Fotografi: si nisi historia e dhunës franko-muslimane në rrugët e Algjerit

Nuk është e vështirë të vendosësh sulmet më të fundit terroriste në Francë, mes të cilave edhe incidentin në aeoportin e Parisit,  brenda kontekstit më të gjerë të terrorizmit nga grupe të ndryshme. Por ekziston edhe një kontekst tjetër brenda të cilit duhen kuptuar këto sulme dhe ai daton në vitet 1950 deri në fillim të viteve ’60 kur Franca zhvilloi luftën Algjeriane në përpjekje për të ruajtur kontrollin kolonial mbi vendin e Afrikës së Veriut, ndërsa algjerianët luftonin për pavarësi.

Skenat kaotike në kryeqytetin francez gjatë sulmeve terroriste u bëjnë jehonë një historie dhune midis francezëve dhe muslimanëve algjeriane që jetuan nën sundimin e Parisit për më shumë se një shekull. Duke e vendosur në fjalët e Robert Fisk, korrespondentit për Lindjen e Mesme të “The Indipendent”, “kriza e dëshpëruar dhe e përhershme në marrëdhëniet franko-algjeriane është “si refuzimi që një çift i divorcuar i bën narrativës së pranuar të brengës së tyre”.

Edhe pse Lufta Algjeriane ndodhi në mes të shekullit të 20-të, rrënjët e saj shtrihen tek pushtimi francez i Algjerisë në shekullin e 19-të, që u pasua nga përpjekjet për të konvertuar popullsinë muslimane në Krishtërim. Sundimi francez çimentoi një ndjesi zemërimi mes algjerianëve që në vitet 1950 do të përshkallëzohej në revoltë.

Edhe pse bilanci i saktë i viktimave nuk ekziston, ka vlerësime se me qindra mijë deri në më shumë se 1 milion muslimanë algjerianë vdiqën në luftë, ndërsa me dhjetëra mijë ushtarakë e civilë francezë e pësuan nga konflikti. Paqja që pasoi armëpushimin në vitin 1962 ishte, ashtu si thotë Fisk, “një paqe e ftohtë ku hynë zemërimi i algjerianëve dhe ndjesia e njëjtë në Francë, ku nuk u harrua armiqësia e gjatë”. Shumë prej qindra mijëra njerëzve me prejardhje algjeriane që jetojnë në Francë, sot janë të varfër dhe ndjejnë fantazmën e diskriminimit në politikat qeveritare si ndalimi i 2010 për mbulimin e plotë të grave.

Në mars 1962, fotografi i “LIFE”,  Paul Schutzer ishte në skenat e përgjakshme në Algjer, ndërsa luftës Algjeriane po i vinte fundi me një armëpushim të nderë dhe rrugën e hapur drejt vetëvendosjes për algjerianët. Pjesë të qytetit u bënë dëshmitare të festimeve të shkëlqyera – nga marrëveshja që tashmë ishte arritur midis presidentit francez, Charles de Gaulle dhe Frontit Kombëtar të Çlirimit, të drejtuar nga muslimanët. Por në qoshe të tjera të qytetit, po ndodhnin masakra të tmerrshme  pasi një grup oficerësh francezë që e quanin veten “Organizata e Ushtrisë Sekrete”,  e që mbështesnin sundimin francez të Algjerisë, vranë muslimanë të pafajshëm në një përpjekje të fundit për të ndryshuar situatën – një rrebelim që synonte të hidhte poshtë pavarësinë.

Sulmet e kësaj organizate përmbanin një shpresë cinike: nëse duke vrarë njerëz të pafajshëm, mund të provokohej një luftë e brendshme, elementë që simpatizonin ushtrinë franceze mund të bashkoheshin me europianistët algjerianë kundër muslimanëve e madje, edhe kundër De Gaulle. Por, kjo shpresë qesharake ishte e kotë: forcat franceze u kundërpërgjigjën fuqishëm, ndërsa forcat ajrore goditën pozicionet e snajperave të organizatës. De Gol apo “Çarli i Madh” kishte folur.

Fotografitë kanë arritur të fiksojnë si festimet ashtu edhe gjakderdhjen që përkoi në rrugët e Algjerit ndërsa mbyllej një kapitull historik dhe niste një tjetër. Dhe paradoksi që fotografi Schutzer fiksoi atë ditë – përzierja e dhunës dhe paqes dhe një pavarësi e re e komplikuar – rezonon edhe sot e kësaj dite.

Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/