Nga Entela Canaj
Vetëm dy orë larg nga Tirana, ndodhet Gjinari, fshati përrallor i Elbasanit, që po kthehet në një nga destinacionet turistike më të preferuara kohëve të fundit. Një pyll i dendur me pisha që formon një kurorë mbreslënëse dimër e verë rrethon fshatin malor, që si kudo në Shqipëri është braktisur nga banorët e të rinjtë që kanë emigruar për një jetë më të mirë. Fshati është i vizitueshëm në çdo stinë; në dimër mbizotëron bardhësia e borës, ndërsa në pranverë gjelbërimi i pishave dhe cicërimat e zogjve, të bëjnë të ndihesh si në parajsë. Ajri i pastër, produktet bio, mikëpritja e banorëve janë një arsye më shumë për ta vizituar Gjinarin.
Turistët
E megjithëse infrastruktura nuk është në standardet e duhura, vizitorët nuk mungojnë. Çdo fundjavë ato pak lokale e restorante që janë ngritur deri më tani në fshat, i gjen të mbushura plot me vizitorë, kryesisht nga Tirana, por nuk mungojnë edhe turistë të huaj. Banorët tregojnë se kohët e fundit kanë ardhur shumë turistë gjermanë në fshat. Madje, ka pasur vizita edhe nga qeveritarët.
Pak javë më parë ka qenë kryeministri Rama, i cili siç tregojnë banorët mbeti i mrekulluar nga bukuria e zones, dhe nuk iku pa provuar rakinë e thanes. Në një nga fotot e postuara prej tij në facebook-ut ai i krahasoi “Tre bujtinat’, në Gjinar me ndërtesat vjeneze (Vjenë).
Jetesa e banorëve
Vetë banorët e Gjinarit, të vetëdijshëm për vlerat turistike që ka fshati i tyre, nuk kanë mundësi ekonomike për të investuar në turizëm, megjithëse në të ardhmen shtëpitë e tyre të vjetra kanë në plan ti kthejnë në bujtina për turistët. Shumë nga shtëpitë e fshatit janë shkatërruar, kush ka mundur, i ka ndërtuar nga e para, ndërsa të tjerë janë larguar në emigrim apo kanë zbritur në zonat urbane. Të pakta janë familjet që nuk e kanë braktisur Gjinarin, ata jetojnë të qetë në përditshmërinë e tyre, me fermat dhe serat që kanë mbjellë. Ndërsa karakteristikë e gatimeve të grave të zonës janë reçelrat dhe likotë e shumëllojshme me manaferra, luleshtrydhe, kumbulla, qershi e lloj-lloj frutash të tjerë.
Banorët janë të dashur e mikrpritës, të gatshëm për të ndihmuar për çdo pyetje që kanë të ardhurit. ‘Mirë se keni ardhur! U shtofshi si bletët në Maj, uron gjysh Nosi, kur takon çifte të reja. Për dy të rinj të sapomartuar, është urimi më i bukur dhe më i veçantë, që mund të marrin. Familja e Vangjel Qoses është një ndër të paktat që nuk e kanë braktisur Gjinarin. Ai vetë punon në emigracion për të siguruar të ardhura për familjen, por kthehet shpesh në fshat për t`i parë fëmijët, bashkshorten dhe prindërit, madje edhe në ato pak ditë vizite nuk përton për të punuar kopshtin e për tu kujdesur për punët e tjera. Ka ngritur edhe një serë të vogël me domate pranë shtëpisë, për të cilat kujdeset sa është aty, ndërsa kur kthehet në Greqi, me serën merret bashkoshortja Lola dhe nënë Urania.
Infrastruktura
Pavarësisht mundësive për të bërë turizëm, zona nuk është shumë e zhvilluar, ka pak lokale dhe hotele pritëse. Mungesa e investimeve dhe promovimit, e ka lënë paksa në hije këtë fshat. Por më problematike dhe më e domosdoshme mbetet rruga që të çon në Gjinar. Për shkak të rrëshqitjes së dherave, pak muaj më parë, rruga ka pësuar një devijim, që është i pa asfaltuar, ku balta dhe pluhuri mbulojnë jo vetëm makinat por edhe njerëzit që kalojnë aty.
Banorët kërkojnë nga pushteti vendor, vënien në funksion të rrugës së vjetër, pasi ajo lidh edhe fshtarat me njëri-tjetrin. Ata tregojnë se mungesa e rrugës jo vetëm që ka larguar vizitorët nga Gjinari por ka ndarë edhe fshatrat e njerëzit mes tyre. Por si në çdo cep të Shqipërisë edhe këtu në fshat nuk mungon ndotja dhe shkatërrimi i natyrës përmes guroreve të hapura në çdo cep, dhe abuzimit që ato bëjnë duke gërmuar malin me tepër se sa leja që kanë marrë nga Ministria.
Legjenda e ‘Dushkut të Lleshanit, pema 700-vjeçare, monument natyre
Qëllon rrallë që një pemë të shpallet monument natyre, por kështu ka ndodhur me pemën 700 vjeçare të njohur si ‘Dushku i Lleshanit’. Kjo pemë gjigande, shekullore ndodhet në Lleshan, një tjetër fshat i Elbasanit, pak para se të mbërrish në Gjinar. Është shpallur monument natyre për shkak se ka një histori tepër të veçantë. ‘Shumë kohë më parë, tregon, gjysh Nosi Qosja -një çift udhëtarësh me një fëmijë të vogël 3-vjeçar, të nisur nga fshati i Zavalinës duke shkuar për në Elbasan, të lodhur nga rruga e gjatë që kishin bërë, vendosën të uleshin diku e të pushonin për pak çaste. Ndaj qëndruan poshtë hijes së një dushku. Por në një moment, fëmija i vogël, duke luajtur, pa dashur gëlltiti një lëndë (farë) dushku. Fara i mbeti në fyt dhe nuk mundi ta kapërdinte, ndaj dhe nisi të bërtasë. Prindërit të shqetësuar u munduan ta ndihmonin fëmijën e tyre, por me kot, djali i vogël u mbyt dhe humbi jetën. Tepër të dëshpëruar nga kjo fatkeqsi që u ndodhi, prindërit vendosën ta varrosin fëmijën pikërisht aty, poshtë hijës së pemës. Madje ata e morën aq shumë inat pemën, sa e prenë dushkun që iu mbyti djalin. Sipër varrit ata vendosën një pllakë guri që tregonte se aty prehej një djalë 3-vjeçar. Nuk kishte kaluar shumë kohë kur mbi këtë varr, nisi të lulëzonte një filiz i ri dushku, që më pas u rrit dalngadalë në përmasat gjigande që shihni sot. Ishte pikërisht fara që kishte gëlltitur djali i vogël, i cili tashmë ‘’merrte jetë’ përmes këtij dushku që sot i ka mbushur 700 vjet.” Madje gjysh Nosi na rrëfen edhe një tjetër sekret në lidhje me pemën. Ai thotë se shumë njerëz kanë tentuar ta presin pemën ndër vite, por e çuditshme është se të gjithëve atyre që kanë tentuar iu është thyer sëpata. Askush më pas nuk ka guxuar ta dëmtojë pemën, që sot ruhet nga vetë shteti për vjetërsinë dhe vlerat që ka.
Edhe Shpëtim Çullhaj, inxhinier pyjesh, thotë se kushdo që e sheh këtë pemë për herë të parë është mahnitur prej gjigandizmit të saj, dhe historisë që mbart. Ai shton se historia e ‘djalit dhe dushkut’, është trashëguar brez pas brezi në këtë fshat, dhe banorët edhe sot e kësaj dite e mbrojnë me fanatizëm këtë pemë, duke e hyjnizuar në të shenjtë.
“Pema njihet si “Dushku i Lleshanit’ dhe është shpallur monument natyre. Kushdo që i kalon përbri mahnitet prej pamjes dhe përmasave të dushkut sepse bëhet fjalë për një dru shumëshekullor, që në regjistrin e “ksilotekës” apo e njohur ndryshe si “bibloteka e pyjeve”, i lexohet mosha mbi 700 vjeçare, me diametër mbi 3 metër dhe lartësi mbi 25 metër. Por shpalljen si monument natyre drurit ia jep edhe kurora madhështore me një hapje diametrike mbi 30m,ku në hijen e saj pa frikë mund të shtrohet gostia e një dasme për dhjetra e dhjetra të ftuar. Të gjithë që kalojnë përmes kësaj rruge, ndalen të shohin dhe të fotografojnë pemën e rrallë, dhe e marrin si kujtim me vete,’ thotë inxhinier Shpëtimi.
Gjinari mbetet një ndër të shumtët zona turistike të Shqipërisë, ku për shkak të rrugëve të prishura po humbet vlerat. Banorët shpresojnë që pas zgjedhjeve vendore, kryebashkiaku i ri të mund të përfundojë rrugën, ndërsa për kthimin e Gjinarit në një zonë turistike gjithëvjetore, duket se ka rrugë të gjatë përpara…
/tesheshi.com/
