Etnologjia dhe Folklori i injorojnë kufijtë gjeografikë dhe i japin rajonit të Ballkanit një dimension të globalizuar, por fatkeqësisht as këto dyja nuk bëjnë përjashtim në tendencat e kohëve të fundit që popujt e Ballkanit të hermetizohen dhe të hiperbolizojnë folklorin e tyre, duke ndërtuar mure izoluese, për ta paraqitur të veten superior ndaj të tjerëve.
Ndryshe nga Evropa ku këto dy drejtime janë shumë të përfaqësuara, duke e studiuar kulturën e krijuar nga populli me veprimet dhe mendimet e tij, në Maqedoni hulumtuesit e folklorit dhe etnologjisë shqiptare i numëron në gishta. Njëri nga ata është Izaim Murtezani, i punësuar në Institutin e Folklorit, i cili shprehet se nëse u referohemi përmbajtjeve të vlerave folklorike, respektivisht këngës dhe prozës popullore, do të gjejmë një numër shumë të madh të motiveve që përputhen me etnologjinë e popujve që jetojnë në Ballkan.
“Një kohë të gjatë kemi jetuar pranë njëri-tjetrit dhe si rjedhojë e kësaj fqinjësie kemi krijuar vlera të përbashkëta etnologjike, prandaj ky folklor duhet të na shërbejë për bashkim, dhe jo për ndarje”, thotë Murtezani.
Në vijë të njëjtë me Murtezanin, shprehet edhe Prof.Dr Jasminka Ristovska Piliçkova, specialiste në fushën e veshjeve. Duke bërë krahasimin mes veshjeve popullore maqedonase dhe shqiptare në Strugë dhe rrethinë, ajo jep vlerësimin se të shumtë janë elementet që na afrojnë me njëri-tjetrin, pasi kultura është dhe duhet të jete urë lidhëse ndërmjet popujve.
Instituti i Folklorit në Shkup ku punon Murtezani, ka traditë 65-vjeçare, ndërsa punonjësit e saj bëjnë mbledhjen e folklorit dhe etnologjisë në terren, klasifikimin, dhe në fund përpunimin teorik të këtij materiali, i cili për nga vëllimi është një sasi kolosale e materialeve folklorike dhe etnologjike.
Për sa i përket folklorit shqiptar, arkivi i këtij Instituti lë për të dëshiruar, por as e ardhmja nuk është premtuese thotë ai, duke fajsuar kompetentët për neglizhencë.
“Kohëve të fundit nuk bëhet financimi i ekspeditave shkencore, të cilat duhet të dalin në terren për të vjelur folklorin, prandaj shpesoj që Ministria e Arsimit dhe Shkencës të kuptojë nevojën e grumbullimit të folklorit që është në terren, në mënyrë që të jetë pjesë e arkivit tonë, që të dëshmojë për mënyrën e jetesës së popullit tonë në Maqedoni”, shprehet Murtezani.
Institut i Folklorit në Shkup ka 5 sektorë, nga të cilët vetëm një merret me folklorin dhe etnologjinë shqiptare por edhe të kombësive të tjera që bashkëjetojnë në Maqedoni, dhe si i tillë as për së afërmi nuk i plotëson nevojat dhe kërkesat që ka folklori dhe etnologjia shqiptare në Maqedoni, por themelimi para 7 vjetësh i Institutit për Trashëgimi Kulturore dhe Shpirtërorë të Shqiptarëve, sikur i kompenson disi këto mungesa. Madje i mbetet atij barra kryesore e promovimit jo vetëm të kulturës, historisë, gjuhës, por edhe të folklorit dhe etnologjisë shqiptare në Maqedoni.
“Në kuadër të ITKSHSH, tani eksiston një sektor i veçantë, i pagëzuar “sektori i etnologjisë dhe folklorit shqiptar” dhe kjo ka ndikuar që të mos ritet numri i shkencëtarve shqiptarë në institutin e folklorit”-thotë Murtezani, sipas të cilit në këtë kontekst, edhe USHT duhet të luajë rolin e tij me hapjen e një katedre enkas për folklorin dhe etnologjinë shqiptare në Maqedoni.
Për shkak të problemeve financiare, po e pësojnë edhe bashkëpunimet ndërkombëtare të këtij instituti. Është bërë reduktimi i simpoziumeve të ndryshme shkencore, që kanë prekur edhe punën shkencore të të punësuarve në Institutin e Folklorit, të cilët me vetëfinancim, dhe me një shumë simbolike të ndarë nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës, vitin e kaluar organizuan një simpozium shkencor, me pjesmarje të instituteve ballkanike, në të cilin paraqitje dinjitoze kishin Instituti Antropologjik i Tiranës dhe Instituti Albanologjik i Prishtinës, në të cilin u diskutua për vlerat e përbashkëta folklorike.
Murtezani shprehet i bindur se ky bashkëpunim duhet riformuar për të theksuar politikën e tolerancës midis popujve ballkanikë dhe duke zbuluar vlerat e përbashkëta folklorike dhe etnologjike të Ballkanit.
“Shkenca është ajo, që duhet të gjenerojë tolerancë midis popujve, jo vetëm në Ballkan”, përfundon Izair Murtezani. /tesheshi.com/
