasur rënie prej 1 përqind.
Në vitin 2016 krahasuar me vitin 2015, shpenzimet për hotele dhe restorante kanë shënuar rritje në të gjitha grupet. Në vendbanime urbane si dhe në total vërehet rritje e vazhdueshme gjatë viteve 2014-2016. Në vendbanime rurale shpenzimet për hotele dhe restorante në vitin 2016 krahasuar me vitin 2015 pothuajse nuk kanë pësuar ndryshime.
Shpenzimet për komunikim në vitin 2016 kanë qenë 220 euro dhe kanë marrë pjesë në ndarjen e buxhetit të përgjithshëm të ekonomisë familjare me 3 përqind. Gjatë viteve 2014-2016 në të gjitha grupet vërehet një rritje e këtyre shpenzimeve.
Transporti në vitin 2016 ka pasur rënie në total dhe vendbanimet urbane krahasuar me vitin 2015, rreth 3 përqind në total, rreth 7 përqind në vendbanime urbane, ndërsa në ato rurale një rritje prej 1 përqind. Pjesa e buxhetit e ndarë për transport në vitin 2016 ka qenë 4 përqind për ekonomitë familjare urbane dhe 5 përqind për ekonomitë familjare rurale.
Sipas Anketës së Buxhetit të Ekonomive Familjare, burimi më i rëndësishëm i të hyrave të ekonomive familjare në Kosovë janë rrogat nga sektori privat dhe ai publik, pastaj pensionet, të hyrat nga biznesi vetanak, si dhe paratë e dërguara nga jashtë, përkatësisht remitencat, të cilat kanë pasur një rënie për 1%, krahasuar me vitin 2015.
Anketa e Buxhetit të Ekonomive Familjare është një vrojtim statistikor që kryhet për të marrë të dhëna mbi shpenzimet për konsum, vetë konsum, të ardhurat e familjeve dhe kushtet bazë socio-ekonomike në të cilin familjet jetojnë. Anketa siguron gjithashtu të dhëna mbi disa tregues të rëndësishëm në lidhje me kushtet e jetesës (banimin, posedimin e pajisjeve afatgjata në familje, kushtet e ngrohjes, udhëtimet dhe/ose pushimet vjetore), si edhe të dhëna mbi karakteristikat bazë demografike, ekonomike dhe sociale të familjeve. /tesheshi.com/
