Yehuda Shaul i përshkruan tre vitet e shërbimit të tij në ushtrinë izraelite, nga viti 2001 deri në 2004, si “periudha më e dhunshme” e konfliktit izraelito-palestinez deri në atë pikë.
Intifada e Dytë (2000-2005), ose kryengritja palestineze, ishte në kulmin e saj dhe më pas 18-vjeçari Shaul ishte një ushtar luftarak i këmbësorisë, i graduar më vonë në komandant. Parashutisti, i lindur dhe i rritur në Jerusalem, shërbeu në Bregun Perëndimor të pushtuar për dy vjet, dhe për vitin e tretë u vendos në kufirin e Izraelit me Libanin.
Shaul, tani 41 vjeç, bashkëthemeloi OJQ-në izraelite Breaking the Silence, organizata e parë e tillë e veteranëve ushtarakë izraelitë që bëri thirrje për t’i dhënë fund okupimit të Bregut Perëndimor, Jerusalemit Lindor dhe Rripit të Gazës.
Por për Shaulin, Direktiva e Hannibal-it kishte kuptim si ushtar lufte.
Pra, çfarë saktësisht është kjo? Dhe a është direktiva, të cilën Izraeli besohet se e ka pezulluar në vitin 2016, e rëndësishme për bombardimin aktual izraelit të Gaza-s që ka vrarë më shumë se 9,000 njerëz? Bombardimi pasoi një sulm të 7 tetorit nga Hamasi në Izraelin jugor.
Cila është Direktiva e Hannibal-it?
Direktiva, e njohur gjithashtu si Procedura Hannibal ose Protokolli i Hannibal-it, është një politikë ushtarake izraelite që parashikon përdorimin e forcës maksimale në rast të rrëmbimit të një ushtari, tha Shaul.
“Do të hapni zjarr pa kufizim, për të parandaluar një rrëmbim”, tha ai, duke shtuar se përdorimi i forcës kryhet edhe me rrezikun e vrasjes së një ushtari të kapur.
Përveç të shtënave mbi rrëmbyesit, ushtarët mund të qëllojnë në kryqëzime, rrugë, autostrada dhe rrugë të tjera nëpër të cilat kundërshtarët mund të marrin një ushtar të rrëmbyer, tha Shaul.
Ushtria izraelite mohoi interpretimin e direktivës si lejim i vrasjes së shokëve të tyre ushtarë, por ushtarët izraelitë, duke përfshirë Shaulin, e morën atë si leje për ta bërë këtë, pasi ishte më shumë se një skenar në të cilin kapej një ushtar.
Shaul tha se direktiva u nda gojarisht me të dhe komandantët e tjerë. “Unë kurrë nuk kam parë ndonjë rregull të shkruar,” tha ai.
Sipas Annyssa Bellal, një avokate ndërkombëtare e specializuar në konfliktet e armatosura dhe të drejtën ndërkombëtare dhe një studiuese e lartë në Institutin e Gjenevës, direktiva nuk ishte kurrë politikë zyrtare dhe për këtë arsye nuk u botua kurrë e plotë.
“Nga pikëpamja ligjore, direktiva është shumë e diskutueshme,” tha Bellal për Al Jazeera-n.
Aspekti i direktivës që rrezikon vrasjen e ushtarëve është i diskutueshëm sipas ligjit ndërkombëtar, duke pasur parasysh se shtetet duhet të respektojnë të drejtën e qytetarëve të tyre për jetë, një e drejtë që nuk humbet edhe nëse shtetet e tjera i kapin ata, shpjegoi ajo.
Nga vjen emri?
Origjina e emrit të direktivës është e diskutueshme, me disa burime që thonë se ajo mori emrin e një gjenerali kartagjenas, i cili zgjodhi të helmohej në vend që të binte në robërinë romake në 181 para Krishtit.
Zyrtarët ushtarakë izraelitë, megjithatë, thanë se emri ishte krijuar rastësisht nga një kompjuter.
Pse u krijua direktiva?
Në vitin 1986, komandantët ushtarakë izraelitë hartuan doktrinën pasi tre ushtarë të Brigadës së Këmbësorisë Givati u kapën nga grupi i armatosur libanez Hezbollah.
Në atë kohë, Izraeli pushtoi rajonin jugor të vendit levantin, në një zonë që e kishte pushtuar dhe e kishte quajtur zonë sigurie pasi pushtoi Libanin në vitin 1982. Hezbollahu kapi ushtarë që patrullonin këtë zonë, e cila do të mbetej nën pushtimin izraelit deri në vitin 2000.
Anëtarët e brigadës e panë automjetin duke u larguar me shokët e saj të kapur, por nuk hapën zjarr. Direktiva u krijua si përgjigje, për të siguruar që kjo të mos ndodhë më kurrë.
Eshtrat e ushtarëve të kapur u kthyen në Izrael 10 vjet më vonë, në 1996, në këmbim të Izraelit që kthente trupat e 123 luftëtarëve të Hezbollahut, tha qeveria izraelite.
Linja e ashpër që Izraeli mori atëherë ishte rezultat i faktit se rrëmbimi i një ushtari është një veprim strategjik për armikun, tha Shaul, duke i dhënë atij fuqi negociuese si dhe aftësinë për të ndikuar në moralin kombëtar dhe mbështetjen publike për konfliktin.
Pse të mos shkëmbehen të burgosurit?
Në vitin 2006, ushtari izraelit Gilad Shalit u kap nga Hamasi. Pas pesë vjetësh në robëri, ai më në fund u lirua në këmbim të më shumë se 1000 të burgosurve palestinezë, numri më i madh i të burgosurve që Izraeli ka liruar për një nga ushtarët e tij.
Lirimi i të burgosurve palestinezë “u konsiderua si një poshtërim dhe një shkelje e nderit kombëtar”, duke e çuar Izraelin në një gjendje psikoze kombëtare, tha Uri Misgav, një gazetar izraelit për Haaretz, në dokumentarin investigativ të Al Jazeera-s të vitit 2016 mbi Direktivën Hannibal.
“Kjo është arsyeja pse ne duam të parandalojmë (kapjen e ushtarëve) me çdo kusht, madje edhe me çmimin e vdekjes së ushtarëve,” tha Shaul.
Pas kthimit të Shalit, Izraeli filloi të arrestonte rastësisht më shumë palestinezë, duke përfshirë të mitur, për të rritur aksionet për çdo shkëmbim të ardhshëm, shkroi Eyal Weizman, një arkitekt britaniko-izraelit dhe drejtor i agjencisë kërkimore të Arkitekturës Ligjore në Goldsmiths (Universiteti i Londrës), në edicioni i nëntorit 2023 i London Review of Books.
“E gjithë kjo përforcon perceptimin se jeta e njërit prej kolonizatorëve vlen një mijë herë më shumë se jeta e të kolonizuarit”, shkroi Weizman.
Kur është aktivizuar për herë të fundit?
Më 1 gusht 2014, gjatë bombardimeve 50-ditore të Izraelit në Rripin e Gaza-s, i quajtur Operacioni Protective Edge nga ushtria izraelite, zona jugore e enklavës së rrethuar, Rafah, e cila kufizohet me Egjiptin, u sulmua pasi luftëtarët e Hamasit kapën një oficerin izraelit Hadar Goldin.
Artileria dhe tanket izraelite goditën katër vendbanimet për disa orë, duke gjuajtur mesatarisht një predhë në minutë, ndërsa avionët luftarakë kryenin njëkohësisht sulme ajrore.
Fuqia vdekjeprurëse e zjarrit vrau të paktën 135 civilë dhe Amnesty International e shpalli ditën “E Premte e Zezë” dhe akuzoi Izraelin për kryerjen e krimeve të luftës.
“Në sytë e publikut izraelit dhe në sytë e palestinezëve në Gaza,” izraelitët humbën operacionin duke vrarë Goldin, tha Shaul.
Prandaj, fuqia brutale ishte një mënyrë për Izraelin për të fituar një avantazh, shtoi ai.
Ushtria izraelite më vonë do të arrinte në përfundimin se Goldin iu nënshtrua plagëve ndërsa luftonte me Hamasin, megjithatë, trupi i tij nuk u gjet kurrë.
Por edhe në Izrael, episodi shkaktoi tronditje, përfshirë edhe në radhët e ushtrisë.
“Një ushtri që dëshiron të shpëtojë një të burgosur nuk sillet kështu. Një ushtri që dëshiron të sigurojë vdekjen e të burgosurve dhe atyre që e kapën, sillet kështu”, shkroi një ushtar në atë kohë, sipas Misgav, atëherë gjenerali i ushtrisë Benny Gantz. Gantz tani është anëtar i kabinetit të luftës të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu.
Kur u revokua direktiva?
Direktiva besohet të jetë tërhequr në vitin 2016.
Është e paqartë se çfarë çoi në anulimin e tij, por një raport nga kontrollori shtetëror i Izraelit rekomandoi që ushtria të anulonte direktivën për shkak të kritikave që Izraeli ka marrë për përdorimin e tij në Rafah, si dhe interpretimet e tij të ndryshme nga ata brenda ushtrisë, raportoi Haaretz.
A është direktiva ende e rëndësishme për sulmin aktual të Izraelit në Gaza?
Hamasi kapi më shumë se 200 izraelitë më 7 tetor, shumë prej të cilëve janë ende në robëri ose u vranë në sulmet ajrore izraelite në Gaza, tha Hamasi. Por shumë nga të kapurit janë civilë, jo ushtarë, të cilët nuk mbulohen nga direktiva.
Përveç kësaj, numri i madh i të burgosurve këtë herë e bën të tepërt direktivën, thotë Shaul.
“Le të themi se Hamasi ka një ushtar dhe le të themi se marrëveshja thotë të lirojë një mijë të burgosur (palestinezë)”. Në burg janë 5000 të burgosur. Tani, le të themi, Hamasi ka gjashtë dhe ata vendosën të lirojnë 3,000,” tha Shaul.
“Por tani Hamasi ka 200!”, vazhdoi ai.
A ka përfunduar vërtet Izraeli me Direktivën e Hannibal-it?
Bellal tha se, në një farë mënyre, direktiva tashmë është vënë në praktikë në luftën në Gaza.
Izraeli ka refuzuar kryesisht të negociojë me Hamasin për lirimin e të burgosurve të tij, duke zgjedhur në vend të kësaj të përdorë forcën kundër Rripit të Gaza-s, i cili disi “pasqyron atë që ishte direktiva”, tha ajo.
Sulmi aktual i Izraelit në Gaza tashmë ka tejkaluar ata të mëparshëm më vdekjeprurës, në 2008 dhe 2014.
Në vitin 2008, në mbi 22 ditë, 1,385 palestinezë u vranë, ndërsa në 2014, Izraeli vrau 2,251 palestinezë, sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare (OCHA).
Vëzhgimet e Weizmann-it janë të ngjashme me ato të Bellala-s.
“Me bombardimin e tanishëm pa dallim të Gaza-s, duket se qeveria jo vetëm që po sjell shkatërrim të paprecedentë për popullin e Gaza-s, por po i kthehet parimit të preferimit të të burgosurve të vdekur në vend të marrëveshjeve,” shkroi ai.
Pse direktiva u mbulua me fshehtësi?
Për gati dy dekada, censura ushtarake e mbajti të fshehtë direktivën.
Megjithatë, në vitin 2003, mjeku izraelit Avner Shiftan mësoi për procedurën ndërsa shërbente si rezervist në Liban dhe kontaktoi gazetën izraelite Haaretz për të shprehur pikëpamjet e tij. Shiftan mbrojti fundin e saj dhe kështu direktiva doli publike, por nuk shkaktoi një reagim të madh nga publiku izraelit.
Shaul tha se ndërsa direktiva ishte e diskutueshme në arenën ndërkombëtare jashtë ushtrisë, kur ai dëgjoi për herë të parë për të si ushtar, politika kishte kuptim të qartë.
“Unë mendoj se njerëzit menduan se ishte e pandjeshme, sepse urdhri ishte për të vrarë ushtarë,” tha ai.
“Por si ushtarë, ka kuptim të përsosur. Ju nuk dëshironi të rrëmbeheni dhe ndoshta thjesht të zhdukeni për pjesën tjetër të jetës tuaj. Ose kush e di se çfarë (tjetër) mund të ndodhë me ju?”
A kanë ushtri të tjera direktiva të ngjashme?
Për shkak se shumë ushtri veprojnë në fshehtësi, në mënyrë që të mos u japin shumë informacione armiqve, është e vështirë të dihet se çfarë po bëjnë ata, tha Bellal.
Megjithatë, qëndrimi zyrtar i shumë vendeve është se ata nuk negociojnë me rrëmbyesit, dhe veçanërisht me grupet që ata i konsiderojnë “terroristë”, shtoi ajo. /tesheshi.com/
