Një aeroplan që transportonte ekipin amator të ragbit të Uruguait, të afërmit dhe tifozët e tyre në një lojë në Kili u rrëzua më 13 tetor 1972 në Ande me 45 pasagjerë dhe ekuipazh në bord.
Gjashtëmbëdhjetë të rinj arritën të mbijetojnë për 72 ditë, në temperatura nën zero dhe me shumë pak ushqim, derisa dy prej tyre gjetën ndihmë pas një ecjeje dhjetëditore mbi male të mbuluara me borë të thellë.
I ashtuquajturi “Mrekullia e Andeve” tronditi botën kur të mbijetuarit, përndryshe katolikë të devotshëm, pranuan se kishin ngrënë të vdekurit për të mbijetuar.
Gazetarët e AFP-së në Kili dhe Uruguaj mbuluan ato ngjarje dramatike, të cilat u përshkruan në librin “Të mbijetuarit”, i cili më vonë u bë film.
Në mbrëmjen e 13 tetorit 1972, një aeroplan çarter ushtarak që transportonte ekipin e ragbit të të krishterëve të vjetër nga qyteti argjentinas i Mendozas drejt kryeqytetit kilian të Santiagos u zhduk nga radarët në Ande.
Avionë nga Kili, Argjentina dhe Uruguai u dërguan për ta kërkuar, por nuk mundën ta identifikonin në dëborë.
Pas tetë ditësh, kërkimi u ndërpre.
Dy muaj më vonë, më 22 dhjetor 1972, bota u trondit nga lajmi se kishte të mbijetuar dhe se dy prej tyre, Nando Parrado dhe Roberto Canessa, arritën të zbrisnin malin në këmbë.
“Ata panë një burrë në një mushkë pasi ndoqën një lumë që rrjedh përgjatë rrëzës së maleve. Të rraskapitur, ata hodhën një gur mbi të përtej lumit me një mesazh në një copë letër dhe filluan të luten që ajo të gjendej,” raportoi AFP.
Në mesazh thuhej: “Po vijmë nga një aeroplan që u rrëzua në male. Unë jam uruguaian. Kemi dhjetë ditë që ecim në këmbë… Në aeroplan janë 14 të plagosur. Duhet të ikim nga këtu shpejt dhe ne nuk e dimë se si. Nuk kemi ushqim. Jemi të dobët. Kur do të vini të na merrni? Ju lutem, as nuk mund të ecim. Ku jemi?”
Burri në mushkë organizoi shpëtimin e tyre dhe ndihma mbërriti shpejt. Pasagjerët e kequshqyer rëndë u zbritën nga mali me helikopter në dy ditë.
Burrat thanë se avioni humbi në male dhe goditi një kreshtë përpara se të zhytej në një akullnajë dhe të ulej në një borë, duke vrarë 13 njerëz, duke përfshirë pilotin dhe bashkë-pilotin, dhe duke plagosur disa të tjerë. Ata vdiqën më vonë.
Ata përshkruan se si luftuan për të mbijetuar në një lartësi prej gati 4000 metrash, jetuan në rrënojat e avionit dhe gërmuan nëpër dëborë për të gjetur rrënjë dhe bimë të ngrënshme kur u mbarua ushqimi.
Ata thanë gjithashtu se disa pasagjerë të mbijetuar vdiqën në ortek.
Deri më 24 dhjetor, filluan të përhapen thashethemet se ata kishin përdorur kanibalizëm për të shmangur urinë, gjë që u konfirmua dy ditë më vonë nga udhëheqësi i shpëtimtarëve kilianë.
Gazeta kiliane La Segunda raportoi fjalët e një pasagjeri të paidentifikuar të mbijetuar: “Ne kemi marrë një vendim të tmerrshëm: për të mbijetuar do të duhet të kapërcejmë të gjitha pengesat, qofshin ato fetare apo biologjike”.
Më 29 dhjetor, të mbijetuarit lëshuan një deklaratë të përbashkët në Montevideo, në të cilën ata pranuan atë që kishin bërë kur u mbaroi ushqimi: “Ne thamë me vete: nëse Jezusi, në Darkën e Fundit, ndante trupin dhe gjakun e tij me apostujt, a nuk do të thotë kjo se edhe ne duhet ta bëjmë këtë?”
“Ishte i vetmi burim proteinash dhe yndyrash që kishim. Ishte e neveritshme, u ndjeva i poshtëruar, pa dinjitet”, shkruante Roberto Canessa në një libër që botoi më vonë.
“Për të mbijetuar, më duhej të merrja një pjesë të mishit të mikut tim dhe ta haja. Ai vendim ishte i tmerrshëm dhe i neveritshëm. Pyesja veten nëse ishte më mirë të vdisja”, thotë Canessa.
Burrat, të cilët u përshëndetën si heronj, u falën nga Kisha Katolike në Uruguaj dhe Papa Gjon Pali II dhe u kthyen në jetën e tyre.
Canessa u bë kardiolog dhe në vitin 2020 ndihmoi të shpëtonte sërish jetë duke bërë ventilatorë për ata që vuajnë nga sëmundja COVID-19.
“Kur pashë njerëz në mbarë botën që vdisnin nga mungesa e ajrit, më kujtoi malin, kur pashë miqtë e mi që nuk mund të merrnin më frymë dhe thashë: Jo, kjo nuk mund të më përsëritet më!”. tha ai për AFP. /tesheshi.com/
