Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë “shumë frikë” nga një botë shumëpolare dhe përpiqen për një sistem unipolar që nuk ekziston më, sipas një artikulli të botuar në revistën Foreign Policy.
Administrata e Joe Biden përpiqet për një rend unipolar që nuk ekziston më, ndërsa një botë shumëpolare u shërben interesave të Amerikës më shumë se çdo sistem tjetër, theksohet nw shkrim.
Pasi SHBA kaloi nga errësira e Luftës së Ftohtë në shkëlqimin e këndshëm të të ashtuquajturit moment unipolar, një grup i larmishëm shkencëtarësh, analistësh, liderësh botërorë, Rusia, Kina dhe liderë të fuqive në zhvillim si India dhe Brazili, madje edhe disa nga aleatët e rëndësishëm të Amerikës si Gjermania dhe Franca, filluan të shprehin dëshirën për një rend shumëpolar, shprehet në fillim të artikullit Stephen M. Walt, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin e Harvardit.
Një dëshirë e madhe globale për multipolaritet
Megjithatë, udhëheqësit amerikanë, pretendon Walt, nuk pajtohen me një dëshirë të tillë të liderëve dhe vendeve botërore për të krijuar një botë shumëpolare.
Ata preferojnë mundësitë dhe prestigjin e madh që vijnë nga të qenit një forcë e domosdoshme dhe nuk duan të heqin dorë nga një pozicion i padiskutueshëm drejtues.
Ai shton se akademikë të shquar kanë argumentuar se udhëheqja e njëanshme amerikane në botë është “çelës për të ardhmen e lirisë” dhe i mirë për SHBA-në dhe botën njësoj.
Autori thekson se ai vetë ka kontribuar më parë për këtë mendim.
Prandaj, administrata e presidentit amerikan aktualisht po punon shumë për t’i shkaktuar një disfatë ushtarake Rusisë në Ukrainë dhe po përpiqet të mbysë ngritjen e Kinës, shpjegon Walt.
Mund të jetë e pamundur të rivendoset unipolariteti
Walt komentoi se nuk ka asgjë për të garantuar suksesin e këtyre përpjekjeve, dhe edhe nëse e bëjnë, rivendosja e unipolaritetit ndoshta nuk është e mundur.
Ose do të përfundojmë në një botë bipolare (SHBA dhe Kina si dy pole), ose në një version të pabalancuar të multipolaritetit, ku SHBA është në vendin e parë midis një grupi fuqish të mëdha të pabarabarta (Kina, Rusia, India, ndoshta Brazili dhe ndoshta një Japoni dhe Gjermani të riarmatosur).
Si do të ishte një botë shumëpolare?
Teoricienët e marrëdhënieve ndërkombëtare janë të ndarë në këtë çështje.
Realistët klasikë, si Hans Morgenthau, besonin se sistemet multipolare ishin më pak të prirur ndaj luftës, sepse shtetet mund të riorganizoheshin për të mbajtur agresorë të rrezikshëm dhe për të penguar luftën.
Realistët strukturorë, si Kenneth Waltz ose John Mearsheimer, argumentojnë të kundërtën.
Ata besonin se sistemet bipolare janë më të qëndrueshme, sepse rreziku i gjykimit të gabuar zvogëlohet dhe se fleksibiliteti i natyrshëm në një sistem shumëpolar krijon pasiguri më të madhe dhe e bën më të mundshëm që një forcë revizioniste të besojë se mund të ndryshojë status quo-në përpara se të tjerët të bashkohen.
Pasi autori iu referua disa pikëpamjeve të teoricienëve të kësaj fushe, ai prezantoi mendimin e tij personal, sipas të cilit multipolariteti është i mirë për SHBA-në, me kusht që të njohë implikimet dhe të rregullojë politikën e saj të jashtme në përputhje me rrethanat.
Para se të jepte mendimin e tij, Walt bëri thirrje për një pranim se unipolariteti nuk ka qenë aq i madh për SHBA-në, dhe veçanërisht jo për ato vende fatkeqe që kanë marrë më shumë vëmendjen e Amerikës në dekadat e fundit.
Epoka unipolare përfshin sulmet e 11 shtatorit 2001 dhe dy luftëra të shtrenjta dhe përfundimisht të pasuksesshme të SHBA-së në Irak dhe Afganistan, disa politika të keq-këshilluara që çuan në shumë shtete të dështuara dhe një krizë financiare që çoi në një ndryshim dramatik në politikën e brendshme të SHBA-së, si dhe shfaqja e Kinës gjithnjë e më ambicioze.
Multipolariteti u shërben interesave amerikane
Duke mbrojtur pikëpamjen se multipolariteti ka përparësi kur bëhet fjalë për interesat e Amerikës, Walt thotë se multipolariteti do të rikrijojë një botë në të cilën Euroazia përmban disa fuqi të mëdha me fuqi të ndryshme.
Këto vende ka të ngjarë ta shohin njëri-tjetrin me kujdes, veçanërisht nëse janë në afërsi.
Kjo situatë i jep SHBA-së fleksibilitet të konsiderueshëm për të rregulluar aleancat e saj sipas nevojës, ashtu siç bëri në Luftën e Dytë Botërore kur u bashkua me Rusinë staliniste dhe kur ndreqi marrëdhëniet me Kinën Maoiste gjatë Luftës së Ftohtë.
Aftësia për të zgjedhur aleatët e duhur, shtoi ai, ishte përbërësi sekret në sukseset e kaluara të politikës së jashtme të Amerikës: pozicioni i saj si e vetmja fuqi e madhe në hemisferën perëndimore i dha asaj “siguri të lirë” që asnjë fuqi tjetër e madhe nuk e kishte, dhe e bëri atë veçanërisht aleat të dëshirueshëm sa herë që lindte një problem i madh.
Walt vazhdon se në një botë shumëpolare, fuqitë e tjera të mëdha gradualisht do të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e tyre, duke ulur kështu barrën globale të SHBA-së.
Walt vazhdon se në një botë shumëpolare, fuqitë e tjera të mëdha gradualisht do të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e tyre, duke ulur kështu barrën globale të SHBA-së.
India do të forcojë ushtrinë e saj ndërsa ekonomia e saj rritet dhe Japonia pacifiste është zotuar të dyfishojë shpenzimet e saj për mbrojtjen deri në vitin 2027.
Përgatituni për një botë shumëpolare
Walt shpjegon se edhe nëse multipolariteti ka pasoja negative për SHBA-në, përpjekja për ta parandaluar atë do të ishte e shtrenjtë dhe ndoshta e kotë.
Pra, në vend që të angazhohen në përpjekje të kota për të kthyer kohën pas, amerikanët duhet të fillojnë të përgatiten për një të ardhme shumëpolare.
Ai shtoi gjithashtu se, në rastin më të mirë, një botë e multipolaritetit të pabalancuar do të inkurajonte SHBA-në të largohej nga mbështetja e saj instinktive në fuqinë e fortë e detyrim dhe të vendoste më shumë theks në diplomacinë e vërtetë.
Ai arriti në përfundimin se, duke supozuar se SHBA mbetet vendi i parë midis të pabarabartëve në rendin multipolar në zhvillim, Uashingtoni do të jetë në një pozicion ideal për t’i kthyer fuqitë e tjera të mëdha kundër njëra-tjetrës.
Ajo gjithashtu mund t’i lejojë partnerët e saj në Euroazi të mbajnë mbi supe më shumë barrën e sigurisë së tyre. /tesheshi.com/
